Talakın Sıfatı Şer´ıyyesî (2.Cilt 2.Bölüm)

2.Cilt 2.Bölüm

Talakın Sıfatı Şer´ıyyesî :

Talâkın Hlmeti Teşriiyyesi :

Talâka Ehliyetin Zevce Aldiyetindekl Zaruret :

Talakı Ric´înîn Mahiyyeti :

Talakı Rîc´înîn Hükmü Ve Ricatın Kavlen Ve Fi´len Vukuu :

Rücu Hakkının Munkati Olub Olmaması :

Talakı Baînin Mahiyyeti Ve Hükmü :

Talâkların Bîribîrine Lahak Olub Olamaması :

Talâkların Şarta Ta´liki Ve Bu Talikin Şeraiti :

Talâkda Şartların Teaddüd Ve Tekerrürü :

Talakda Şartların Tahakkuk Edib Etmemesi Üzerine Terettüb Edecek Neticeler:

Talâkda İstisna Suretiyle Olan Şartlar :

Talâkda Şarta Talikin Sübutu :

Zamana, Mekâna İzafe Edilen Talâklar :

Başkasına Tefviz Edilen Talâklar :

Talakın Sıfatı Şer´ıyyesî :

120 - : Talâklar, ya mubah olur, ya müstahsen olur veya kerih, mahzurdan gayra salim bulunur.

Talâklar, adedleri ve müsadif oldukları vakitler itibariyle de - mukaddimede ıstılah kısmında beyan olunduğu üzere - sünnî ile bid´î kısımlarına ayrılır. Sünnî olanlar da hasen ve ahsen nevilerine ayrılmışdır.

Sünnîden maksad, talâkın mubah olub itabı müstevcib olmaması de-mekdir. Yoksa sevabı calib demek değildir. Çünkü eb´gazülmubahat olan talâk, bir ibadet ve tâat değildir ki, bizzat sevabı calib olsun.

Bir talâkın hasen olması da bid´îye ve ahsen olması da hasene naza-randır. Yoksa talâklar, haddi zatında hüsn ile muttasıf değildirler.

Maahaza bir seyyieden, bir fazihadan halâs olmak maksadile meşru Ipir dairede yapılan bir talâk, dinî ve ahlâkî ve ahlâkî bir gayeye müteveccih bulunmuş olacağından bunun sevabı calib olmak mânasına mesnun olması ve bu cihetle ligayrihi hüsn ile muttasıf bulunması da mutasavverdir.

121 - : Bir talâkın sünnî, başka bir tabir ile mesnun olması, - tariflerinden de anlaşılacağı üzere - aşağıdaki üç şartın vücudile tahakkuk eder. Bu şartların vücudündeki şer´î hikmetler ise talâkların vukuunu azaltmak, fevt olam telâfi imkânım kolaylaştırmak, mutallâkalarm daha. az zarar görmelerini temin etmek gibi şeylerdir.

(1) : Talâk, tuhr haline, yani : hayz ve nifasdan halî bir zamana müsadif . olmalıdır. Çünkü bu halde bir tabiî bir nefret, şer´î bir tevakki mev-cud olduğundan zevcin muhakemesi emin değildir. Olabilir ki, bu nefret ve tevakki, kendisini talâka sevk etmiş olur da bilâhare tuhr zamanında nadim olur. Ve bu talâk, iddetin uzamasını mucib olacağından mutaîlâ-kanın da ziyade mutazarrır olmasını istilzam eder.

Şu kadar var ki, medhulün biha olmayan zevce hakkında talâkın hayz haline müsadif olmasında mahzur yokdur. Zira henüz zifaf vuku bulmadığı cihetle kendisine zevcin rağbeti bittabi ziyadedir. Bu rağbete rağmen talâka tasaddî etmesi, bir hacetin tahakkukuna delâlet etmiş o-lur. Hacet zamanında ise talâk, mübahdır.

Maamafih böyle medhulün biha olmayan zevce hakkındaki talâk ile iddet lâzım gelmeyeceğinden mutallakamn bu yüzden mutazarrır olması da melhuz değildir.

(2) : Talâk, zevç ile zevce arasında, mücameat bulunmamış bir tuhr içinde vaki olmalıdır. Çünkü mücameat bulunduğu takdirde zevcin cisma-nî arzusu azalmış, rağbetine fütur ânz olmuş olacağından zevcesine olan tabiî ihtiyacını tamamen takdir edemez. Artık bu halde yapılan talâk da bir hacetin tahakkukuna delîl olamaz. Maahaza bu mücameatdan dolayı ileride hamil zuhur edebileceği cihetle yapılan talâkdan nedamet husulü de melhuzdur.

Lâkin hamil evvelce zuhur etmiş bulunursa mücameati müteakib ta-lâkda mahzur yokdur. Zira bu takdirde talâk, iddetin uzamasını mucib ye mücameat, rağbetin azalmasmı müstelzim olmaz. Çünkü hamlin zuhuru, zevcin pederâne şefkatini tahrik ve rağbetini tezyid ederek zevci,yyet rabıtasının muhafazasına itinasını temin eder. Buna rağmen talâka tevessül olunması, bir zaruretin tahakkukuna delâlet edeceğinden artık bu talâk sünnete münafi olmaz.

Âdet görmeyen bir kadının mücameatden1 sonra tatîik edilmesinde de mahzur yokdur. Çünkü bu mücameatden dolayı gebelik ihtimali mevcud değildir. Bu .talâk ile iddetin uzaması da melhuz bulunmaz.

(3) : Yalnız bir talâkı ric´î ile iktifa edilmelidir. Çünkü bir talâk ile hacet zail ve nedamet halinde mâfâtı telâfi kolaylıkla kabil, talâkların adedi de ziyadan mahfuz bulunmuş olur. Mutallâka da zevcine karşı nikâha mahal olmak kabiliyetinden mahrum kalmayacağmdan daha az mut-zarır ve mütevahhiş bulunur.

Maamafih böyle bir talâkdan sonra iddetin irikızasina kadar tuhr hallerine ve hayz görmeyen veya gebe bulunan zevcelere göre de aylara tevzian müteferik iki talâk daha yapılabilir. Şu kadar var ki, evvelki tak dirde talâk, sünniyyi ahsen, ikinci takdirde ise sünniyyi hasen olmuş olur.

Şöyle ki : Zevç, evvelâ bir iki talâk ile temrin ve nefsini tecrübe eder. Müfarekate sabr edemezse müracaatde bulunur. Amma nikâhın zevaline sabr eder, nikâhı tecdit ümidini kesmeğe lüzum görürse bir talâk daha vererek - tahlil bulunmadıkça - nikâhı iade imkânım izale etmiş o-lur. Artık bu yoldaki bir talâk, hacetin vücuduna delâlet edeceğinden sünnete muhalif sayılmaz. Çünkü tabiatlerin tenafürü, huyların tebayünü, hafî olduğundan ibu hususdaki hacetin hakikatine ıttıla müşkildir. Belki böyle üç talâka kıyam edilmesi, hacetin tahakkukuna delâlet etmekle hacet makamına ikame edilir. Hacet tahakkuk edince de talâkda mahzur ~ hürmet kalmaz.

Meselâ : olabilir ki, ´j r erkek, zevcesinin kötü terbiyesine ve kendi-sile imtizaç edemiyeceğine kat´iyyen kani olduğu hâlde kalbinin temayüllerine mağlûp olarak bundan bir türlü vaz geçemez, bir iki talâk ile iktifa etdiği takdirdeise nefsini ric´atden, nikâhı tecdit etmekden men edemez. Artık bu halde nefsini tahlis, zevciyyeti iade ümidini kat´ için üç talâka lüzum görür.

122 - : Yukarıda yazılan üç şartı muhtevi talâklar, sünnîdir. 0 şartları cami olmayan talâklar ise hikmet ve maslahata münafi, sünnete muhalif olacağı cihetle bid´îdir, menhiyyün anihdir. Maahaza bu hususdaki neyhin vücudu, talâkın sıhhati vukuuna mani değildir. Çünkü bir fi´lin nehy edilmiş olması, onun her halde butlanını icab etmez.

123 - : Hayz zamanına müsadif olan talâkı fcid´îye «talâkı mahzur talâkı fâsid» de denir. Böyle bir talâkdan sonra ric´at kabil ise bid´ati izale için müracaat vacibdir. Sonra zevç, lüzum görürse sünnet veçhile tekrar tatlikde bulunabilir.

124 - : Gebe veya ayise bulunan bir zevce hakkında müeampatden -hail olmayan, bir tuhr = temizlik içinde ric´iyyen vukubulacak bir talâk, bid´î değildir.

