İlahi Seçim Ve Görev

İlahi Seçim ve Görev

Sen, Kitab'ın sana verileceğini ummazdm..[59]

Sana da emrimizden bir ruh vahyettik. Sen (daha önce) Kitap nedir, iman nedir bilmezdin.[60]

Muhammed b. Abdullah için otuz beş yaşından sonra çok özel bir dönem başlamış oldu. Önceden de varlıkların ve özellikle de insanın yaratılışına, yaratılış amacına, insanların karşı karşıya oldukları bin bir türlü problemlerin çözüm yollarının neler olabileceğine, mensubu olduğu toplumun inanç ve yaşantı tarzının özellik ve saçmalıklarına ilişkin birçok şeyi düşündüğü olurdu. Ama artık daha fazla düşünüyordu. Hatta istemese de düşünüyor; kendisi düşüncelerini değil, zihninde fırtınalar koparan düşünceler kendisini yönlendiriyordu. Feş peşe sıralanan sorular tüm benliğini sarmaya başlamış, sonu gelmez sorular selinin önünde sürüklenir olmuştu. Çocukluğundan bu yana gittiği farklı yerlerde gördükleri, dinledikleri ve düşündükleri işine yaramıyor; sorularını cevaplamakta bir fayda sağlamıyordu. Düşünüyor, düşünüyor ama iç dünyasında fırtınalar estiren, beynini çatlatan, benliğini sarıp hayatı kendisi için problemler yumağına çeviren sorularına cevap veremiyor; derdine derman olacak şeyi bulamıyor ve daha da önemlisi, onun ne olduğunu da bilemiyordu. Belki de düşünüşleri ve arayışları sırasında problemlerine çözüm olacak şeylerle karşılaşmıştı. Ama onları bilmiyor, tanımıyordu. Aradığı doğrularla karşıîaşmışsa bile, bir yığın yanlışlıklara bulanmış bu doğruları ayırt etme imkânı yoktu. Çünkü doğru ile yanlışı ayırt edecek ölçüye sahip değildi. Her yeni günle birlikte zihnini kurcalayan, aklına takılan soruların sayısı hızla artıyor, ama hiçbirine ikna edici cevaplar bulamıyor; sağlam bir bilgi elde ede-nıiyordu. Bu nedenle de iç dünyasındaki fırtınalar gün geçtikçe daha da şiddetleniyor; düşüncesi karıştıkça karışıyordu.

Sıkıntılıydı; dayanılmaz ağırlıkların altında ezildiğini ve üzerindeki tanımlaya-madiği yükün gün geçtikçe daha da ağırlaştığını hissediyordu. Geçen son birkaç yıl içerisindeki bütün çabalarına rağmen hiçbir şey elde edememiş, beynine batan soruların hiçbirisine doğruluğuna emin olduğu bir cevap bulamamıştı. Neyi aradığını bilmeden gerçekleştirdiği arayışları, en ufacık şekliyle bile olsa işe yaramamıştı. Bu süre içerisinde fark ettiği tek bir şey vardı; yalnızlığı sever olmuştu, insanların dünyalarından uzaklaştığında sıkıntılarının biraz olsun azaldığını, içinde esen fırtınaların biraz olsun sakinleştiğini fark etmişti. Bu nedenle de yalnız kalmaya derin bir tutkuyla bağlanmıştı. Artık O, insanların arasında gezen, ticaretle uğraşan birisi değil; daha çok bir münzevîydi. Yaşadığı dış dünyayı değil, kendisini yönlendiren içindeki dünyayı tanımak daha çok hoşuna giden birisiydi. Bunu da dedesinin bir alışkanlığından hareketle fark etmişti. Dedesinin özellikle Ramazan ayında insanlardan uzaklaşıp, yalnızlığı tercih ettiğine birçok kez şahit olmuştu. Otuzlu yaşların sonuna doğru kendisi de böyle yapmaya başladı; evine kapan-maktansa, evine birkaç kilometre uzaklıktaki Hıra dağının sarp yamacındaki küçük mağaraya gidip, yiyeceği bitene kadar orada kalmayı tercih eder oldu. Bu konuda yalnız da değildi; bazen, eşi Hatice de kendisine eşlik ediyordu. Yalnız veya eşiyle birlikte günlerce mağarada kalıyor ve bu süre içerisinde içindeki fırtınalar biraz olsun diniyor, biraz olsun rahatlıyordu.

Esasında, belirli zamanlarda belirli bir süre için toplumdan uzaklaşıp, inzivaya çekilmek, Mekke toplumunun yabancısı olmadığı bir uygulamaydı. Sadece Ab-dülmuttalib'in veya torununun yaptığı bir şey değildi. Bazı zamanlar, özellikle de Ramazan ayında inzivaya çekilmek, Mekke toplumunda birçok kişinin tercih ettiği geleneksel bir uygulamaydı. Daha çok yaşı kemale ermiş kimseler, insanların yolu üzerinde yer almayan vadilerde, dağlardaki mağaralarda inzivaya çekilir, bu süre içerisinde 'tahannüs' ederlerdi. 'Arınma', 'iyileşme' anlamlarına gelen 'tahan-nüs', düşünce ve ibadet ağırlıklı bir durumu ifade ediyordu. Bu nedenle Muham-med'in inzivayı tercihi hemşehrileri için orijinal bir durum olarak anlam kazanmıyordu. O'nun bu konudaki tek farklılığı, her yıl 'tahannüs' süresini biraz daha artırmasından ibaretti.

Muhammed'in, Hıra dağındaki mağarada neler düşündüğünü ve nasıl 'takan-nüs' ettiğini açıklayan açık ve kesin bilgilere sahip değiliz. Fakat o zamana kadar sahip olduğu ve mahiyetinden az-çok haberdar olduğumuz inancından veya top-, lum içerisinde yaygın şekilde bilinen hayat tarzından ve kişiliğinden hareketle, bilhassa Hamiler gibi Hz. İbrahim'den kalan bazı inanç ve davranışlara göre Allah'a ibadet ettiğini söylemek mümkündür. Tahannüs yaparken tercih ettiği ib'a-det biçiminin ise namazın esaslarından olan 'kıyam', 'rükû' ve 'secde' gibi hareketlerden oluştuğunu tahmin etmek zor değil. Bunlar, Mekkelilerin bildiği ve yapa-geldikleri şeylerdi; geleneklerinde yer alan İbrahimî unsurlardı. Geçmişte farklı olaylar nedeniyle açığa çıkan bazı söz ve davranışlarından hareketle biliyoruz ki, Muhammed, mevcut inançların ve bu inançlara bağlı şekillenen hayat tarzlarının yanlışlarını biliyordu; ama aynen Haniflerde olduğu gibi 'doğru'yu bilmiyordu. 'Yanlış'ı biliyor veya fark ediyor olmasına karşılık, 'doğru'yu bilememenin sıkıntısını yaşıyordu. Sevgili dostu Zeyd b. Amr'dan ve diğerlerinden hareketle aramakla bulunamayacağını öğrendiği 'doğru'ları, düşünerek bulmaya çalışıyordu. Bunu ise bir ibadet şuuru içerisinde gerçekleştirdiği inzivaları eşliğinde yapıyordu.

Artık kırk yaşındaydı. Son iki yıldır şiddeti gittikçe artan bir düşünce fırtınasına yakalanmış durumdaydı. Bu süre içerisinde iç dünyasını rahatsız eden soruların sayısı büyük bir hızla arttı. Artık cevapsız sorular yığınının altında eziliyordu. Üstelik bunlar yetmiyormuş gibi son altı aydır daha önce hiç yaşamadığı bazı garipliklerin kendisini kuşattığım fark etmeye başladı. Gerçekleşen bazı garipliklerle problemi daha da büyüdü, ama bütün bunlara rağmen gidişatını değiştirmedi. Hâlâ yalnızlığı tercih ediyor, düşünüyor, soruyor, sorguluyor, sorularına cevap bulmaya çalışıyordu. Kim veya ne olduğunu bilmiyordu, ama adeta görünmeyen bir elin kontrolüne girdiğini hissediyordu.

Bazı gariplikler olmasa belki işi biraz olsun kolaylaşacaktı. Fakat ne var ki yaşadığı ve anlamlandırmakta çaresiz kaldığı gariplikler her yeni günle birlikte daha güçlü bir şekilde kendisini rahatsız etmeye başlamış; sıkıntılarına, akıl sağlığına ilişkin korkuları da ilave olmuştu. Artık, zihnini kurcalayan sorulardan bazıları tamamen kendi akıl sağlığıyla ve durumuyla ilgili olmaya başlamıştı. Sürekli denecek sıklıkta durumunu sorgular hale gelmişti: Yoksa aklını mı kaybediyordu? Belki de kâhin oluyordu?!

Elbette ki peygamberlik öncesi son iki yılda ve özellikle son altı ayda yaşadıklarının neler olduğunu, eğer kendisi anlatmasa bilme imkânına sahip olmamız mümkün değil. Onlar, tamamıyla bireysel ve kimsenin şahit olmadığı şeylerdi. Ama, son derece akıllı ve her şeyi bilme arzusu taşıyan eşi Aişe, bir gün kendisinden peygamber olarak görevlendirmeden önceki durumunu sormuş ve O da ayrıntılı bir şekilde anlatmıştı. Özellikle de son altı ay üzerinde durmuştu.[61] Söylediğine göre, altı ay devam ederek vahyin gelmesiyle sonuçlanan dönemde birçok ilginç ve garip durumla karşılaşmıştı. Sıklıkla, göremediği birisi tarafından kendisine 'Ey Muhammed' diye seslenildiğini veya kendisine selâm verildiğini işitmişti. Sesin geldiği tarafa yöneldiğinde çevresindeki taşlardan veya ağaçlardan başka bir şey görememişti. Halbuki duyduklarının gerçek olduğundan emindi. Bir algı yanılmasına sahip olmadığım kesinlikle biliyordu. Eğer şahit olduğu gariplikler sadece bu işittiklerinden ibaret olsaydı, onları algı yanılması olarak nitelemek mümkün olabilecekti. Fakat diğer bazı gariplikler var ki, onlar, duyduklarının bir algı yanılması olmadığını en küçük bir şüpheye yer bırakmayacak şekilde kesin bilgiye dönüştürüyordu. Garip rüyalar görüyordu. Gariplik, rüyaların kendisinde değil, takip eden günlerde yaşayacaklarını rüyasında daha önce aynen görmesinden kaynaklanıyordu. Herhangi bir olayı önce rüyasında görüyor, sonra da onu gerçek hayatında en ufak değişikliğe uğramaksızm aynen yaşıyordu. İşte bu rüyalar algı yanılması olamazdı. Bu algı yanılması değilse, diğerleri de değildi. Bu nedenle durumuna ilişkin korkulan iyice arttı. Zihnini yoğun bir şekilde bu yaşadıkları meşgul etmeye başladı. Durumunu ve korkusunu kendisini en iyi anlayacak kişi olan eşine şöyle açıkladı: "Garip şekilde bazen bir ışık görüyorum, bazen bir ses duyuyorum. Bunlar beni korkutuyor; cinlerin etkisine maruz kalmaktan, cinnet geçiriyor olmaktan korkuyorum. [62]

Hatice, kocasının anlattıklarının yalan veya hayal ürünü şeyler olmadığından emindi. On beş yıldır eşi olması nedeniyle herkesten daha iyi tanıdığı eşinin yalan söylemek gibi bir ahlâksızlığı hiçbir şekilde tercih etmeyeceğini, eşinin hayalperest birisi olmadığını biliyordu. Üstelik niçin böylesi bir şey uydurma ihtiyacı hissetsin ki! Böyle bir şeyde amacı ne olabilirdi ki! Her geçen gün eşinin daha da eridiğini, hayattan koptuğunu, perişan bir hâle geldiğini görüp duruyordu. Hatice, kocasının söylediklerini anlamaya çalıştı, ama o da tutarlı bir değerlendirme yapamadı. Yalnız, kocasının aksine, şundan emindi ki bütün bunlar kocasının korkuyla dile getirdiği gibi bir akıl probleminin veya kâhin olmanın işaretleri değildi. Büyük erdemlerle donanmış muhteşem bir şahsiyet olan eşinin, tanıdığı insanların en akıllısı olan sevgili kocasının, cinlerin etkisine girmeyeceğinden, aklına bir zarar gelmeyeceğinden emindi. Fakat buna rağmen, gerçekleştiğinden emin olduğu garipliklere de bir manâ verebilmiş değildi. Bilmekteydi ki, bütün bunlar normal şeyler değild...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın