Hudeybiye anlaşması

ON İKİNCİ BÖLÜM HUDEYBİYE ANLAŞMASI
A) HUDEYBİYE ANLAŞMASI

1— Umre için Yola Çıkışları:

Nâfi\ hicretin 6. yılının Zilkade ayında gerçekleşti demiştir. Sahih olan budur. Zührî, Katâde, Musa b. Ukbe, Muhammed b. îshak ve daha başkaları bu görüştedir.

Hişam b. Urve, babasından naklen şöyle der: Allah Rasûlü (s.a.) Ramazan ayında Hudeybiye'ye[675] hareket etti. Anlaşma ise, Şevval ayında gerçekleşti.

Bu bir yanılgıdır. Çünkü fetih gazilerinin (yola çıkması) Ramazan ayındadır. Ebu'l-Esved, doğru şekliyle Urve'den naklen- "Hudeybiye anlaşması Zilkade ayında gerçekleşmiştir." der.

Sahihayn'da, Enes b. Mâlik'in "Hz. Peygamber (s.a.) hepsi de Zilkade ayında olmak üzere dört defa umre yapmıştır." dediği ve Hudeybiye umresini bunlar arasında saydığı rivayet edilmektedir.[676]

Allah Rasulü'nün (s.a.) yanında bin beş yüz sahabî[677] bulunuyordu. Sahi- Câbir'den bu şekilde rivayet olunmuştur. Yine Sahihayn'da. Câbir'den naklen, "Bin dört yüz sahabî idiler"'[678], Abdulah b. EbîEvfâ'dan naklen de "Bin üç yüz kişi idik."[679]dedikleri rivayet edilir.

Katâde şöyle der: Saîd b. Müseyyeb'e: Rıdvan bîatına katılan kaç kişiydi? diye sordum. O da: "Bin beş yüz kişiydi" dedi. "Câbir b. Abdullah, bin dört yüz kişi olduklarını söylüyor." deyince; "Allah (c.c.) ona rahmet eylesin yanılmıştır. Bana bin beş yüz kişi olduklarını nakleden kendisidir."[680] dedi.

Ben derim ki: Câbir b. Abdullah'tan her iki görüş de sahih yolla aktarılmıştır. Câbir'den gelen, Hudeybiye yılında yetmiş deve kurban etmiş oldukları ve her bir devenin ise, yedi kişi adına kesilmiş olduğu rivayeti de sahihtir. Câbir'e: Kaç kişiydiniz? diye sorulunca; "Süvari ve yayalarımızla birlikte bin dört yüz kişiydik." demiştir. [681]Kalb, bu görüşü kabule daha çok meylediyor. Bu Berâ b. Âzib, Ma'kıl b. Yesâr, kendisinden gelen iki rivayetin en sahihine göre Seleme b. Ekva' ve Müseyyeb b. Hazn'ın görüşüdür. Şu'be'nin Katâde -Saîd b. el-Müseyyeb- babası Müseyyeb senediyle naklettiğine göre Müseyyeb diyor ki: "Bizler, Rıdvan ağacı altında Allah Rasûlü (s.a.) yanında bin dört yüz kişiydik."

"Yediiyüz kişiydiler." diyen çok açık bir hataya düşmüştür.'[682] Böyle diyenin gerekçesi şudur: Onlar, o gün yetmiş deve kurban etmişlerdir. Bir deve ise, yedi veya on kişinin kurban vazifesini yerine getirmesi için kâfidir.

Bu söz, bu görüşü ileri süren kimsenin dediği şeye delil olmaz. Çünkü açıkça belirtmiştir ki bu umre ziyaretinde bir deve yedi kişi adına kurban edilmiştir. Şayet yetmiş deve hepsi adına kurban edilmiş olsaydı, o zaman dört yüz doksan kişi olmaları gerekirdi. Halbuki, aynı hadisin devamında açıkça; "Bin dört yüz kişi idiler." demiştir. [683]

[675] Mekkeye dokuz mil uzaklıkta bir yer ismidir. İbn Hişam, 2/3308-323; İbn Sa'd, 2/95-105; Taberî, 3/71, İbn Seyyiddinâs, 2/113; îbn Kesîr, 3/312-337; Şerhu'l-Mevahib-i Ledün-niye, 2/179, 217; Buharı, 64/35.

[676] Buhari, 26/3, 56/186, 64/35; Müslim, 1253; Ebu Davud, 1994; Tirmizî 815; Ahmed b. Hanbel, 3/134, 256.

[677] Buharı, 61/25, 65/48; Müslim, 1856.

[678] Buharı, 64/35; Müslim, 3856.

[679] Buharı, 64/35; Müslim, 1857.

[680] İbn Hacer'in Felhu'I-Bârî'âc (7/341) naklettiğine göre bunu îsmâliî, Amr b. Ali el-Fellâs -Ebu Davud et-Tayâlİsî- Kurre-Katâde; Buharı ise, Salı b. Muhammed- Yezîd b. Zeriğ-Saîd-Katâde senedleriyle rivayet etmiştir: Katâde şöyle demiştir: Saîd b, Müseyyeb'e, Câbir b. Abdullah'ın, Hudeybiye günü bin dört yüz kişi olduklarını söylediği haberi bana ulaştı, dedim. Saîd b. Müseyyeb: "Câbir bana, Hudeybiye'de, Hz. Peygamber'e (s.a.) bîat edenlerin bin beş yüz kişi olduklarım söyledi." dedi.

[681] Ahmed b. Hanbel, Müsned, 3/396; İbn Sa'd, 2/100; Müslim, 1318; imam Mâlik, 2/486; Darimî, 2/78.

[682] Bu İbnjİshâk'm görüşüdür ki, ona hiçbir kimse katılmamıştır.

[683] İbn Kayyim el-Cevziyye, Za’du’l-Mead, İklim Yayınları: 3/329-330.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın