|
Konu Başlığı: Yasak olan alış veriş türleri Gönderen: Sümeyye üzerinde 23 Ocak 2011, 15:04:28 YASAK OLAN ALIŞ VERİŞ TÜRLERİ 1. Kumar, Bâtıl Ve Haram Bir Yoldur: Bil ki: Kumar, haram bir yoldur ve bâtıldır. Çünkü, insanların mallarını gönülsüz ve haksız yolla elde etmektir. Bilgisizlik, tahmin, bâtıl kuruntu, şans... gibi bir tasarrrufta caiz olmayan unsurlara dayanır ve bunlar kişiyi kumara iter. Kumarın, medenî hayatın gereklerine bir katkıda bulunma ya da dayanışmayı temin hususunda hiçbir artı değeri yoktur. Kaybeden kişinin susması, razı olduğundan değil, kin ve kayıp üzere susması ve öfkesini içine atmasıdır. Razı olmayıp niza çıkarması halinde ise, bizzat kendi üstlendiği ve kendi kasdıyla içine atladığı bir risk hakkında niza çıkarmış olacaktır. Kazanan kimse, bundan büyük bir haz alacak ve azını çoğaltmak isteyecek, hırsı hiçbir zaman kendisini bırakmayacak ve kumara devam edecektir. Çok sürmeyecek, kaybedecek ve kendisini nedamet içerisinde bulacaktır. Kumarın itiyat edinilmesi halinde mallar ziyan olacak, ardı arkası kesilmez nizaîar doğacak, yürütülmesi istenilen faaliyetler ihmal edilecek, medenî hayatın temelini teşkil eden yardımlaşma ve dayanışma ruhu ölecektir. Gözle görülen, habere ihtiyaç bırakmaz. Kumarbazlar arasında bu saydığımız şeyler dışında başka bir şey gördünüz mü? [1164] 2. Ribâ, Haramdır Ve Bâtıl Bir Yoldur; Riba da aynı şekilde haksız ve haram bir kazanç yoludur. Ri-ba, alınandan daha çok miktarda ya da daha kaliteli şekilde öde-nilmesi gereken borçtur. Bu şartlarla borç alanların hemen hemen tamamı iflas etmiş, çaresiz kalmış kimselerdir. Bunlar, vade dolduğunda çoğu kez Ödeme imkâna bulamazlar ve borç giderek katlanır ve ondan hiçbir şekilde kurtulamazlar. Ribâ, büyük nizalara, ardı arkası gelmeyen husumetlere sebep olur. İnsanlar mallarını bu yolla nemalandırmak istediklerinde ve bunun bir yol olarak kabul edilmesi halinde bu, ziraat ve zenâat gibi temel kazanç yollarının terki sonucunu doğurur. Akitler arasında aza önem verme, onu dikkate alma ve husûmete sebep olma bakımından ribâdan daha kötüsü yoktur. Bu iki kazanç yolu, sarhoşluk gibi Sâri' Teâlâ'nın kullar için koymuş olduğu kazanç yollarına ters düşmektedir. Özlerinde çirkinlik, kötülük ve nizâya sebebiyet verme vardır. Bu gibi şeyler hakkında hükmü bizzat Sâri' Teâlâ verir. Bu durumda iki yol izler: i. Ya, belli bir sınır koyar ve onun altında kalan kısmi caiz kılar, üstünde kalan kısım hakkında yasağın şiddetini artırır. ii. Ya da temelden yasaklama yoluna gider. Kumar ve ribâ Araplar arasında yaygındı. Bunlar yüzünden büyük nizâlar yaşanmakta ve bunların ardı arkası kesilmemekte idi, bu yüzden savaşlar olurdu. Bunların azı, çoğa götürürdü. Bu durumda, onların özünde bulunan çirkinlik/kötülük vasfının aşırılığı dikkate alınarak, onları tümden yasaklamaktan daha doğru ve uygun bir hareket olamazdı. [1165] [1164] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/327. [1165] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/327-328. |