> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Usulü Fıkıh Eserleri > Hukuku İslamiye > Lukatalara müteallik meseleleri
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Lukatalara müteallik meseleleri  (Okunma Sayısı 1215 defa)
08 Mart 2010, 01:14:13
Ekvan
Varlıklar, alemler, dünyalar. (Evren).
Tecrübeli Üyeler
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 19.233


« : 08 Mart 2010, 01:14:13 »



(ÜÇÜNCÜ BÖLÜM)

LUKATALARA MÜTEALLİK MESELELERİ MUHTEVİDİR.



İÇİNDEKİLER : Lukataların mahiyyeti ve nevileri. Lukataların ahkâ­mı. L.uka talar hakkında i s had ve tarif. Lukataların muhafazalarına, nafa­kalarına aid masraflar. Sahihleri zuhur eden lukatalar. Sahiblerj zuhur etmeyen lukatalar. Çocukların, rakiklerin, gayri müslimlerin itikat edece­ği lukatalar. Lukatalara aid bazı iddialar, beyyineler. Lukata mesabesin­de olub olmayan şeyler. Lukataların beytül´mâle, hâkime tevdii. [10]



Lukataların Mahiyyeti Ve Nevileri :



94 - : Lukata, canlı olsun olmasın iytik mal demekdir. Böyle bir ma­lı alıb kaldırana «LâkiU, «Mültakit» denir. Bu kaldırmaya da cîltikat» denilir. Mahaza yolunu şaşırmış insana «.Dal» denildiği gibi gaib olmuş, yerinden uzak düşmüş iytik hayvana da «Dâlle» adı verilir.

Şunu da ilâve edelim ki bir malın lukata, dâlle addedilmesi için her­halde sahibinin meçhul olması lâzım değildir. Malûm bir insanın gaib et-diği bir mal da lukata hükmündedir. Şu kadar var ki bunun için ilâna lü­zum yokdur, bu sırf emanetdir, bunu mümkün ise hemen sahibine iade etmek lâzım gelir.

95 - : Lukataların nevilerine gelince bu da ehemmiyetli olub olma­mak itibariyle iki nev´e ayrıldığı gibi canlı olub olmamak itibariyle de iki nev´e ayrılır.

Meselâ: Bazı kırlarda, tarlalarda, bahçelerde müteferrik suretde bıra­kılmış, sahibleri tarafından aranılması mûtâd bulunmamış olan başaklar, meyvalar, kabuklar, çekirdekler ehemmiyetsiz olan lukatalardandır ki bun­lara (Tafih) denir.

Nisab-ı sirkat mikdanndan dûn olmayan altun, gümüş, mücevherat, uruz ve emtia gibi sahibsiz şeyler de ehemmiyetli, kıymetli, tâbiri aharla lafih sayılmayan cansız lukatalardan madûddur. Behâim denilib sahibsiz bulunan zihayat hayvanlar da canlı lukatalan teşkil eder.

Lügat itibarîyle behâim herhangi dört ayaklı bir hayvan demek olan behimenin cem´idir. Temyiz istidadından mahrum olan herhangi zihayata behime denir. Bu isim, develere, sığırlara, atlara, koyunlara, kuşlara, ta vuk gibi hayvanlara ve ehli bir hale getirilmiş güvercinlere şâmildir.

Binaenaleyh lukata ahkâmı bunların hepsinde carî olabilir. (Bedayî, Dürrü muhtar.)

(Malikî´lere göre at, himar, evde bırakılmasına müsaade edilen kelb ve saire gibi behâim iltikat edilebilir. Fakat sahrada ve sair yerlerde sahibsiz görülen develer îltikat edilemez. Bunlar halleri üzere bırakılır. Me- ğer ki, nâsın hiyanetinden korkulsun, o takdirde bunlar da iltikat edilir.

Şâyed bir kimse bir deveyi iltikat edecek olsa bir sene ilân eder, sa­hibi zuhur etmeyince yine mahalline terk eder. (Şerh-i Kebîr, Hâşiye-i Dü-sûkî).

(Şafii´lere göre kırlarda iytik bir halde bulunan ve kendilerini yırtı­cı hayvanların binnisbe küçüklerinden, meselâ kurddan, çakaldan, ayıdan tepmeleriyle, uçmalariyle, v«ya koşmalariyle koruyabilen memlûk hay­vanları iltikat etmek caizdir. Hattâ teleflerinden korkulursa bu iltikat lâ-zim olur. Fakat bu hayvanları teleflerinden korkulmadığı takdirde temeı-lük için iltikat caiz değildir. Bunlarda - âtiyen beyan edeceğimiz veçhi­le - temellük carî olmaz. Bunları bu halde kim iitikat ederse hâkime red edinceye kadar zamanlarından beri olamaz. Çünkü bunlar çobansız ot-layarak kendilerini banndırabüirler, şu kadar var ki, bir nehb ve garet zamanında bu gibi sahibsiz hayvanları temellük için kırdan veya sair yer­lerden iltikat etmek caizdir.

Fakat kendilerini müdafaa edebilen bu gibi hayvanları bir ümranda, bir karye civarında bulunacak olsa temellük niyyetiyle - yani bilâhare sa­hibi zuhur edince bedelini Ödemek üzere - iltikat caiz olur. Çünkü bu gibi yerlerde bunlara hain kimselerin vaz´ıyet etmeleri galibdir,- buna mey dan vermemek için bu niyyetle iltikat caizdir.

Kendilerini küçük yırtıcı hayvanlardan bile koruyamayacak koyun, keçi gibi sahibsiz hayvanlara gelince bunları kırlarda tia, karye civarın­da da herhangi bir vakit temellük için iltikat caizdir. (Kitabül´üm, Tuh-fetüTmuhtac.)

(Mezhebi Hanbelî´ye gelince şehirlerde veya sahrada bulunan koyun­lar lukatadan madûddur, haklarında lukata ahkâmı carî olur. îmam Ah-med´den bir rivayete göre koyun, kaz, tavuk gibi hayvanları veîiyyüTemr-derr başkası iltikat edemez.

Kezaelik deve, at, katır, geyik, kelb, doğan gibi kendilerini müdafaa edebilecek hayvanları iltikat caiz değildir. Evzaî´nin kavli de böyledir.

Binaenaleyh bir kimse, veîev ki veliyyüTerar olsun böyle bir hayva­nı iitikat edecek olursa zâmin olur. Hatta mevziine red etse de zamanın­dan kurtulamaz. Çünkü bu, bir gasb mesabesindedir.

Şu kadar var ki veliyyül´emr veya naibi dâîle denilen hayvanatdan ibaret lukatalan, sahibi narhına muayyen yerlerde hıfz için ahz edebilir. Bunları ilân lâzım gelmez. Çünkü bu gibi dâlleler için hükümetçe muay­yen bir mevzi bulunacağından sahibleri buraya müracaat eder, hayvanını bulunca beyyine ikame ederek alır, bunların yalnız vasıflarım beyan et­meleri kifayet etmez. Çünkü burası umum için açıkdır.

Veliyyül´emr, bu hayvanları koruya salabilir, veya maslahata daha muvafık görürse satarak semenim sahibleri için saklar. (Elmugnî Keşsa-fül´kma.)

(Zâhirî´lere göre de şehirde, sahrada medfun veya gayrı medfun ola­rak bulunan ve müslümanlann bulundukları bir müddet içinde darb edil­diği üzerindeki alâmetden anlaşılan her mal, lukatadır. Ve bulunan her düşürülmüş mal da nasıl bir mal olursa olsun lukatadir. Bunu bulan kim­se üzerine farzdır ki, ziyama meydan vermemek için bunu alsın ve bun.ı bulub aldığına en az bir âdil şahsı işhad etsin. Sonra da bunu tarifde - îlânda bulunsun. Nitekim tafsilâtı ileride görülecekdir.

Zâhirî´lere nazaran Dâlle denilen hayvanlar üç kısımdır: Birincisi, koyun, keçidir. Bunlar kurdun tasallutundan veya nâsın ahz etmelerin-i ti: korkulacak bir yerde bulunur da kendilerini hıfz edecek kimse bulunmaz­sa su kenarına da yakın olmazsa bu hayvan, kendisini bulub alana, helâl olur.. Velev ki bilâhare sahibi zuhur etsin. Artık bunu alamaz, tazmin er­diremez.

ikincisi: Otlamaya, su kenarına gitmeğe kuvvetli bulunan devedir, Bunu kimsenin ahz etmesi helâl değildir. Bunun hükmü serbest bırak-makcîır. Her kim bunu alır da yanında telef olursa zâmin olur.

Üçüncüsü: Otlamaya, su kenarına gitmeğe kuvveti bulunmayan deve­dir, ve sair sığır, at, katır, hımar, geyik gibi hayvanlardır. Ve kendisine kurdun ve nâsın tasallutundan korkulmayan koyundur. Bunları ahz etmek ve daima ilânda bulunmak farzdır. Sahihlerini bilmekden yeis hâsıl olun­ca bunlar ya hâkim veya mültakit tarafından mesalihi müslinıine tahsis edilir. Sahihlerinden kaçmış olan köleler, cariyeler de bu hükmdedir.^OKi-tâbüTmuhallâ). [11]

Lukataların Ahkamı :




96 - : Lukatalar hakkında iltikatdan evvel ve sonra cereyan eden bazı hükmler, haller vardır! Bir kısmı aşağıda yazılıdır.

97 - : Lukataları, görüldükleri yerlerden alıb saklamak bazen mu­bah, bazen mendub, bazen vâcib, bazen de haram olur. Şöyle ki:

Terk edildikleri takdirde zayi olmalarından korkulmayan, meselâ baş­ka emin bir kimse tarafından iltikat edileceği malûm bulunan bir lukata-yi alıb saklamak mübahdır.

Terk ediMikleri takdirde zayi olmak ihtimâli bulunan bir lukatayı sa hibi için alıb saklamak mendubdur. Çünkü bununla sahibinin malı ihys edilmiş, bir hain ele geçmesi ihtimâline meydan bırakılmamış olur. .

GÖrüldütü yerde birakıldıtı takdirde zayi olacatından korkulan bir lukatayı sahibinin namına iltikat etmek de vacibdir.

Herhangi - tafih olmayan - bir lukatayı sahibine vermeyib imsak ve intifa etmek için iltikat da haramdır. Çünkü bu takdirde iltikat, bir gasb mahiyetinde bulunmuş olur.

Velhâsıl bir çok defa lukataları iltikat, terkinden efdal bulunur. Fa­kat nefsinden kat´î suretde emin olmayan bir şahs için iltikatı terk etmen daha hayırlıdır.

Kezalik´: Köylerin, himegâhların civarında gaib olmuş behaimi halle­ri üzerine terk etmek de daha iyidir, çünkü bunların sahibleri tarafından bir an evvel bulunması kuvvetle melhuzdur. (MebsÛt, Bedayî, Dürrümuh-tar.)

(Malikî´lere göre de lukatalan iltikat, mekruh, vâcib, haram kısımla­rına ayrılır. Şöyle ki: Lukata hakkında nefsinin emanetini, hiyanetini bil­meyen, veya nefsinin emanetine kani olmakla beraber bir hainin hıyane­tinden korkmayan kimse için iltikat, mekruhdur.

Nefsinin emin olduğuna kani olub bir hainin hiyanetinden korkan kimse için iltikat, vacibdir. Nefsinin hiyanetine muttali olan kimse içıa de iltikat, haramdır. (Minehül´celîl, Şerh-i Kebîr).

îmam Şafiî´ye göre ziyamdan korkulmayan bir lukatayı iltikat, müs-tehebdir. Ziyamdan korkulan bir lukatayı iltikat ise vacibdir. Çünkü böy­le bir malı tazyi etmek haram olduğundan ahz ve siyaneti vâcib olmuş olur. Mahaza bazen ds iltikat, mekruh ve haram olur.)

(İmam Ahmed´e göre iltikatı terk etmek efdaldir, çünkü bunda nefsi haramı eki etmeğe maruz bırakmak tehlükesi vardır. (KeşşafüTkına, Eı mizan üTkübra.)

98 - : İltikat edilen lukatalar, bir hale nazaran emanet, diğer bir ha­le nazaran magsub mesabesinde olur mazmundur. Şöyle ki:

Sahibi için bil´işhad iltikat edilen bir lukata, mültakitin elinde ema-netdir. Binaenaleyh anın sun´u taksiri olmaksızın zayi olursa kendisine zaman lâzım gelmez.

Fakat mültakitin kendi nefsi için iltikat etdiği bir lukata, mazmun­dur, mültakitin elinde zayi olunca misliyyatdan ise misliyle, kıyemiyyat-dan ise kıymetiyle tazmin edilmesi icab eder.

Şafiî´lere göre bir kimse bir lukatayı evvelâ tarif, bâdehû - bedeli ni zâmin olmak üzere - temellük etmek için iltikat ederse bu lukata hem tarif müddetince, hem de ´arif d en sonra temellük e...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Lukatalara müteallik meseleleri
« Posted on: 28 Mart 2024, 18:54:55 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Lukatalara müteallik meseleleri rüya tabiri,Lukatalara müteallik meseleleri mekke canlı, Lukatalara müteallik meseleleri kabe canlı yayın, Lukatalara müteallik meseleleri Üç boyutlu kuran oku Lukatalara müteallik meseleleri kuran ı kerim, Lukatalara müteallik meseleleri peygamber kıssaları,Lukatalara müteallik meseleleri ilitam ders soruları, Lukatalara müteallik meseleleri önlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes