|
Konu Başlığı: Hudeybiye Anlaşmasının Sonu Gönderen: Ekvan üzerinde 18 Temmuz 2011, 17:50:54 Hudeybiye Anlaşmasının Sonu Hudeybiye anlaşması ile, gerek Müslümanlarla ve gerekse Kureyşle anlaşmalı toplulukların dokunulmazlıkları taraflarca kabul edilmişti. Buna göre, müttefike yönelik herhangi bir saldırı asıl tarafa yönelik bir saldln kabul edilecekti. Anlaşma, iki taraftan birisiyle müttefik olanları karşı tarafın zarar ve saldırılarından korunmalarına imkân sağlıyordu. Güvenliklerini ittifaklarla sağlayabilen kabileler için önemli bir imkân sağlanmış oluyordu. Bu nedenledir ki anlaşma metninin yazıldığı sırada, Hu-deybiye'de bulunan Huzâaların temsilcileri Müslümanların müttefiki olduklarım, Bekir oğullarının temsilcileri ise Kureyş'in müttefiki olduklarını ilan etmişlerdi. İkisi de aynı tarafın müttefiki olmamışlardı, çünkü iki kabile arasında birkaç kuşak öncesine uzanan bir kan davası vardı. Diğer Arap kabilelerinin Hudeybiye anlaşması nedeniyle taraflardan herhangi birisinin müttefiki olma konusunda çekimser kalmalarına karşılık, bu iki kabile mensuplarının Müslümanları veya Kureyş'i müttefik edinmelerindeki acelelerinin nedeni, birbirlerinin şerrinden emin olmak ve güçlerini müttefikleri ile artırmak arzusundan başka bir şey değildi. Kureyş'in müttefiki olan Bekir oğulları, Müslümanlarla müttefik olan Huzâala-ra karşı derin bir düşmanlığa sahiptiler. İçlerindeki düşmanlığın kışkırtan güçlü sesini kesemiyorlardı. Huzâalara bir şekilde saldırmak ve önceden öldürülmüş adamlarının intikamını almak arzusunu yok edemiyorlar di. Hudeybiye anlaşmasına rağmen sıklıkla Kureyş liderleriyle görüşüp, Huzâalara yönelik gizli bir eylem için fırsat kollamaya ve bu konuda Kureyş'in desteğini almaya çalışıyorlardı. Eğer nrsatmı bulabilirlerse istedikleri gibi davranmaya hazırdılar. Hudeybiye anlaşmasının gerektirdiği şartları engel olarak görmüyorlardı. Onlar için, kendi güvenliklerini garantiye alan ve karşı tarafı bağlayan bir anlaşma uyulmaya değer bir anlaşma sayılırdı. Kendilerini kısıtlayan hiçbir anlaşmaya içten gelerek uymak istemezlerdi. Esasen Kureyş'in durumu da bundan farklı değildi. Onlar da Müslümanları yok etmek konusunda güçlü istek ve arzulara sahiptiler ve anlaşmayı bir engel olarak görmüyorlardı. Ama buna rağmen düşmanca bir girişimde de bulu-namıyorlardı, çünkü Müslümanlarla ilgili olarak savaş alanlarında yaşadıkları tecrübeler düşmanca girişimlerinin aleyhlerine olacağını gösteriyordu. Ancak Bekir oğullan boş durmadılar. Kureyş'in genç liderlerim etkilemek için her fırsatı değerlendirdiler. Kureyş'in liderlerini Huzâalılara karşı girişecekleri bir hareketin destekçisi olmak için kışkırttılar. Sonunda arzularına kavuştular. Kureyş'in genç liderleri kimlikleri gizli kalmak şartıyla Bekir oğullarını destekleyeceklerini, Huzâ-alardan intikam almalarına yardımcı olacaklarını bildirdiler. Kureyş'in liderleri, böylelikle, dolaylı da olsa Müslümanlara bir zarar vermiş, içerindeki kinlerini az da olsa dindirme fırsatı bulmuş olacaklardı. Bekir oğulları Kureyş'in genç liderlerinin desteğini alınca Huzâalara yönelik bir harekât için fırsat kollamaya başladılar. Aradıkları fırsatı bulunca da hemen harekete geçtiler. Bekir oğullarına mensup Enes b. Züneym'in islâm'ı ve Hz. Peygamber'i hicveden şiirler söylediği bir gün, Huzâah bir genç işittiklerine dayanamayıp Enes b. Züneym'e saldırdı. Müşrik şairin kafasına vurarak yaralanmasına neden oldu. Bu, çoktandır Huzalara saldırmak için fırsat kollayan Bekir oğulları için iyi bir fırsattı. Arafat dağı civarındaki Vetir ismiyle bilinen bir su kuyusu, başında toplanmış bulunan bazı Huzâalara gece baskını düzenlediler. Kureyş'in genç liderleri mütecavizce gerçekleşen bu baskına silah ve adam yardımında bulunarak destek verdiler. Ancak baskın düşünüldüğü gibi sonuçlanmadı. Huzâalar çabucak toplanıp, saldırıya karşı direndiler. Huzâalar bir yandan kendilerine saldıranlara karşı mücadele ederlerken, bir yandan da Harem'in sınırına girmeye çalışıyorlardı. Amaçları, kan dökmenin haram olduğu Harem bölgesine girerek canlarını kurtarmaktı. Hiçbir Arap'm haram bölgede kan dökmeyeceğini biliyorlardı. Huzâalar, sadece bir kişinin ölümüyle sonuçlanan direnişi takiben Harem'e girmeyi başardılar ve Bekir oğullarının lideri Nevfel b. Muaviye'ye hitaben 'Ey Nevfel! Biz Harem'e girdik, ilâhından sahn! ilâhından kork! Artık kılıçlarınızı bizden uzak tutun' diye seslendiler. Fakat Nevfel'den hiç ummadıkları bir cevap aldılar: 'Bugün bizim için ilâh falan yok. Ey Bekir oğullan intikamınızı alın! Sizler hacıları dahi Harem bölgesinde soymaktan çekinmezken, şimdi bu adamları öldürmekten mi çekineceksiniz. Haydi intikamınızı almaktan geri durmayın: Böylelikle bir kez daha anlaşıldı ki müşrikler için değişmeyen tek ölçü menfaatleriydi; uğrunda can almaktan veya vermekten çekinmedikleri putları ve dinleri, aslında menfaatlerinin teminatı olduğu sürece bir değer ifade ediyordu. Gecenin karanlığında gerçekleşen katliam Mekke liderlerini sevindirdi. Fakat sabah olunca, konuyu biraz soğukkanlı bir şekilde düşününce, hata yaptıklarını fark ettiler ve gerçekleşenlerden dolayı pişmanlık duymaya başladılar. Çok tehlikeli sonuçlara neden olacak bir işe giriştiklerini anladılar. Katliam nedeniyle Hudeybiye anlaşmasını ihlâl ettiklerini ve bunun, Müslümanlara anlaşmayı iptal etme hakkı tanıyacağını fark etmekte zorlanmadılar. Anlaşmanın iptali kendileri İçin hiç istenmeyecek bir durumdu. Anlaşmanın imzalanmasından bu yana geçen iki sene içinde her şey aleyhlerine dönmüş ve son umutlarını ve her yönden sarsılan güvenliklerini ancak Hudeybiye anlaşması ile sağlayabilir duruma gelmişlerdi. Anlaşmayı ihlâl ettikleri anlaşılacak olursa, Müslümanların Mekke'yi işgal edeceklerini biliyorlardı. Bekir oğullarına destek vermekle Mekke'nin Müslümanlar tarafından işgaline bizzat kendi elleriyle meşruiyet sağlamışlardı. Kureyş'in genç liderleri, o ana kadar gerçekleşenlerden haberdar olmayan Ebû Süfyan'a giderek durumu anlattılar. Ebû Süfyan duydukları karşısında şaşkına döndü. Hudeybiye anlaşmasının bozulduğunu, Müslümanların Mekke'yi istilâ etmelerine meşruiyet sağlandığını söyledi. Mekke'nin genç liderlerini yaptıkları nedeniyle suçlayıp, azarladı.- Ancak artık olan olmuştu. Durumun aleyhlerine dönmesini önleyecek ne gibi girişimlerde bulunabileceklerini düşünmeye başladılar. Kureyş liderleri olayın aslının Resulüllah tarafından duyulması durumunda gerçekleşecek muhtemel gelişmeleri aralarında görüşüp tartıştılar. En kuvvetli ihtimal olarak, Resulüllah'm anlaşmayı devam ettirmek isteyeceğini, ancak kendilerinden ölenlerin diyetlerini de isteyeceğini düşündüler. Ölenlerin diyetleri çok tutuyordu. Ne kendilerinin, ne de yoksul Bekir oğullarının bu diyeti ödemeleri mümkün değildi. Bu kuvvetli ihtimale karşılık, ikinci ihtimal olarak Resulüllah'm kendilerinden Bekir oğulları ile olan ittifaklarını bozmalarını isteyip Bekir oğullarını cezalandırmaya kalkışabileceğini düşündüler. Kureyş buna razı olamazdı. Bu durumda hem müttefiklerini koruyamadıkları için Araplar arasında itibarlarını kaybederler, hem de Mekke dininin en önemli savunucularını kaybetmiş olurlardı, tik ikisine göre daha zayıf bir ihtimal olmakla birlikte, üçüncü ihtimal olarak da Resulüllah anlaşmanın ihlâl edildiğini düşünüp, Mekke'ye yönelik bir harekâta girişebilirdi. Bu durumda savaşmaktan başka çareleri yoktu. Bu ise hiçbir şekilde istemedikleri bir şeydi. Konuşmalar sırasında üçüncü ihtimali zayıflatmak için katliamdan haberdar olmadıklarını, kendilerinin bu olayların dışında kaldıklarını iddia etmeye karar verdiler. Ayrıca Ebû Süfyan'm Medine'ye giderek durumu kurtarmaya çalışmasının, anlaşmanın devamı için görüşmeler yapmasının iyi olacağına karar verdiler. Huzâaların acıları büyüktü. Vakit kaybetmeden mağduru oldukları katliamı bildirmek ve desteğini istemek için bir heyeti Medine'ye, Resulüllah ile görüşmeye gönderdiler. Huzâa heyeti, yaşadıklarını olduğu gibi Resulüllah'a anlatıp, kendilerine saldıranların Bekir oğullan olduğunu bildirdiler. Onlar, Kureyş liderlerinin söz konusu katliama destek verdiklerini bilmiyorlardı. Bu nedenle sadece Ku-reyş'i saldırıya engel olmamakla suçladılar. Resulüllah mağdurlar nedeniyle üzüldü, ama gerçekleşen tecavüz nedeniyle de öfkelendi. Huzâalara yardım edeceğini bildirdi. Üzüntü ve sıkıntısı had safhadaydı. Evine giderek duş almak istedi. Re-sulüllah'm o anki durumuna tanık olan Hz. Aişe diyor ki; 'Allah Resulünü hiç o kadar öfkeli görmemiştim. Duş alırken sürekli 'Eğer Ka'b oğullarına yardım etmezsem, yardım edilen olmayayım' diyordu'. Öte yanda üzüntülü ve öfkeli olan birisi daha vardı. O, evine sığman dostlarını koruyamamış bulunan Büdeyl b. Verka idi. Büdeyl, evinde gerçekleşen katliama engel olamadığı için üzgün, Kureyş'in liderleri olan arkadaşlarının bu katliama destek vermeleri ve kendi onurunu ayaklar altına almaları nedeniyle de öfkeliydi. Harem'de kan dökmek büyük bir suçtu, bir eve sığınmış olanlara saldırarak evin sahibinin onurunu çiğnemek ise bir başka suçtu. Bütün bunlar köklü bir geleneğin çiğnenmesinden başka bir şey değildi. Büdeyl, bütün bu haksızlıklara katlanamadı ve gizlice Medine'ye gitti. Medine'ye gidince de kendisinin bildiği ve tanık olduğu herşeyi Resulüllah'a anlattı. Ebû Süfyan, Medine'ye giderken bir mola yerinde Medine'den dönmekte olan Büdeyl ile karşılaştı. Büdeyl'in Medine'den geldiğini anlayınca gizledikleri şeylerin Büdeyl tarafından açığa çıkarılmış olmasından kuşkulandı. Bu nedenle olayın gizli tutmayı kararlaştırdıkları kısmını Resulüllah'a bildirmiş olabileceğini düşünerek Büdeyl'in ağzını aradı, fakat istediği türden bir bilgi elde edemedi. Bu sefer sorusunu açıkça sordu. Büdeyl, Kureyş'in sırrını Resulüllah'a bildirmediğini söyledi. Hatta Medine'ye gitmediğini söyledi. Ebû Süfyan, Büdeyl yanından uzaklaşınca Büdeyl'in devesinin pisliğini inceledi. Hayvan Medine hurması yemişti. Bu, Medine'ye gitmediğini söylerken Büdeyl'in yalan söylediğini gösteren önemli bir delildi. Bu yalansa diğeri de yalandı. Demek ki Büdeyl her şeyi Resulüllah'a anlatmıştı. Ebû Süfyan korktu; işlerin iyice karıştığını ve durumlarının gittikçe zorlaştığını düşündü. Ebû Süfyan ne yapacağını bilememenin sıkıntısı içerisinde Medine'ye girdi. Doğruca on yılı aşkın süredir görmediği kızı Ümm-ü Habibe'nin odasına gitti. Kızı kendisini soğuk karşıladı; umduğu sıcaklığı bulamadı. Bir ara oturmak istedi. Odada üzerine oturulabilecek tek şey yerdeki yataktı. Yatağın üzerine oturacağı sırada kızının hiç beklemediği bir tepkisiyle karşılaştı. Resulüllah'ın eşi olan Ümm-ü Habibe, babasının oturmasına engel olup, yatağı topladı. Ebû Süfyan şaşkınlık içinde 'Kızım! Yatağı mı benden, beni mi yataktan esirgedin. Niçin böyle davrandığını anlayamadım' dedi. Ümm-ü Habibe düşüncesini hiç çekinmeden söyledi; 'Yatağı senden esirgedim. Bu Resulüllah'ın yatağıdır ve O'nun yatağına senin gibi pis bir müşrik oturamaz'- Ebû Süfyan şaşırdı; 'Vallahi sana bir kötülük dokunmuş, değişmişsin' dedi. Sonra üzgün'bir şekilde odadan çıkmak için kapıya yöneldi. Kızının arkasından söylediklerini duydu, ama bir şey demedi. Ebû Süfyan odadan ayrılırken, kızı Ümm-ü Habibe arkasından şunları söylüyordu: 'Hayır/ Bana bir kötülük dokunmadı. Allah beni İslâm'la şereflendirdi. Umarım Kureyş'in akıllı ve yaşlı lideri olan sen de islâm'dan uzak kalmazsın. Ebû Süfyan mescide giderek Resulüllah'ı buldu. Konuşmasına, kızı Ümm-ü Habibe başta olmak üzere Medine'de kimseyi misafirperver bulmadığını, herkesin Araplıktan uzaklaştığını, geleneğe saygı kalmadığını dile getiren sitem dolu sözlerle başladı. Amacı kendisini üstün tutacak psikolojik bir ortam hazırlamaktı. Bu arada kızının yaptıklarım olduğu gibi anlattı. Resulüllah işittikleri karşısında memnun olmuştu; gülerek 'Demek öyle' dedi. Ebû Süfyan konuşmasını uzatmadan sözü asıl konuya getirdi. Hudeybiye anlaşmasını yenilemek arzusunda olduğunu söyledi. Bunun gerekçesi olarak da, Resulüllah'ın gerçekleşenlerden habersiz olabileceği kanaatiyle, Hudeybiye'de kendisinin bulunamadığını, Kureyş'in lideri olarak kendisinin böyle bir anlaşmanın gerçekleşmesinde bulunmayı istediğini ifade etti. Resulüllah sadece dinliyor, hiçbir şey demiyordu. Ebû Süfyan konuşurken, bir yandan da Resulüllah'ı gözlüyordu. O'nun düşüncesini anlamaya çalışıyordu. Fakat olumlu veya olumsuz bir karşılık alamayınca 'Ey Muhammedi Biz seninfe yaptığımız anlaşmaya uyuyoruz. Bu konuda son derece titiz ve kararlıyız' dedi. Her şeyden habersiz görünen Resulüllah 'Yoksa siz anlaşmayı bozdunuz mu? Anlaşmayı bozacak bir şey mi oldu?' dedi. Ebû Süfyan samimi bir görünüm sergileyerek 'Allah korusun! Öyle bir şey olur mu? Biz sözümüzün üzerinde duruyor ve anlaşmanın şartlarına titizlikle uyuyoruz. Biz bu anlaşmaya muhalif bir iş ne yaparız, ne de bu anlaşmayı değiştirmeye kalkarız' dedi. Resulüllah da 'Biz de Hudeybiye'de yaptığımız anlaşmaya uyuyoruz ve ona aykırı bir iş yapmadık' dedi. Ebû Süfyan tekrar 'O halde anlaşmayı yenileyip, süresini uzatalım' teklifinde bulundu. Resulüllah bunu anlamsız bulduğunu ima edecek şekilde sessiz kaldı. Ebû Süfyan, yapacağı bir şey olmadığına karar verip mescitten ayrıldı. Ebû Süfyan, Resulüllah'la görüşmesinden isteği sonucu alamayınca aracı olmasını istemek için Ebû Bekir'in yanma gitti. Ebû Bekir böylesi bir şeyi yapamayacağını bildirdi. Ebfı Süfyan, Ömer'in yanına gidip ondan yardım istedi. Ömer de böylesi bir girişimde bulunamayacağını, Ebû Bekir'e göre daha sert bir üslûpla ifade etti: 'Senin için ResuîüI/ah'Ia görüşeceğim ha! Vallahi böyle bir şey yapmam ve bir karınca için bile olsa size karşı savaşırsa ben de onun yanında size karşı savaşırım. Ebû Süfyan, Ali'nin yanına gitti. Ali'yi eşi Fâtıma ve henüz küçük bir çocuk olan Hasanla bir arada otururken buldu. Ricasını Ali'ye bildirdi. Ali, Ebû Süfyan'm ricasını kabul etmedi. Ebû Süfyan son bir umutla Fâtıma'ya yöneldi. Onun yardımını istedi. Eğer kendisine yardımcı olur ve anlaşmayı yeniletirse bütün Araplar arasında şerefle anılmayı hak edecek bir iş yapmış olacağını söyledi. Fakat istediği yardımı alamadı. Artık çaresiz bir haldeydi. Son bir umutla Ali'ye 'Bana ne tavsiye edersin? Ne yapayım?' diye sordu. Ali, 'Resulüllah'ın yanına gir ve iki tarafı uzlaştırma işini üzerine aldığını söyle, sonra da git' dedi. Ebû Süfyan merakla sordu; 'Bu bana bir fayda sağlar mı'. Ali'nin cevabı 'Sanmam bunun sana bir faydası olsun. Ancak yapacağın başka bir şey de yok' oldu. Ebû Süfyan, Ali'nin tavsiyesi üzerine mescide gitti ve Müslümanlardan bir grupla birlikte oturan Resulüllah'ın önünde, her iki topluluk arasında uzlaşmacı olduğunu, anlaşmayı yenilediğini söyleyip mescitten çıktı. Doğruca Mekke'ye gitti. Ebû Süfyan, Mekke'ye dönünce merakla kendisinin getireceği haberi bekleyen Kureyş liderlerine olup-biteni anlattı. Kureyş'in genç liderleri şaşırdılar. Ebû Süf-yan'a çıkışmaktan kendilerini alamadılar: Yazıklar olsun sanal Vallahi Ali seninle alay etmiş. Şimdi öyle bir durumdayız ki anlaşma devam ediyor mu, etmiyor mu bilmiyoruz. Bu nasıl iştir! Senin kendi kendine yaptığın anlaşma Muhammed'i bağlamaz. Anlaşmayı istediği zaman istediği şekilde bozar. Şimdi ne yapacağız; bize savaş haberi getirmedin ki hazırlık yapalım. Bize barış haberi getirmedin ki emniyet içinde oturalım?' |