Takdim

Takdim

İmam ve şeyhülislâm Şâh Veliyyullah ed-Dihlevî’nin Hüccetullâhi’l-bâliğa adlı elinizdeki bu eseri, şerî hükümlerin hikmetlerine ve İslâm şeriatının felsefesine dairdir. Kitap sahasında tektir, konusunde yepyenidir, üslubu mükemmeldir; Arap diline vukufiyet ve üstün bir ifade gücü, sağlam bir mantık, delillerin ikamesindeki açıklık ile temayüz eder. Eser, müellifinin İslâm düşünce tarihinde ve aklî ilimlerde bir dev olduğuna tanıklık eder.

Eser Mısır’da üç defa basılmış ve hepsi de tükenmiştir. Onu İslâmî Kitâbevi’ne takdim ettik ve böylece, Hindistan’da sahip olduğu yüksek mevki ve değere diğer İslâm âleminde de ulaşmasını arzuladık. Bu değerli eser, yazıldığından günümüze kadar orada üniversite fakültelerinde ve yüksek enstitülerde tahsil edilmek üzere kararlaştırılmış bulunmaktadır.

Bu baskı, Emîriye matbaasında tab’edilen nüsha esas alınarak gerçekleştirilmiş, ilave olarak güzel bir düzenleme yapılmış, notlar düşülmüş, âyetler harekelenmiş, sûreleri belirtilmiş ve numaralandırılmıştır.

Kitap üzerine ihtiyaç duyulan bazı ek çalışmalar yapılmış bu cümleden olmak üzere bazı kelimeleri harekelenmiş, bazı fikirleri tartışılmış, hadis ilminin ışığı altında bazı eleştiriler yöneltilmiştir. Ancak kitabın hacmi büyük olduğu için uzatmamak düşüncesiyle bu tür eleştirilere fazla yer verilmemiş ve Emîriye baskısında bulunan ve bazı Hindli âlimler tarafından yazılan notlarla yetinilmiştir.

Doğrusu eserde geçen şahısların hayatlarını ve hadis-i şerifleri de tahkik ederek ortaya çıkarmak istedik. Fakat bunun -çok olması hasebiyle- ancak ayrı bir kitaba ihtiyaç göstereceğini anladık. [1]

Seyyid Sabık

Tercümeye Esas Alınan En Son Baskının Mukaddimesi

Varlığına apaçık âyetleri tanıklık eden, açık ve gizli sonsuz nitelikteki nimetleri lütuf ve keremine delâlet eden Yüce Allah’a hamd olsun! Varlık âleminde bulunan her şey O’nun sayısız nimetlerine, kahir kudretine “apaçık bir hüccet”tir.

Salât ve selâm, en hayırlı atalardan süzülmüş, insanlara haram ve helâli belirtmek için Allah Teâlâ tarafından seçilmiş bulunan Rasûlullah Muhammed’e (s.a.) olsun!

Elinizdeki İmam ed-Dihlevî’ye ait olan Hüccetullahi’l-bâliğa adlı bu eser, gerek ulemânın ve gerekse ilim taliplerinin aynı derecede kabulünü kazanmış bir kitaptır. Çünkü o, şer’î hükümlerin hikmetlerinden bahseden diğer eserlerde bulunmayan özellik vs meziyetlere sahiptir. Konuları çok yenidir, üslûbu güzeldir, ibaresi sağlam ve açık bir Arapça’dır. Oysaki müellif Hind asıllıdır ve kısa devreler halindeki ziyaretleri hariç, Arap ülkelerinde bulunmamıştır. Buna rağmen dili fevkalâde güzeldir.

Kitap İslâm ülkelerinin çeşitli yerlerinde birçok defa basılmıştır. Baskılarının hepsi de revaç görmüştür. Hindistan’da bulunan fakülteler, fetva, vaaz ve öğretimle meşgul olacak âlimler için vazgeçilemez özelliğinden dolayı onu ders kitabı kabul etmiştir.

Sonraki baskılar, önceki baskılara nisbetle daha itinalı çıkmıştır; çünkü tabii olarak bir sonraki baskının tahkikini yapıp neşre hazırlayan kimse, kitabı bir öncekinin ulaştığı son nokta üzerine bina etmekte ve öncekilerin yaptıklarına ilâve çalışmada bulunmaktadır. En son baskının sorumluluğunu üstlenen ve tahkikini yapan üstad es-Seyyid Sabık idi ve övgüye değer çaba göstermişti. Ancak kitabın mukaddimesinde de dediği gibi, kitap zaten hacimli olduğu için iyice kabarmasın diye çoğu kez mevcut eski notlarla yetinmişti.

Ancak “Dâru ihyâi’1-ulûm” adlı yayınevi, değerli üstadın düşündüğü gibi düşünmemiş ve kitabın hacmi ikiye katlansa da üzerinde bazı çalışmaların yapılmasını gerekli görmüştür. Zira kitabın hacimli olması bir ayıp değildir; tahkik sırasında yapılmayan eksiklikler ise bir kusurdur.

Yayınevi bu önemli ve zor işi benim üstlenmemi istedi. Ayrıca benden kitabın okuyuculara şekil ve konu itibarıyla yepyeni bir görünüm içerisinde çıkması için gerekli çalışmaları yapmamı da rica etti. Bunu yaparken elbette ki İmam ed-Dihlevî’nin yazdıklarına en ufak dokunma olmayacaktı. Zira ilim sorumluluğu bunu gerektirir. Bu istek üzerine ben de Allah’tan yardım isteyerek işe koyuldum; önceden hazırladığım plâna göre kitap üzerinde şu çalışmaları yaptım:

1- Her bölüme ait konulara dair ayrıntılı başlıklar koydum.

2- Âyet ve hadisleri tahkik edip, tahric ettim. [2]

3- Garîb kelimeleri açıkladım.

4- Kitapta adı geçen şahısları kısaca tanıttım.

5- Ancak âlimlerce bilinebilecek olan ıstılahları açıkladım.

6- Fikir bütünlüğüne göre, kitabı paragraflara ayırdım. Mananın anlaşılması açısından bu çok önemli bir şeydir.

7- Virgül, nokta vb. gibi işaretleri çoğalttım.

(...)

İslâmî ilimler sahasında eser veren ulemâ, dinî hakikatlerin, hükümlerin ve manaların beyanına dair kitaplar yazmışlardır. Ancak şerî hükümlerden gözetilen amaçlar ve bunların sırları, manaların ve dinî hakikatlerin özü hakkında yazmak durumunda kalınca, konu}’u çok muhtasar bir şekilde ele almakta ve genelde bunları diğer yazdıklarına bir ek mahiyetinde takdim etmekte idiler. Bu itibarla şeriatın ruhu ve felsefesine dair müstakil kitaplar yazmak ve onlarda sırf hikmet-i teşrîye yer vermek gibi bir gayreti çok az kişi göstermiştir.

İşte Şâh Veliyyullah, elinizdeki bu hacimli kitabı sırf bu konuya yani hikmet-i teşrîye ayırmış, İslâm şeriatının gerçek anlamda felsefesini yapmış, konunun hakkını vermiş ve bu sahada üstün bir başarı göstermiştir. Alimler onun bu başarısını büyük bir beğeni ile karşılamışlar ve bu sahada onun yazdıklarını esas almışlardır. Kitap büyük bir kabul görmüş ve bunun bir sonucu birçok naşir tarafından neşre hazırlanmış ve defalarca basılmıştır.

Müellif, İslâm şeriatını inançlar, ibadetler ve muameleler olmak üzere üç açıdan ele almış ve bütün bunların hikmetlerinden gayet güzel bir biçimde bahsetmiştir. Öyleki okuyucu, kitabı eline aldığı zaman bitirmeden bırakamayacaktır. Gerçi konuları ağır ve üzerinde durup düşünmeye ihtiyaç göstermektedir; ancak müellifin konuları ele alış ve işleyiş şekli, konusuna hâkim olan yazarın maharetiyle, anlaşılması zor olan şeyi kolay hale getirmiş ve okuyucuya sevdirmiştir. Bu, ancak çok az yazara nasip olan bir özelliktir. Sonra ağır kitaplar ancak bir ya da iki kez, o da uzun aralıklar sonucu basılabilir. Bu onların kaderidir. Fakat elinizdeki bu kitap, sahasında tek oluşu, konuların işleniş şeklinin güzelliği, kaçınılmaz olan bu kaderi değiştirmiş, bu ağır ve ciddî kitabı sanki dinlendirici bir kitapmış gibi okuyucularına sevdirmiştir.

Ben, kitabın konularına değinecek ve onlardan bahsedecek değilim. Zira kitabın hacimli ve muhtevalı olması, onu az bir sözle ifadeyi imkânsız kılar. Uzun uzadıya anlatmak ise bu Mukaddi-me’nin sınırlarını aşar. Bu itibarla okuyucuyu bizzat kitapla baş-başa bırakarak onun güzelliklerini bir rehber olmaksızın keşfetmesini ve ondan bizzat istifade etmesini arzuluyorum.

Bu vesileyle, Allah Teâlâ’dan müellife rahmet etmesini ve onu islâmî ilimler alanında vermiş olduğu eserlere karşılık en güzel şekilde mükafatlandırmasını niyaz ediyorum. Keza bu kitabın baskısını yeni bir görünüm altında gerçekleştiren Dâru İhyâi’l-ulûm’a başarılar diliyor, sahiplerine, kitabın tahkik ve tashihi sırasında emeği geçen herkese teşekkür ediyor, bu hizmete mukabil onları sevaplandırmasını Yüce Allah’tan diliyorum. Ve’1-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn.

[4] Fethu'r-Rahmân kitabının önsözü, Delhi, H. 1294'den.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın