Şahadetleri Kabul Edilmeyen Kimseler

Şahadetleri Kabul Edilmeyen Kimseler :

146 - : Çocukların, mecnunların, matuhların, memlûklerin şahadetleri makbul değildir. Çünkü şahadet, başkasına bir şeyi ilzamı mutazammin olduğundan velayet kabiİmdendir. Bunların ise bir kimseye karşı velayetleri yokdur.

Fakat şahadeti reddolunan bir çocuğun baliğ oldukdan sonra ayni dâvaya şahadeti makbuldür (Bahrirâik.)

Dilsizlerin, âmâların, şahadetleri de makbul değildir. Velev ki âmâ, meş-hûdünbihi vaktiyle görmüş olsun. Çünkü dilsiz, şahadet lâfzını ityan edemez. Amâ ise şahadet zamanında meşhûdünleh iîe meşhüdünaleyhi işaretiyle temyize muktedir değildir. Bu hususda sese itibar yoktur. Çünkü bunda şüphe vardır. Ses, ses´e benzeyebilir.

Fakat imam Ebû Yusuf ile înıam Züfer´e güre semâ´ = İşitme tarikiyle yapılacak şahadetlerde âmâların şahadetleri kabul olunur. Bir de tahammül-i şahadet zamanında, yani : Şahadet edilecek şeyi müşahade zamanında basîr olub da edâ-i şahadet zamanında âmâ olan kimsenin şahadeti de meşhûdünbih-in ismini ve nesebini bildiği taktirde - îmam Ebû Yusuf´a göre - makbuldür (Fethül´kadir, Reddimuhtar.)

147 - : Gafleti şiddetli olan veya kelâmında mücazif bulunan kimsenin şahadeti kabul edilmez. Şöyle kî : Gafleti ziyade olub meşhudünbih hakkında kendisine yapılan telkine binaen şahadet etmesinden korkulan kimsenin şahadeti kabul edilmez. Bunun saffetinden istifade edilmesi melhuzdur.

Mücazife gelince bu da sözünün meşru veya gayr-ı meşru olduğunu düşünmeksizin dînen, ahlaken tesvib edilmeyen sözleri söyleyib duran kimsedir ki, şahadetinde de laubali bulunmuş olacağı melhuz olduğundan şahadeti kabul olunmaz.

Meselâ : imam Ebû Yusuf, rahmetûllâh-ı aleyh, bir hâdiseye dair huzurunda şahadetde bulunmuş olan vezir Fazıl Ibni Rebî´in şahadetini reddetmiş, sebebini soranlara demiş ki : «Bu vezir, bir meclisde halifeye «Kulunuz» diyordu, eğer busözünde sadık, yani : Köle ise şahadeti makbul değildir, ve eğer kâzib ise yalancının şahadeti de makbul olmaz.

Bu vak´a; islâm terbiyesinin yüksekliğini, dalkavukluğun müslümanlıkda-ki meznrumiyyetini, şahsî seciyenin lüzumunu ve müctehidjn-i kiramın metanet ve fazilet-i ruhiyyesini gösterir (Hindiyye, Şiblî.)

148 - : Behil olanın ve münhasıran kefen satmakla meşgul bulunan saadetleri makbul olmaz. Şöyle ki : Zekâtda, zevcelerinin ve kariblerinin nafakalarında hasâset gösteren kimsenin bu buhli saikasıyle yalan yere şahace etmesi de melhuz olduğundan - şahadeti makbul değildir.

Yalnız kefen satmakla iştigal eden bir kimse ise kendi hasis menfaati içil onun bunun ölümlerini temenni edib duracağından bunun da böyle mürüvva-den, hiss-i insaniyyetden mahrumiyyetine binaen şahadeti kabul edilmez. ît kat dükkânında sair satılık eşya ile beraber kefene elverişli mal bulunan kasenin şahadetinin kabulüne bu mâni olmaz (Zeyleî, Muhît.)

149 - : Mürüvvete muhalif ef´âle cür´et eden kimselerin şahadetleri makbul değildir.

Meselâ : Nâs arasında = Çarşıda ve pazarda yalnız don ile gezmek, m arasında, ayaklarını uzatıb oturmak, yollarda nâsın gözleri önünde yiyip ±-laşmak, bevl etmek, bir lokma gibi âdî şeyleri çalmak, rezil kimseler ile haz sohbet olmak, nâs ile alay edib durmak, istihfafa müeddi olacak derecede jt kada, latifede bulunmak, çarşılarda sayha etmeği âdet edinmek gibi şey!=r mürüvvete münafidir. Binaenaleyh bu gibi şeyleri itiyad edenlerin şahadet-r. kabul edilmez (Babhr, Zeyleî.)

150 - : Yalan söylemekle şöhret bulanların, veya başkasına zina isnath-dan dolayı hakkında hadd-i kazf tatbik edilmiş olanların şahadetleri makbi değildir. Velev ki bilâhara tevbe etmiş olsunlar.

(imam Şafiî´ye göre mahdud fil´kazfm şahadeti, tevbesinden sonra kabri edilebilir (Zeyleî.)

151 - : Muhannesin, muganniyenin, nâihenin şahadetleri makbul değili: Şöyle ki: Kadınlaşan, kadınların ziynetleriyle bezenen, kavilde ve kadınlara teşebbüh eden bir erkek, mühennesdir. Sesini kaldırarak kendi kedine teganni´ edib duran veya lâhv için veya mal toplamak için nâsa karş: r gannide bulunan bir kadın da muganniyedir. Başkalarının Ölüsünden veya çalarına gelen musibetlerden dolayı - bir ücret mukabilinde olsun olmasın -nevhalar, ah ve eninler eden bir kadın da naihedir. Bu gibi şeyler hararr.r Binaenaleyh bunların sahihlerinin şahadetleri kabul edilmez. Fakat kendi it sına gelen bir musibetden dolayı nevhada bulunan kimsenin şahadeti makbu-dür. Çünkü bu, gayr-ı ihtiyarî bulunmuş olur (Bahr, Ebüssuûd.)

152 - : Kebire denilen günahları irtikâb eden veya sağire sayılan günıa-lara devam eyleyen kimselerin şahadetleri makbul değildir. Çünkü bunlar, jt-lana da ehemmiyet vermezler.

Müslümanlar arasında şeni´ sayılıb huremetûllâhı, hürmet-i dini hetk ete-cek her günah kebîredir.

Meselâ : Yetimlerin malları haksız yere yiyenlerin, ribâ yemekle meşhur olanların şahadetleri kabul edilmez. Çünkü bunlar kebâirdendir.

Kezalik : içilmesi haram olan şeylere - tedavi için olmaksızın devam edenlerin, hamamlara peştemal tutmaksızın girmeyi âdet edinenlerin şahadetleri de kabul edilmez. Çünkü bunlar da günahdır, haramdır (Mebsut-ı Hu-lûvânî, Velvâliciyye, Zeyleî.)

153 - : Lehv ve leab ile igtigal edenlerin şahadetleri makbul değildir.

Meselâ : Tambur ile veya tavla ile oynayanların, veya bu oyun sebebiyle namazlarını terk edenlerin, veya satranç oynayıb bu yüzden namazlarını terk ve yahud yalan yere yemin eyleyenlerin veya kumarda bulunanların şahadetleri kabul edilmez. Çünkü bunların hepsi de haramdır, dînen memnudur (Zeyleî, Şiblî.)

154 - : Selef-i salihiyne sebb ve şetmi izhar edenlerin, ve ehl ve iyâle seb etmeyi itiyad edenlerin şahadetleri makbul değildir. Çünkü böyle bir hareket, aklın noksanına, mürüvvetin azlığına delâlet eder. Bu gibi hareketlerden ka-çınmıyanlar yalandan da çekinmezler.

Selef, sadr-ı evvel olan sahabe-i güzin ile tabiinden bulunan imamı Âzam gibi zatlardır. Bunlardan sonraki hayırlı zatlara da «Halef» denilir (Zeyleî, Dürrimuhtar.)

Daha kimlerin şahadetleri makbul olmadığı hususunda (Şahadetlerin şu-rût-ı esasiyyesi) serlevhası altındaki meselelere de müracaat!..

(Malikî´lere göre de şahadetleri makbul olmayanların bir kısmı şunlardır :

(1) : Sefehinden dolayı mehcurolanın, hali meşhul olanın, adaletini cerh edecek veçhile fâsık bulunanın şahadeti makbul değildir.

(2) : Eda-i şahadet zamanında bid´atle muttasıf olanın şahadeti makbul değildir. Velev ki bid´atini te´vil etsin veya bid´atinin farkında bulunmasın, Haricî´ler, Kaderî´ler gibi.

(3) : Kesreti safahatle muttasıf, lehv ve leab ile, idame-i satranç ile müş-tagil veya melâhi âletlerini satmakla maruf olan kimsenin şahadeti makbul değildir.

(4) : Kendi maarresinde - Cinayetinde, hâlet-i redi´esinde başkasının da *nüşarik olmasına haris olan kimsenin o hal kabilinden olan bir şey hakkında şahadeti makbul^ değildir. Veled-i zinanın zina hakkındaki şahadeti gibi. Çünkü böyle bir kimse, başkalarının da gayr-ı meşru evlâd olmak hususunda kendisine müşarik olmasına rağbet göstermekle müttehemdir.

Kezalik : Mahdudun da şahadeti, hakkında haddi icab eden hususda başkaları aleyhine kabul edilmez,

(5) : Belidin, yani: Kuvve-i münebbiheden mahrum olan kimsenin ve mug-1 fel, yani: Kendisinde mevcud olan kuvve-i münebbiheyi istimal etmeyen kim-

senin şahadeti makbul değildir.

Mugfelin şahadeti, kendisince iltibasa mahal olmayacak derecede bedthi bulunan bir şey hususunda makbuldür. «Şunu gördüm, şu şahsın şu malım aldı.» demesi gibi.

(6) : Âmânın akvâle müteallik hususlarda şahadetleri kabjl olunur, tahammül i şahadet zamanında âmâ bulunmuş olsun olmasın. Göz ile görülen ef aide ise şahadeti makbul değildir.

Sağırın da bilâkis ef´âle aid şahadeti makbul ise de akvâl hususunda makbul değildir, Meğer ki akvâil sağırlığından evvel işitmiş bulunsun.

(7) : Bir gayrı müslimin kendisi gibi bir gayr-ı müslim hakkında biie şahadeti makbul değildir. Fakat tahammüM şahadet zamanında gayr-ı muslini bulunması, bâdel´islâm edâ-i şahadetde bulunmasının sıhhatine mâni olmaz (Muhtasarı Ebizziya, Şerh-i Kebîr, Hâşiye-i Düsûkî.)

(Şafiî´lere göre bid´atından dolayı tekfir edilen bir şahsın şahadeti makbul değildir. Fakat bid´atından dolayı tekfir etmiyeceğimiz bir bid´at ehlinin şahadeti kabul olunabilir. Ehl-i bid´at, ehl-i sünnetin akaidine muhalif iiikadlarda bulunan bir kıstın nıüslümanlardır ki, bazılarının bid´atı, küfrünü intaç eder. Meselâ: Hazret-i Sıdtlıfc´ın veya Hazret-i ömer-in ashab-ı kiramdan olduğunu inkâr eden veya âlemin hudûsünü veya haşr-İ ecsadı münkir bulunan veya ALLAH Taâlâ´mn ma-duma veya cüz´iyyata müteallik olan ilmini inkâr eyleyen kimseler gibi ki, şahadeti kabul edilmez. Çünkü bir kısım zarûriyyat-ı dinîyyeden olan şeyleri inkâr etmiş bulunur.

Şafii´lerden Abdüsselâm´ın beyanına göre bid´atler vâcib, haram, men-dub, mekruh ve mubah kısımlarına ayrılır. Şöyle ki: Bid´at, kavaid-i şer´iyye-ye tatbik edilir. Eğer bir bid´at, icab kaidelerine dahil olursa bid´atı vacibe olur. Ilm-i nahiv ile iştigal gibi. Taharim kaidelerine dahil olursa bid´atı muharreme olur. Kaderiye, mürcie, mücessime, rafiziy...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın