Konu Başlığı: Külli kaideler Gönderen: Sümeyye üzerinde 15 Şubat 2011, 14:45:49 I- Külli Kaideler Sonra ben kitabı iki kısımda ele aldım: Birinci kısmı küllî kaidelere ayırdım. Bunlar şeriatlarda dikkate alman maslahatları gerçekleştirecek esaslardır ve bunların çoğu Rasûlullah (s.a.) zamanında mevcut bulunan bütün milletlerce benimsenen, aralarında haklarında ihtilâf bulunmayan şeylerdir. O zamanda yaşayanlar, bunları sormaya ihtiyaç duymamışlardı. Bununla birlikte Rasûlullah (s.a.) fer’î meseleleri açıklarken, onların temelini teşkil eden esaslara dikkat çektiği gibi bunlara da işarette bulunmuştur. Böylece dinleyiciler, fer’î meseleleri onlara irca etme imkânı bulmuşlardır; çünkü İsmâîlî şeriata müntesip bulunan Araplarda, keza Yahudi, Hıristiyan ve Mecusîlerde onların önceden aşina oldukları benzeri esaslar mevcut bulunuyordu. Şeriatların Göz Önünde Bulundurdukları Hikmetler İki Esasa Çıkar: Gördüm ki, şeriatların amaçları ve gözettikleri hikmetler, detaylarıyla ele alındığında iki temel konuya çıkmaktadır: a) İyilik ve kötülük anlayışı (el-Birr ve’l-ism). b) Millî/Şer’î siyâset (es-Siyâsâtu’l-milliyye). Sonra birinci bahsin yani iyilik ve kötülük anlayışının künhü-ne vakıf olunabilmesi için daha önceden mutlaka mücâzât, sosyal ihtiyaçlar ve giderilmesi (irtifaklar), beşerî saadet ve bedbahtlık konularının anlaşılmasının gerekli olduğunu gördüm. Daha sonra baktım ki, bu bahisler bu ilimde kesin kabul gören (müsellem), neden ve niçini sorulmayan bazı meseleler üzerine kurulmaktadır. Bunların müsellem oluşu: i. Ya bütün dinlerin üzerinde söz birliği etmesi ve bunun sonucunda herkesçe bilinir olmasından, ii. Ya öğreticiye olan hüsnüzandan iii. Ya da bu ilimden daha yüksek bir başka ilimde zikredilen deliller sebebiyle olmaktadır. Kitabımda, nefsin/ruhun cesetten ayrıldıktan sonra bekası, übaz ya da elem duyması konusunda sözü uzatmaktan kaçındım. Çünkü bu konular âlimlerin kitaplarında işlenmiştir. Bunlarla ilgili bahislerden eğer söz ettiysem, bu, gördüğüm kitapların benim bahsettiğim şeye hiç temas etmemeleri ya da benim çıkarmaya muvaffak olduğum sonuç ve tertipten uzak bulunmaları sebebiyle olmuştur. Keza herkesçe müsellem bulunan konulara temas ettiysem, bu, âlimlerin onlara temas etmediğini, onlar hakkında deliller getirme kaygısı taşımadıklarını görmem yüzünden olmuştur. Kitabımın bu kısmında sırayla şu konulara yer vermiş bulunuyorum: 1. Bu dalda tasdiki gerekli olan çeşitli meseleler. Bunları, neden ve niçinine temas etmeksizin zikretmiş bulunuyorum. 2. Gerek hayatta ve gerekse öldükten sonra fiillere verilen karşılığın (mücâzât) keyfiyeti. 3. Bütün insanlığın yaratılış icabı duyduğu sosyal ihtiyaçlar ve bunların giderilme yolları (irtifaklar [121]). Arap olsun olmasın hiçbir ulusun, bu konuda akıllarının gerektirdiği şeylerden sapmamış olmaları. 4. İnsanın dünya ve âhirete nisbetle saadeti ve bedbahtlığı. 5. İyilik ve kötülük anlayışı ve bu bahiste bütün din mensuplarının üzerinde anlaştıkları esaslar. 6. Ümmetin yönetimi için gerekli olan hadlerin ve diğer şer’i hükümlerin konulması. 7. Rasûluılah’ın (s.a.) sözünden şer’î hükümlerin çıkarılması keyfiyeti. II- Hadislerin Hikmetleri İkinci kısmı ise hadislerin sırlarını açıklamaya ayırdım ve burada şu bahislere yer verdim: 1. İman bahisleri. 2. İlim bahisleri. 3. Taharet bahisleri. 4. Namaz bahisleri. 5. Zekât bahisleri. 6. Oruç bahisleri. 7. Hacc bahisleri. 8. İyilik etme (ihsan) bahisleri. 9. Muamelât bahisleri. 10. Ev idaresi bahisleri. 11. Şehir idaresi bahisleri. 12. Geçim kuralları ve ilgili bahisler. 13. Çeşitli konular. Artık asıl konuya geçmenin zamanı gelmiştir. Bu vesileyle işin başında da sonunda da Allah’a hamd ederiz. 1- KÜLLİ KAİDELER Şer’î hükümlerde göz önünde bulundurulan maslahatlara esas olan küllî kaide ve prensipler Bu kısım yedi bölümden ve yetmiş konudan (bâb) meydana gelmiştir. [121] Müellifin çok önemli terimlerinden biri olan bu kelimeden sosyal ihtiyaçlar, kamu kurum ve kuruluşları kastedilmektedir. (Ç) |