Talâkı bainin sünnî olabilmesi de muhtelefün fihdir. Ancak" muhalea, hayz haline müsadif olsa da sünnî sayılır. Mebsud, Bedayî, Fethülkadîr, Tebyinülhakayık, Reddi Muhtar.

« (Malikîİeregöre talâklar, sünnî ile bid´îye ayrılır. Bid´î olanlar "da mekruh ile haram kısımlarına münkasimdir. Şöyle ki : Talâkı sünnî, yapılmasına sünnetin izin verdiği talâkdır ki : zevceyi mücameat vaki olmayan bir tuhr halinde yalnız bir talâk ile tatlikden ibaretdir. Mekruh olan talâkı bid´î de : zevcin zevcesini bir anda iki talâk ile boşaması veya zevcesini kendisine mukarenetde bulunmuş olduğu bir tuhr haünde bir talâk ile tatlik etmesidir.

Haranı olan talâkı bid´î de : zevcin zevcesini hayz veya nifas halinde iken boşanması ve zevcesini öir anda üç talâk ile boşaması ve zevcesinin bir cüz´ünü, meselâ elini boşaması veya talâkın bir cüz´ile, meselâ : yarı- sile tatlikde bulunmasıdır.

Talâk, zevcenin hayz ve nifas haline müsadif olursa bu ma´siyyetden kurtulmak için ric´atde bulunmak icab eder, sonra hali tuhrunda tatlik edilebilir. Şayet zevç, ric´atden kaçınırsa hâkim, kendisini tehdid eder, ısrar ederse bahs eder, bu da tesir etmezse darb eder, bu da müessir olmazsa bizzat hâkim, zevcin namına ric´atde bulunur, yani : ona ric´ati ilzam eder, zevciyyet rabıtasının iadesini hüküm vermiş olur. Velev ki zevç, böyle bir ric´at niyetinde bulunmasın. Hâkimin bu ilzamı üzerine zevç ile zevce arasında teıkrar mukarenet caiz ve tevarüs carî olur. Çünkü bu halde hâkimin niyyeti, zevcin niyyeti makamına kaim olur. Muhtasarı Ebizziya, Şerhi Hırsı.)

(Şafiîlere göre de talâklar, üç kısma ayrılır. Birincisi: talâkı sünnîdir ki, zevcin medhulün biha olan ve tuhr ile iddet bekleyen takımdan bulunan ve zinadan veya şübhe ile mücameatden dolayı gebe bulunmayan zevcesini kendisine tekarrüb etmemiş olduğu bir tuhr halinde ıboşamasıdır.

ikincisi : talâkı bid´îdir ki, zevcin zevcesini hayz veya nifas, halinin evvelinde veya ortasında boşamasıdır, veya kendisine tekarrüb etmiş olduğu bir tuhr halinde tatlik etmesidir. Zindan veya şübhe ile mukarenet-den dolayı gebe bulunan bir zevce hakkındaki talâk da bu kabildendir.

Üçüncüsü : Sünnî ve bid´î olmakla mevsuf olmayan talâkdır ki, bu da medhulün biha olmayan veya çocuk veya ayise olub hayz görmeyen veya nikâhı sahihden dolayı gebe bulunan bir zevce hakkındaki talâkdır.

Talâkın iki, üç olması sünniyyete münafi değildir. Binaenaleyh üç ta- lâk ile tatlika her halde bid´î denilemez. Şu kadar var ki bu, kilâfı evlâdır.

Bir talâk, bir bakımdan sünnî, diğer bir bakımdan da vacib, haram, mekruh, mendub veya caiz olabilir.

Meselâ : Nafaka vermekden ve mücameatden âciz olan bir zevcin bu haline zevcesi razı olmazsa talâkı, vacib olur.

Bir kimsenin iki zevcesinden birini kerih görüp nöbetinde yanında gecelemeksizin, yani : beytutet hakkını yerine getirmeksizin boşaması haramdır.

Bir kimsenin müstakime olub kendisine rağbet etdiği zevcesi var iken mücerred başka bir kadın nazarı şehvetini celb ederek müzeyyen görülmekle o zevcesini tatlik etmesi mekruhdur.

Afife görülmeyen bir kadım tatlik etmek, mendubdur.

Bir kimsen...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın