Ebû Zer El Gıfafî

Ebû Zer el-Gıfafî

Gifâr kabilesine mensup olan Ebû Zerr'in İslâm'a girmeden önceki hayatı kadar İslâm'a girişi ve sonrası da ilginç ve ibret alınacak olaylarla doludur. Onun İslâm öncesi hayatıyla ilgili olarak bilmen en önemli özelliği, uzun süre ticaret kervanlarının ve Kabe'yi hacca gelenlerin mallarım yağmalayan bir haydut olmasıydı. Ancak daha sonra yaptıklarından pişman olmuş ve durumunu değiştirmişti. Bu öylesine bir değişimdi ki, geçirdiği değişimle sadece sıradan bir insanın yaşantısına sahip olmamış, aynı zamanda putperestliği de terk etmişti. Putlardan nefret eden birisi olmuştu. Bu yeni döneminde, inancının kaynağının ne olduğunu veya kendisini etkileyenin kim olduğunu bilmiyoruz. Fakat, bilinen şey, sahip olduğu değişimin bir hanif olmasıyla sonuçlanmasıydı. Kendi ifadesinden anlaşıldığı üzere, İslâm'a girinceye kadar da namaza benzer bir ibadetle üç yıl süreyle sadece Allah'a ibadet etmişti. Muhtemeldir ki, rükû ve secde ederek ibadet ediyordu; çünkü bunlar Hz. İbrahim'den kalma ibadetin hâlâ devam eden ve Araplar arasında bilinen unsurlarıydı.

Ebû Zerr bir hanif olarak hayatını sürdürdüğü yıllar boyunca çevresindeki insanları kendisi gibi olmaya çağırmış veya en azından bu insanları' bazı yanlışları konusunda uyarmış olmalı ki, bir gün Mekke'den gelen bir Gıfari; 'Mekke'de senin dediklerine benzer şeyler söyleyen bir adam var. O kendisinin peygamber olduğunu ve Allah'tan başka ilâh bulunmadığını da söylüyor' müjdesini verdi. Bu haber Ebû Zerr için çok önemliydi. Büyük bir sevinç ve umutla doldu. Zira, kendisi gibi olanların çok az bulunduğu bir dünyada, birisinin çıkıp şirki reddediyor olması oldukça önemliydi. Ebû Zerr, insanları şirk sapmasından kurtarmanın arzusunu taşıyan birisi olarak, Mekke'deki bu şahsı daha yakından tanımak istedi. Nedendir bilmiyoruz, kendisi gitmek yerine, kardeşi Uneys'i Mekke'ye gönderdi. Uneys'e, Mekke'deki o şahısla konuşup, inanç ve düşüncelerini iyice öğrenmesini tembihledi. Mekke'ye giden Uneys, ResulûUah'la görüşüp konuştu. Ağabeyinin verdiği görevi yapmış birisi olarak Gıfâr'a döndü. Uneys, ağabeyine Mekke'de gördüklerim ve duyduklarını şöyle anlattı: "Mekke'de aynı senin dinine benzer dine mensup birisiyle karşılaştım. Bu şahıs, kendisinin Allah tarafından görevlendirilerek, insanlara gönderildiğim söylüyor. Halfc ise O'nun hakkında kâhin, sihirbaz diyor. O'nu çok dikkatli bir şekilde dinledim. Fakat, sözlerinin şiirle bir ilgisini bulamadım. Sözleri kâhin sözlerine benzemiyor. Ben O'nun doğru şeyler söylediğini sanıyorum. Üstelik O iyiliği, ahlâkî faziletleri emrediyor, insanları kötü şeylerden sakındırıyor'. Kardeşinden işittikleri, Ebû Zerr'in hoşuna gitti. Resulûllah hakkında çok daha ayrıntılı bilgilere sahip olmayı arzuladı. Bunun için de bizzat kendisi gidip, görüşmeye karar verdi. Fazla beklemeden yola çıkıp, coğrafî olarak Mekke'ye, fakat hakikatte sonsuz saadetlere uzanan yolculuğuna başladı.

Ebû Zerr'in ResulûUah'la görüşmek için Mekke'ye geldiği zaman, Mekke'de müminlere yönelik baskı ve işkencelerin had safhada olduğu bir zamandı. Bu nedenle, Mekke'ye doğru yola çıkmadan önce, kardeşi Uneys'in uyarısıyla karşılaşmıştı: 'Mekke'ye gittiğinde dikkatli ol. Mekke halkı, O'na karşı büyük bir kine sahipler. Bu nedenle sana da bir zararları dokunmasın.

Mekke'ye gelen Ebû Zerr çevresini kollamaya ve ResulûUah'la gizlice görüşmenin bir yolunu bulmaya çalıştı. Bu hâl üzere günlerce Mekke'de kaldı. Fakat fırsatım bulup da Resulûllah ile görüşemedi. Çünkü Resulüllah'ı tanımıyor ve kardeşinin uyarısı nedeniyle hiç kimseye sormaya da cesaret edemiyordu. Gündüzleri Mekke'de dolaşıyor, geceleri ise Kabe'nin yakınındaki bir gölgelikte yatıyordu. Bir gece iki kadının Kabe'yi tavaf ettiklerim, tavaflarını bitirince İsaf ve Naile putlarının yanma giderek dua ettiklerini gördü. Bu gördükleri karşısında, putperestliğe karşı sahip olduğu nefretin etkisiyle, duygularına hakim olamadı ve 'Onları evlendirin' dedi. Bu sözleriyle, hikayelerini bildiği bu iki puttan hareketle, putperestlikle alay etmeyi arzulamıştı. Hikayeye göre, İsaf ve Naile isimli iki genç, cinsel arzularını tatmin etmek niyetiyle Kabe'ye girmişler ve arzularına kavuşacakları sırada ilâhî bir ceza olarak taşlaşmışlardı. Ebû Zerr, İsaf ve Naile putlarına ibadet eden kadınlara 'Onları evlendirin' diyerek; 'Onlar kendi arzularım bile yerine getiremediklerine göre, sizin arzularınızı nasıl yerine getirecekler? Eğer bir iyilik yapmak istiyorsanız, siz onların arzularım yerine getirerek onlan sevindirin' demek istemekteydi. Ebû Zerr'in bu sözü ve o sözde bulunan ince alay karşısında öfkelenen kadınlar hakaretler ederek oradan uzaklaştılar. Karanlık yolda ResulûUah'la karşılaştılar. Karşılaştıkları kişinin Resulûllah olduğunu bilmeden, Kabe'de gördükleri adamı O'na şikayet ettiler. Resulûllah, Kabe'ye geldi. Ebû Zerr ile tanışarak onu Ebû Bekir'in evine götürdü. Ebû Zerr o gece Ebû Bekir'in evinde kaldı, Resulûllah ise evine döndü.

Resulûllah o akşam Ebû Zerr ile İslâm hakkında bir şey konuşmadı. Bu konudaki konuşmayı ertesi güne bıraktı. Ertesi gün Hz. Ali, sabah erkenden Kabe'ye gelerek Ebû Zerr ile buluştu. Ebû Zerr, ResulûUah'la görüşebilmek için ne yapması gerektiğini sordu. Ali, kendisini takip etmesini, Resulüllah'a götüreceğini bildirdi. Bu işi de müşriklerin dikkatini çekmemek için bir plan içerisinde gerçekleştirmeye karar verdiler. Plan gereği Ebû Zerr, Ali'yi uzaktan takip edecek, Ali muhtemel bir tehlike karşısında yere eğilerek Ebû Zerr'i uyaracaktı. Ebû Zerr, eğer Ali'nin yere eğildiğini görürse durumunu değiştirmeden yürümeye devam edip Ali'yi geçip gidecekti. Planı uyguladılar ve Ebû Zerr, ResulüUah'm yanma vardı. Oturup Resulüllah'la uzun ve ayrıntılı bir şekilde konuştu. Görüşmeyi takiben de orada İslâm davetini kabul etti.

Ebû Zerr'in, müminlere yönelik baskı ve işkencelerin had safhada olduğu ve insanların baskı ve işkence korkusundan islâm'dan ve müminlerden uzak durdukları bir dönemde İslâm'a girmesi, Resulüllah'ı çok sevindirdi. Muhtemel tehlikelere karşı Ebû Zerr'i uyararak durumunu Mekke'de açığa vurmamasını, Mekke'yi terk ederek Gıfâr'a dönmesini söyledi. Fakat, Ebû Zerr'in arzusu daha başkaydı. Müslüman olduğunu Mekke'nin bütün müşriklerine karşı ilan etmek istiyordu. Bu isteğini Resulüllah'a bildirdi. Resulüllah bunun büyük bir tehlike olacağını söyledi. Ebû Zer isteğini gerçekleştirmekte kararlıydı. Arzuladığı şeyi yapmak için ölümü dahi göze aldığını söyledi: 'Ya Resulallah! Seni hak ile gönderen Allah'a yemin ederim ki, ben Allah'tan başka ilâh bulunmadığı hakikatini en azılı müşriklerin ortasında haykıracağım. Bu konuda kararlıyım' dedi. İsrarlı isteği karşısında Resulüllah'ın sessiz kalmasını, isteğinin onaylandığı biçiminde anlayarak, doğruca Kabe'ye gitti ve Müslüman olduğunu ilan edip, bildiği bazı şeyleri bağırarak anlatmaya başladı: Ey Kureyş topluluğu, bütün varlığımla bilir ve size de bildiririm ki, Allah'dan başka ibadet edecek hiçbir Rab yoktur; ancak Allah vardır. Yine samimiyetle ilan ederim ki, Muhammed Allah'ın kulu ve Resulüdür'. Kabe civarında kalabalık bir halde bulunan müşrikler şaşırdılar. Şaşkınlıklarını üzerlerinden atmala-nyla Ebû Zerr'e saldırmaları bir oldu. Onu öldüresiye dövmeye başladılar. Abbas b. Abdülmuttalib araya girerek müşrikleri yatıştırdı ve Ebû Zerr'i ölümden kurtardı. Esasında, müşriklerin Ebû Zerr'i bırakmaya niyetleri yoktu. Fakat Abbas b. Ab-dülmuttalib'in sözleri karşısında bırakmaktan başka çare bulamadılar. Abbas, onları muhtemel bir tehlikeye karşı uyarıyordu: 'Siz kimi öldürmeye çalıştığınızı bilmiyor musunuz? Bu adam Gıjâr kabilesindendir. Düşünsenize kervanlarımız Şam'a giderken bu adamın bölgesinden geçiyor.

Vücudundan akan kanlardan, 'kana bulanmış bir puta benzer1 hale gelen Ebû Zerr, o haliyle Resulüllah'ın yanma gitti. Resulüllah üzüldü, kendisini bu konuda uyardığını, böyle davranmakla zarar gördüğünü söyledi. Fakat Ebû Zerr, bunu isteyerek yaptığını, üzülmemesini söyleyerek birkaç gün Resulüllah'ın yanında kaldı. Daha sonra Resulüllah'ın 'Git kavmini uyar. Benden sana gelenleri kavmine tebliğ et. Benim ortaya çıktığımın haberi sana erişince çık yanıma gel [240] demesiyle Gıfâr'a döndü. Gıfâr'a dönünce İslâm davetini bildikleri dahilinde gerçekleştirmeye çalıştı. Onun çabaları nedeniyle, hicreti takiben İslâm toplumuna katılmak için gelen ilk kabilelerden birisi Gıfârlar oldu.

[240] Müslim, Fazileti'l Sahabe 28; Buharı, Menâkıbı'l Ensar 23; Hakim, Müstedrek, III/339; Ibn Sâ'd, et-Tabakatü'l-Kûbra, IV/225.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın