Cezai hususlar ile ilgili istilahlar (3.Cilt 1.Bölüm)

3.Cilt 1.Bölüm
YEDİNCİ KİTAP.

CEZAÎ AHKAMA DAtR OLUB BİR MUKADDİME İLE ÜÇ..

BÖLÜME MÜNKAStM BULUNMUŞDUR.

MUKADDİME..

CEZAÎ MESELELERE, HÜKÜMLERE AİD ISTILAHLARI HAVİDİR, CEZAÎ HUSUSLAR İLE İLGİLİ ISTILAHLAR

BİRİNCİ BÖLÜM...

İSLAM HUKUKUNDA CİNAYETLERE MÜTEALLİK MESELELER HAKKINDADIR.

Cinayetin Mahiyyeti Ve Nevileri

Haksiz Yere Yapılan Katillerin Nevileri:

Haksız Yeee Yapılan Cerhlerin Nevileri

Diyetlerin Nevîlerl Ve Mikdarlakı :

Diyetlerin Ödenecekleri Vakitler

Diyetlerin Lüzumundaki Şartlar :

Âkilentn MAHİYETİ VE MÜKELEFİYETİ :

Âkile Usulünün İçtimai Ehemmiyeti

Cinayetlerin Hükümleri :

Katla Nefsden Dolayı Kısas İcra Eyîlmesi İçin Vücudi İcab Eden Şartlar :

Azaya Aıd Cerh Ve Katıdan Dolayı Kısas Yapılabilmesi İçin Vücudl İktiza Eden Şartlar:

Kisas Hakkına Malik Ve Kısası İstifaya Salahiyetli Olanlar :

Kısasın Te Veçhile İstifa Edileceği:

Kısası İskat Edecek Şeyler

Afüv Ve İbeaya Müteallik Bazı Hükümet :

Cinayetler Île Cezalar Arasındaki Tedahüller Ve Münfertd Ve Gayrî Münfekid Cinayetler

Bazı Ameller Neticesinde Meydana Gelen Katil Ve Telef Hâdiseleri :

Diyarların Yıkılmasından Münbais Ölüm...

Müdafaat Meşrua Halindeki Katl Hadiseler! :

Hayvanlara Müteallik Cinayetler :

Cinayetlerin Ne Vechîle Sabit Olacağı :

Çenenin Mahîyetf, Nevileri Ve Hakları

Iskatı Ceninin Başıjca Sebebjj3rî Ve Bunun Esasen Btr Cinayet Olduğu ;

Iskatı Cenine Müteallik Bazı Hükümler

Kasamenin Ve Levsin Mahiyktlkut

Kasame İle Diyetin Sebebi Vücubi Ve Bunların L.Üzumundaki Maslahat Ve Hikmet

Kasame Yapalabîlmesl İçin Muktezî

Kasameye Ve Diyet İtasına Dahil-Olub Olmayanlar :

Kasame Île Diyetden İbra.

Kasame Hakkında Muhtelif Mezahîbi Fıkhîyye:

Müdöelere Ve Müddeaaleyhleke Teveccüh Edecek Yemeler :

Şafii Mezhebine Göre Kasame:

Kasame Yapılabilmesi İçin İcab Eden Bazı Şartlar:

Müddeîlere Ve De Aleyhlere Teveccüh Eden Yeminler :

Şafttlerce Kasameyi Iskat Eden Bazı Haller :

Haneelî Mezhebine Göre Kasame:

Hanbelilere Göre Kasamenin Ne Veçhile Yapılacağı :

Zahirîyye Mezhebine Göre Kasame.

Saih Bir Kısım Müctehiplerce Kasame :

Bir Muhtıra.

İKİNCİ BÖLÜM...

İSLAM HUKUKUNDA HUDUDA MÜTEALLİK MESELELER HAKKINDA OLUB ALTI MEBHASE AYRILMIŞDIR:

(BİRİNCİ MEBHAS)

HUDUDUN MAHÎYYETÎNE, KISIMLARINA, NEVİLERİNE ALD UMUMİ MALUMATI HAVİDİR.

HUDUDUN MAHİYYETİ, KISIMLARI VE NEVİLERİ :

«Hukuki îslâmiyye ve Istılâhatı Fıklıiyye» adındaki bu e,serin işbu üçüncü cildi, mündericatııun büyük bir kısmı bakımından âmme hukukuna aid olup üç kitabdan müteşekkil bulunmuştur.

Hu kitablar; bu eserin yediuci, sekizinci, dokuzuncu kitablarmı teşkil etmekdedir.

Şöyle kî: Yedinci kitab, «İslâm hukukundaki cezai hükümlere» dair olup bir mukaddime ile üç bölüme ayrılmıştır.

Sekizinci kitab, «Hukuki harbe = cihada ve gayri müslimler Üe bir kısım muamelâta» aid meseleleri İhtiva edip beş bölüme ayrılmıştır.

Dokuzuncu kitab, «Devleti islânıiyyenîn varidatına» müteallik meseleleri cami olup iki bölüme ayrılmıştır.

İstılah Kısmında da işaret edeceğimiz veçhile «Hukuki âmme» tâbiri, iki mânâda kullanılmaktadır. Şöyle ki, bu tâbir, bir mânâsına nazaran «içtimaî bir heyetin kuvvetlerine, servetlerine, bütün menfaatlerine aid, maddî ve manevî hayatlarının devamına hadim olan varlıkların umumî mahiyetinden ibarettir. Meselâ: Devlet teşkilâtı, millî müesse-sat, menfaatleri umuma aid vakıf akarât ve arazî bu cümledendir.

Her salısın medenî, siyasî haklarından müstefit olarak cemiyet âzası arasında karşılıklı bir emniyet ve itimadın, bir refahiyet ve selâmetin müemmen bulunması da yine âmmeye müteveccih hukuk eünılesînden-Jir.

Amine hukuku tabiri, diğer bir mânâsına göre de «alelıtlak hukuk ilminin mühim bir şubesine verilen bir unvandan ibarettir. Bu hukuk şubesi, devlete şahıslar arasındaki alâkalan, münasebetleri gösterir, şahısların devlete karsı olan vazifelerini, salâhiyetlerini tayin ve tanzim eder, hukuki esasîyye, hukuki cezaiyye, hukuki maliyye, hukuki harb, usuli muhakemat gibi kısımlara ayrılır.

İşte bu «Hukuki îslâmiyye» kamusunun bu üçüncü cildi, bu âmme hukukunu islâm hukuki noktai nazarından kısmen ihtiva etmektedir. Bu ciheti biraz izah edelim:

(1) : Malûmdur İti, medenî milletler birer hükümete tabidirler, kendi halleriyle mütenasip birer hükümet teşkilâtına mâliktirler. Bu cihetle islâm hukuki da islâm hükümetine, bu hükümetin teşkilâtına bu-

YÜ bir ehemmiyet vermiştir. Hükümetin, hükümet teşkilâtının vücu-dündeki asıl maslahat ve hikmet ise fertlerin ve fertlerden müteşekkil içtimaî heyetin bir intizam ve istiklâl dairesinde, bir refah ve selâmet içinde, bir adalet ve fazilet dahilinde yalamalarını temine çalışmaktan

ibarettir.

Halbuki, cemiyet efradı arasında âmmenin menfaatlerini vakit vakit ihlâle cüret edenler bulunabilir, Bu cihetle bu gibi eşhası te´dib ve ıslah veya terhib ve tenkil İçin bir kısım cezaî hükümlere ihtiyaç vardır Bunun İçindir ki, her hükümetin bu hususta bir takım müdevvena-tı cezaiyyesi mevcuttur. îşte bu kamusu -teşkil eden kitabi an n yedincisi de islâm hukuki bakımından bir kısmı cezaî hükümleri muhtevi bulunmaktadır.

(2) : İslâm hukukunca miislümanlaran ve imisluinanlara tâbi olan gayri müslimlerin bir huzur ve sükûn içinde ve biribirinin hukukuna mii-tekabilen riayet eder bir halde yaşamaları bir gayedir. Sair milletler ile tnüsaleha, muahede yapmış olunca da ahde riayet ederek tecavüzden beri, mütekabil hukuka riayetkar bir halde yaşamak bir vecîbedir.

Fakat beşeriyet âleminde ihtirasat galib ve milletlerin birbirine karşı zaman zaman mütecavizâne hareketlerde bulundukları meşhud olduğundan islâm hukuki, bu meşhud, melhuz tehlükelere karşı da kendi münfesihlerinin hattı hareketlerini tanzim, hayatlarını ve istiklâllerini temin, saadeti beşeriyeyi ihzar edecek esasları, hükümleri ihtiva etmek-de bulunmuşdur. İşte bu kamusun sekizinci kitabını teşkil eden kısımda hukuki harbe - cihada, müslümanlar ile gayri müslimler arasındaki münasebatm sureti cereyanına ve esaret müesseselerine ald bu kabil ahkâmı havi bulunmaktadır.

(3) : İslâm hukuki, islâm hükümetinin malî bakımdan bir intizam ve refahiyete nailiyyetini de bir gaye bildiğinden bu hususda da birçok esasları, hükümleri ihtiva etmekdedir. İslâm hukukunda İulâm devletinin maliye dairesine, hazinei varidatına «beytülmali müslimîn» Unvanı verilmişdir. Beytülmâlin âmmeye aidiyyetini bu unvan da göstermektedir. BeytülmâUn varidat ve masarifi hakkında daima âmme menfaatleri, âmme hizmetleri, âmme velayeti gözönünde tutulmuşdur. Ve beytülmâlin müteaddid varidat kaynaklan plan şeylerin siyanet edilerek beyhude yere ziyaa uğramasına meydan verilmemeli alakadarlarca bir vecibe bulunmuşdur.

Meselâ : devletin büyük varidat menbalanndân olan arazinin eki-lib biçilmesi, muattal bir halde bulundurulmaması hususunda birçok hükümler mevcud bulunmaktadır. Bu hükümlere binaen memleket arazisinin bir kısmı ahaliye tevzi ve tefviz edilir, bir kısmı hükümet tarafından idare olunur, bir kısmı da rakabesi devlete atd olmak üzere âmmenin istifadesine tahsis edilmiş bulunur. Yollar, korular, meralar, Pazar yerleri bu cümledendir. Yolculara mahsus konak yerlerine, kârvansaray-lara da «arazii mürfaka» adı verilmişdir ki, bunlar da bu kabildendir.

Bütün bunlar, âmme hukukuna dahil şeylerdendir, işte hukuki is-lânıiyyo kamusunun dokuzuncu kitabı da bu kabil hukuka aid mesail-âen müteşekkildir.

İşbu kamusun diğer ciidlerîndeki bir kısım kitablarda da âmme.hukukuna dair bir takıın meseleler vardır. Ezcümle mahcurlara, vakıflara, dâvalara, beyyinelere, kazalara = hükümlere aid kitablardaki meselelerin büyük bir lusmı bu âmme hukukiyle alâkadardır.

Biz, pek vftsî olan islâm hukukunun ancak bir kısmını bu mahdııd eserimizde tesbit edebilmek vazifesini ifa etmiş bulunuyoruz. Bütün mü-kevvenatın halikı, mürebbîsİ, hâkimi hakikîsi olan Hak Tealâ Hazretlerinin lütuf ve İnayetine iltica ederek bârigâhı izzetinden muvaffakiyetler niyaz ederiz. Ye minhüttevfik.[1]

YEDİNCİ KİTAP
CEZAÎ AHKAMA DAtR OLUB BİR MUKADDİME İLE ÜÇ
BÖLÜME MÜNKAStM BULUNMUŞDUR.

MUKADDİME

CEZAÎ MESELELERE, HÜKÜMLERE AİD ISTILAHLARI HAVİDİR, CEZAÎ HUSUSLAR İLE İLGİLİ ISTILAHLAR :

(A)

1 - (Âmme hukuku) : Bir içtimaî heyeti teşkil eden efradın müştereken haiz oldukları kuvvetden-, salâhiyetden ve o efrad ile onları idare ve himaye eden devlet arasındaki riayeti vacib münasebetler ile alâkalardan ibaretdir.

Maamafih şahıslar ile devlet arasındaki münasebetleri, , alâkaları gösteren ve şahısların devlete kargı haiz oldukları salâhiyetleri ve ifa-aiyle mükellef bulundukları vazifeleri tayin ve tanzim eden, bu veçhile hukuk ilminin bir şubesini teşkil eyleyen usul ve kavaidin ve bir kısım mesail ve ahkâmın heyeti mecmuasına da âmme hukuki denilmektedir.

Ammenin mukabili «hassa» dır.

2 - (Âmine) : Bir yaradır ki, et kesilib dimağ ile kemik arasındaki deri meydana çıkmış olur. Kemiğin altında, dimağın üstünde bulunan bu deriye «tîmmürr´es», «Ummüddimağ» denir. Bu yaraya «ıhe1-znume» de denümisdir.

3 - (Aleti carihe) : Bedenin eczasının birbirinden tefrik eden şey ki,...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın