Merhabalaşmak

Merhabalaşmak:

Musâfaha yapmak, gelene merhaba demek, yoldan geleni kucaklamak ve benzeri davranışlar, daha bir ilgi ve

sevgi belirtisi olur, karşıdakine ülfet telkin eder, onun yalnızlığını giderir, ilgisiz kalmadığını gösterir. Bu itibarla bu gibi davranışlar teşvik edilmiştir.

Rasûlullah (s.a.) şöyle buyurmuştur:

"İki müslüman karşılaştığında, Allah'a hamdederek musâfaha ederler, istiğfar ederlerse, günahları affolunur. [163]

Çünkü müslümanların birbirlerine güleryüz göstermeleri, birbirlerini sevmeleri, birbirlerine iltifat etmeleri, aralarında Allah'ın adım her vesile ile anmaları, âlemlerin Rabbi yüce Allah'ı hoşnut ve razı eder. [164]

Karşılama İçin Ayağa Kalkmak:

Kıyam etme hakkında hadisler farklılık arzetmektedir. Bu meyanda Rasûlullah (s.a.) şöyle buyurmuştur:

"Adamın huzurunda divan durması, kimi sevindirirse, o, ateşteki yerine hazırlansın! [165]

"Acemlerin birbirlerini tazim ederek kıyam ettikleri gibi, siz de öyle ayağa kalkmayın![166]

Sa'd'ın fr.a.) hakemliği hadisesinde ise, "Büyüğünüze ayağa kalkın! [167] buyurmuştur.

Hz. Fâtıma (r.a.), babası Rasûlullah'ın (s.a.) yanına girdiğinde, RasûluUah (s.a.) hemen ayağa kalkar, elini tutar, onu öper ve yanına oturturdu. Kendisi onun yanına girdiğinde de hemen Hz. Fâtıma ayağa kalkar, elini tutar, onu Öper ve yanına oturturdu.

Bence bu hadisler arasında gerçekte bir ihtilâf yoktur. Çünkü emir ve yasağa mihver teşkil eden manalar farklıdır. Zira Acem âdeti, hizmetçilerin efendilerinin Önünde, halkın da hükümdarlarının Önünde kıyam etmesi şeklindeydi. Bu, onların tazim anlayışla-rındaki aşırılıktan ileri geliyordu ve neredeyse şirk anlamı taşıyordu. Bu yüzden böyle bir davranışta bulunulması yasaklandı. Hadiste geçen "Acemlerin birbirlerini tazim ederek kıyam ettikleri gibi" ifadesi de bu manaya işarette bulunmaktadır.

"Adamın huzurunda divan durması, kimi sevindirirse" ifadesinden maksat, hizmet için el pençe divan durma halidir. Ama böyle olmaz da, el pençe divan durmaksızın ona ikram etmiş olmak, hatırını almak, gönlünü hoşnut etmek, tedirginliğini atmasını sağlamak için ayağa kalkarsa, o zaman bunda bir sakınca yoktur. Çünkü böyle bir ayağa kalkmanın şirkle herhangi bir ilgisi yoktur. [168]

Karşılaşma Anında Eğilmek:

Rasûlullah'a (s.a.) şöyle soruldu:

'Ta Rasûlallah! Bizden bir adam, kardeşiyle karşılaştığında, onun için eğilir mi?" RasûluUah (s.a.), buna hayır cevabı verdi. [169]

Sebep, bunun namazdaki rükûyu andırır olmasıdır ve bu haliyle selâm secdesi mesabesinde olmaktadır. [170]

Girme Ve İzin İsteme Âdabı:

Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

"Ey iman edenler! Kendi evinizden başka evlere, geldiğinizi farkettirip ev halkına selâm vermedikçe girmeyin. Bu sizin için daha iyidir; herhalde düşünüp anlarsınız.[171]

"Ey mü'minler! Ellerinizin altında bulunan (köle ve cariyeleriniz) ve içinizden henüz ergenlik çağına girmemiş olanlar, sabah namazından Önce, Öğleyin soyunduğunuz vakit ve yatsı namazından sonra (yanınıza gireceklerinde) sizden üç defa izin alsınlar. Bunlar, mahrem halde bulunabileceğiniz üç vakittir. Bu vakitlerin dışında ne sizin için, ne de onlar için bir sakınca yoktur. Birbirinizin yanına girip çıkabilirsiniz, işte Allah âyetleri size böyle açıklar. Allah her şeyi bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

Çocuklarınız ergenlik çağına girdiklerinde, kendilerinden öncekiler (büyükler) izin istedikleri gibi onlar da izin istesinler. [172]

İzin isteme, kişinin insanların ansızın avret yerlerine vakıf olmalarının, onların görülmesini istemedikleri şeylere bakılmasının hoş olmaması sebebiyle meşru kılınmıştır. RasûluUah (s.a.) bir hadislerinde buna işarette bulunmuş ve, "izin isteme, ancak gözden dolayıdır. [173] buyurmuştur. Dolayısıyla izin isteme şeklinin insandan insana farklı olması tabiîdir.

İzin konusunda insanları şöyle bir ayırıma tutmak mümkündür:

i. Tamamen yabancı olup, aralarında geldisi gittisi olmayan kimseler. Bunlar, ancak açıktan izin istedikten ve karşı tarafın da açıkça izin verdiğini ifade etmesinden sonra içeri girebileceklerdir. Bunun içindir ki RasûluUah (s.a.), izin almadan içeri giren Amir oğullarından olan Kelde b. el-Hanbel'e, "Dön ve 'es-Selâmu aley-kum, girebilir miyim?' de!" buyurmuş, böylece izni nasıl alması gerektiğim ona öğretmiştir. [174]

Yine RasûluUah (s.a.) şöyle buyurmuştur:

"İzin istemek üç keredir. Sana izin verilirse ne âlâ, yoksa dönüver!'[175]

ii. Mahrem olmayan hür olan, ancak aralarında geldisi gittisi bulunan, yakınlık olan kimseler. Bunların izin almaları, birinci gruptan olanlara nisbetle biraz daha hafiftir. Bu yüzdendir ki Rasûlullah (s.a.), Abdullah b. Mes'ûd'a (r.a.) şöyle buyurmuştur:

"Senin benim yanıma girmek için iznin, perdenin kaldırılması ve benim fısıltımı işitmendir. Bu tâ seni yasaklayıncaya kadar böyle gidecektir.[176]

iii. Kendilerinden kaçınmaya gerek olmayan çocuklar ve köleler: Bunlann izin istemesi, ancak âdeten soyunma halinde bulunan vakitler dışında gerekmemektedir. Allah Teâlâ'nın özellikle bu üç vakti tahsis etmesi, bu üç vaktin çocukların ve kölelerin girip çıkma zamanlan oluşandandır; meselâ gece yansı ise böyle değildir.

Rasûlullah (s.a.), bir kimsenin başka bir kimseye haberci göndermesinin izin olduğunu beyan etmiştir. [177] Çünkü kendisine haberci gönderdiği için onun girmesine karşı hazırlıklı olacaktır. [178]

[163] Ebû Dâvûd, Edeb, 146.

[164] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/623.

[165] Ebû Dâvûd, Edeb, 13.

[166] Ebû Dâvûd, Edeb, 152.

[167] Ebû Dâvûd, Edeb, 144.

[168] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/623-624.

[169] Tirmizî, İsti'zân, 31; İbn Mâce, Edeb, 15

[170] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/624.

[171] Nûr 24/27.

[172] Nûr 24)58-59.

[173] Müslim, Âdâb, 41.

[174] bkz. Ebû Dâvûd, Edeb, 6X76.

[175] Müslim, Âdâb, 37.

[176] Müslim, Selâm, 16.

[177] bkz. Ebû Dâvûd, Edeb, 129.

[178] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/624-626.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın