Nahle Harekâtı

Nahle Harekâtı (Savaş: 27 Ocak 624)

Hicretin 17. ayında Mekke yakınlarındaki Nahle bölgesine düzenlenen bir harekâttır. Abdullah b. Cahş'ın komutasındaki 8 veya 12 kişiden oluşan birlik Nahle'ye gönderildi. Birlik, Nahle'ye vardığı zaman Taif ten dönen Mekke kervanıyla karşılaştı. Müslümanlar kervana saldırdılar. Çıkan çatışmada bir müşrik öldürüldü, ikisi esir alındı. Kervan, Müslümanların eline geçti. Birlik Medine'ye döndüğü zaman, Resulüllah ne malları ve ne de esirleri kabul etti; gerçekleşen çatışmayı hoş karşılamadı. Çünkü çatışma Arap geleneğinde önemli bir yeri olan 'haram a_ylar'da gerçekleşmişti. Resulüllah bu durumun bütün düşmanlar tarantıdan Müslümanların aleyhine kullanılacağını düşündü. Düşündüğü gibi de oldu. Mekke müşrikleri Müslümanları saldırganlıkla suçlayıp aşağılarken, Yahudiler de Müslümanları geleneklerine uymamak, kan akıtmaya eğilimli ve tecavüzkar olmakla suçlayıp aşağıladılar. Birkaç koldan yürütülen menfi propaganda son derece etkili oldu. Çünkü gerçekten de gerçekleştirilmiş bir saldırı vardı ve saldırı haram aylarda olmuştu. Saldıran taraf da Müslümanlardı. Bu durum Müslümanları oldukça üzüp, sıkıntılara sevk etti. Kendilerim savunmakta zorlandılar. Ancak ilâhî irade işe müdahale etti ve sorunu çözdü. Vahyolunan bir ayet konuyu açıklığa kavuşturdu: 'Sana haram aydan ve onda savaşmanın doğru olup olmadığından soruyorlar. De ki: 'Haram ayda savaşmak büyük günahtır. Ancak (insanları) Allah yolundan çevirmek, Allah'ı inkar etmek, Mescid-i Haram'ın ziyaretine engel olmak ve halkını oradan çıkarmak; bunlar Allah katında daha büyük günahlardır. Fitne adam öldürmekten daha büyük bir günahtır'. (Ey iman edenleri O düşmanlarınız) eğer güçleri yeterse, sizi dininizden döndürünceye kadar size karşı savaşırlar. Sizden kim, dininden döner de kâfir olarak ölürse, böylelennin yaptıkları işler dünyada da ahirette de geçersiz sayılmıştır. Onlar cehennemliktirler ve orada devamlı kalırlar [153] Bu ayetle, Müslümanları saldırgan olmakla suçlayanların bizzat kendilerinin saldırganlıklarından örnekler veriliyordu. Haram aylarda savaşmanın doğru olmamasına rağmen, insanlara sırf inançları nedeniyle sıkıntı vermenin, işkence etmenin, hakikati inkar etmenin daha büyük günah, daha büyük hata olduğu, bu nedenle Müslümanlar aleyhinde propaganda yapanların öncelikle kendilerini gözden geçirmeleri gerektiği bildiriliyordu. Ayrıca, müşriklerin kendilerinde gerekli güç ve cesareti bulsalar, hiçbir kural ve yasak dinlemeden Müslümanlara saldırıp hepsini kılıçtan geçirmenin arzusunu taşıdıkları da açıklanıyordu. Bu, müşrikle iç dünyalarını deşifre etmesi nedeniyle önemliydi. Bu açıklama etkili de oldu ve müşrikler Nahle harekâtını bahane ederek islâm ve Müslümanların aleyhindeki konuşmalarından vazgeçtiler.

Ayetle Nahle harekâtının neden olduğu problem Müslümanlar açısından çözüme kavuşturulup da asıl mahcup taraf müşrikler olunca, Resulüllah daha önce kendisine takdim edilen ve almayı reddettiği kervan malım Müslümanlar adına kabul etti, ele geçirilerek Medine'ye getirilen iki Mekkeliyi de esir kabul etti. Ancak Bedir sonrasına kadar esirlerin hukuku konusunda bir karara varmadı. Bedir sonrasında esaretten kurtulmak için fidye kabul edildiği için Mekkeliler bu iki esir için de fidye gönderdiler. Bu arada yaşanan bir olay ise İslâm'ın savaşa ve insana bakışını göstermesi açısından önemlidir.

Nahle harekâtında esir olarak alınanlardan birisi Hakem b. Keysan idi. Esirler Medine'ye getirilince Resulüllah onlara uzun uzadıya İslâm'ı anlattı. İslâm'a davet etti. Fakat bu durumu Hz. Ömer bir türlü kabullenemedi. Özellikle Hakem b. Keysan'ı kastederek; 'Ey Allah'ın Resulü! Bunlarla ne diye konuşup kendini yoruyorsun? Vallahi bunlar hiçbir zaman Müslüman olmazlar. Müsaade et bana bunların boyunlarını vurayım da cehenneme gitsin' diyerek tepkisini açığa vurdu. Fakat, Resulüllah müsaade etmedi. Takip eden günlerde Hakem'e sabırla İslâm'ı anlatmaya devam etti. Dinlediklerinden etkilenen Hakem Müslüman oldu ve esaretten kurtarılması için yakınları tarafından fidyesi gönderilmiş olmasına rağmen Mekke'ye dönmedi, Medine'de kaldı. Bu durumu daha sonra Hz. Ömer şöyle anlatmıştır: Hahem'in Müslüman olduğunu görünce, bütün gelmiş ve gelecek şeyler beni rahatsız etmeye başladı. Kendi kendime; 'Peygamber benden daha iyi bilirken ben nasıl O'na karşı bir konuda ısrarda bulunabildim?' diyordum. Sonra da; 'Benim amacım ancak Allah ve Resulü içindi' diyerek kendimi rahatlatmaya çalışıyordum. Hakem, Müslüman oldu ve vallahi güzel de bir Müslüman oldu. Allah yolunda çokça cihat etti. Nihayet Bi'r-i Maûne'de şehid düştü. Resulüllah kendisinden hoşnut oldu.[154]

[153] Bakara, 2:217

[154] Ibn Sâ'd, et-Tabakatü'l-Kübra, IV/137; Vakıdî, Meğazi, 1/15.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın