Liân

Liân:[55]

Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır:

"Eşlerine zina isnadında bulunup da kendilerinden başka şahitleri olmayanlara gelince, onların her birinin şahitliği, kendisinin doğru söyleyenlerden olduğuna dair dört defa Allah adına yemin ederek şahitlik etmesi, beşinci defa da, eğer yalan söyleyenlerden ise, Allah'ın lanetinin kendi üzerine olmasını dilemesidir.

Kadının, kocasının yalan söyleyenlerden olduğuna dair dört defa Allah adına yemin ile şahitlik etmesi, beşinci defa da, eğer (kocası) doğru söyleyenlerden ise, Allah'ın gazabının kendi üzerine olmasını dilemesi kendisinden cezayı kaldırır. [56]

Uveymir el-Aclânî ile karısı Hilâl b. Ümeyye arasında geçen liân olayı ile ilgili hadis ise meşhurdur. [57]

Cahiliye döneminde adam karısına zina isnadında bulunur ve aralarında tartışma çıkarsa, çözüm için kâhinlere başvururlardı. Nitekim (Muâviye'nin annesi) Hind bt. Utbe olayında öyle olmuştu.

İslâm gelince, böyle bir konuda kâhinlere baş vurmanın asla caiz olamayacağını beyan etti. Çünkü hanîf İslâm dini, bu gibi bâtıl yolların terki esasına dayanıyordu. Hem kâhinlerin doğru mu yalan mı söyledikleri bilinmez iken, kendilerine baş vurulmasında büyük zararlar vardı.

İslâm, zina isnadında dört şahit getirilmesi, aksi takdirde had cezasına çarptırılması hükmünü koca için yerinde görmedi. Çünkü zina ancak halvet halinde olur. Koca evinde olup bitenleri bilir, emarelerini görür; ama aynı şeyleri bir başkası göremez. Bu itibarla İslâm, kocanın diğer insanlar gibi kabul edilip, aynı had hükmüne muhatap kılınmasını kabul etmemiştir. Çünkü koca, hem şer'an hem de aklen evini ve ailesini her türlü hayasızlıktan, arlanmayı gerektirici hallerden korumakla memurdur; kendi harîm-i ismetine, başkalarının girmemesi konusunda yaratılışında bulunan bir gayret (kıskançlık) vardır. Koca, ailesine en ufak kuşku düşmemesini isteyen, karısının iffet ve namusunu korumaya en Çok özen gösteren kimsedir; ona gelecek leke kendisine gelecektir. Eğer bu gibi konularda kadına nisbetle kocanın durumu, diğer insanlar gibi kabul edilecek ve koca da dört şahit getirmediği takdirde had cezasına maruz kalacak olsaydı, o zaman güven kalkar, maslahat mefsedete dönüşürdü.

Olay ilk meydana geldiğinde Rasûlullah (s.a.) tereddüt göstermiş; bu gerekçelerden dolayı onun için bir hükümde bulunulmayacağını düşünmüş, bazen de konuyla ilgili indirilen küllî hükmün ona da tatbik edilmesi gerektiğini düşünmüş ve hatta ona: "Beyyine, aksi halde sırtına had vurulacaktır." demiştir. Olayı yaşayan kişi, "Seni hak ile gönderene yemin ederim ki, ben elbette doğruyum; Allah Teâlâ benim sırtımı hadden kurtaracak, suçsuzluğumu ortaya koyacak bir şey mutlaka indirecektir." demiştir. Sonra da Allah Teâlâ, (yukarıdaki) liân âyetini indirmiştir.[58]

Iiiânın aslı, kocayı iftira haddinden kurtaran lanetle pekiştirilmiş yeminlerden ibarettir. Yemine yanaşmadığı takdirde kocaya iftira cezası uygulanır. Onun bu yeminleri kadın hakkında töhmet doğurur ve bu yüzden kadın hapsedilir ve kocanın doğru olup olmadığı kendisine sorulur. Eğer gazapla pekiştirilen yeminlerden kaçınırsa kendisine had cezası uygulanır; yeminleri yaparsa hadden kurtulur.

Kısaca, hakkında beyyine olmayan, heder de edilmeyen, duyulmayan bir konuda, doğrunun ortaya çıkarılması için lanet ve gazapla pekiştirilmiş yeminler kadar güzel başka bir şey olamaz.

Uygulama, yeminlerden maksadın gerçekleştirilebilmesi için, kadına durumun vehametinin hatırlatılması şeklindedir.

Liân sonunda eşler, artık birbirlerinden ebedî olarak ayrılırlar ve yeniden bir araya gelemezler. Çünkü aralarında bu olup bitenlerden sonra, her biri, diğerine karşı kin ve Öfkeyle dolduktan, kadının fuhuş işlediği herkese yayıldıktan sonra, artık onların birbirleriyle uyum sağlamaları, aralarında sevgi ve muhabbet beslemeleri genelde imkânsız olur. Nikâh ise, karşılıklı sevgi ve uyum içinde olma esası üzerine kurulu maslahatlar sebebiyle meşru kılınmıştır.

Hem bu hükmün baştan bilinmesi, böylesi bir muameleye eşlerin düşmemesi için bir Önlem de olur. [59]

[54] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/443-444.

[55] Eşlerine zina isnadında bulunanların, lanetle beraber yemin ile tekit edilmiş şehâdetle doğru olduklarını söylemeleridir. Bunun sonucunda eşler kendilerini had cezasından kurtarırlar ve ayrılırlar.(Ç)

[56] NÛr 24/5-9.

[57] bkz. Müslim, Liân, 1-3.

[58] bkz. EbûDâvûd, Talâk, 26.

[59] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/444-445.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın