Hicaz dan dönüşü

Hicaz’dan Dönüşü:

Şâh Veliyyullah, Haremeyn-i Şerîfeyn’de çok müsait bir ortam bulmuştu. Hadis ilminde derinleşme, orada İslâmî ilimleri okutma, onları yayma, bu uğurda hizmet etme fırsatı doğmuştu. Dünyanın her bir yanından gelen ilim adamları ve talebelerle buluşmak imkânı vardı. Sonra Allah’ın kutsal evine mücavir, Rasûlullah’ın (s.a.) yanıbaşında bir hayat sürecekti. Öbür taraftan Hindistan’da tam bir kararsızlık vardı, İslâm devleti sallanıyordu, yabancı güçler her gün artan bir hızla ülkeyi istilaya başlamışlardı. Bütün bunlar, Hindistan’ı terketmek ve Hicaz’da ikamet etmek için güçlü sebeplerdi. Buna rağmen o, Hindistan’a dönmeye karar verdi. Bu dönüşte, Allah’ın takdir buyurduğu büyük hayırlar saklıydı. Zira bu, tecdid ve büyük içtihad başarısı şeklinde kendisini göstermişti.

Şâh Veliyyullah, Hindistan’da hizmeti, sadece kendisi için öngörmüyor, bütün ileri gelen dostları için de aynı şeyi düşünüyor, onlardan, Hindistan’ı her türlü faaliyetlerinin, ilmî ve dinî hizmetlerinin merkezi yapmalarını istiyordu.

Şah Veliyyullah Dihlevî’nin Hadis-i Şerîf Okutmaya Başlaması:

Şâh Veliyyullah, Hindistan’a döndükten sonra babasının medresesi Rahîmiyye’de hadis okutmaya başladı. Eski hocalık işine daha büyük bir şevk, daha derin bir ilim, daha fazla bir tecrübe ile yeniden koyuldu. Kısa zamanda talebeleri çoğalıp, babasının evi (medresesi) onları almaz olunca, daha geniş bir yer arzuladı. Onun bu arzusu sultan Muhammed Şah’a ulaştı ve o kendisine, medrese yapması için büyük bir bina verdi. Durum bununla da kalmadı, sultan üstada olan saygısını göstermek, gayretlerini takdir ve tebcil etmek amacıyla medresenin açılışına bizzat katıldı. Bu medrese “Dâru’1-ulûm” adıyla tanındı. Bu ilim yuvasının, Hind ilmî hayatında çok büyük bir yeri olmuştur. Zira buradan çok seçkin âlimler yetişmiş ve onların ilimlerinin aydınlığı bütün Hind kıtasının her köşesini aydınlatmıştır. Medresenin bir de mescidi vardı. Şâh Veliyyullah’ın hayatında pek çok veli zat, orada itikâfa girerlerdi. Bu medrese ilk hali üzere, 1857 ihtilaline kadar kaldı. İhtilal günlerinde yağmalandı ve yıkıldı, insanlar, kerestelerine varıncaya kadar alıp götürdüler. Bir zamanlar Arap-Acem pek çok talebenin kaldığı, ilim ve feyz aldığı bu medrese artık harabe haline gelmişti.

Şah Abdulaziz’in Dilinden Babası İmam Dihlevî’nin Bazı Âdetleri Ve Genel Yaklaşımı:

Oğlu Şah Abdulaziz’in anlattığına göre Şah Veliyyullah Dihlevî, hafızası güçlüydü, sahip olduğu ilimler ve üstün faziletler yanında zamanını tanzim etmede, vakitlere riayet etmede emsalsizdi. Güneş doğduktan sonra yerine oturur, öğleye kadar hiç hareket etmeden otururdu. Az hastalanırdı. Kendisi çocukluğundan beri, nezih tabiatlıydı ve temizliğe düşkündü. Sûfî şiirlerini pek az okur, ara sıra bir iki beyt okuduğu olurdu.

Her ilim dalıyla ilgili olmak üzere kabiliyetli birini yetiştirir ve o ilim dalıyla ilgili öğrencileri ona havale ederdi. Kendisi ise daha çok irşad, hakikat ve marifetlerin (hikmet-i teşrî’) beyanı ve kaleme alınması, tedvin edilmesiyle meşgul olurdu. Sürekli hadis okur ve okuturdu. Mükaşefe yoluyla elde ettiği hakikatleri hemen yazdırırdı. [3]

Şah Veliyyullah Dihlevî, hayatı boyunca ortayolcu, uzlaştırıcı, birleştirici ve mutedil bir yaklaşımın temsilcisi olmuştur. Sahih olarak nakledilegelen naklî ilimler ile aklî ilimler arasını; fıkıh ile hadis arasını telif etmeye çalışmış; içtihad ve taklid konusunda, mezheplere karşı yaklaşımında mutedil bir tavır göstermiştir. Bütün bunların yanında ilimle tasavvufu mezcetmeye, vahdet-i vücut ve vahdet-i şühûd gibi antitezleri bile uzlaştırmaya gayret etmiş, böylece hep dengeyi aramaya çalışmıştır. Bu haliyle onu, İslâmî modernizmin kurucusu saymak mümkündür. O zamanına göre çok ileri düşünen, ıslahatçı bir mütefekkir idi. İslâm’ın sosyo-ekonomik ve dinî-ahlâkî yapısını yeniden bir bütün olarak ele alma çabasını göstermiş, hilafete ve nazarî içtihadlarm uygulamasına büyük değer vermiştir.

Şah Veliyyullah Dihlevinin Ölümü:

Her bir anı kıymetli, Allah’ın yüce dinine hizmet uğruna harcanmış, İslâm ve müslümanların yararına adanmış, sünnetin ihyası, Kitap ve sünnetin neşri için çalışılmış, eğitim ve öğretimle doldurulmuş değerli bir hayat, nihayet 1176 yılının başlarında Muharrem ayının yirmi dokuzunda cumartesi günü öğle vakti (21 Ağustos 1762) altmış iki yıllık bir ömürden sonra noktalanmıştı.

“O, bûd İmâm-ı A’zam-ı dîn = O, dinin İmam-ı A’zamıydı.” ve “Hay veliyy-i rüzgâr reft = Ah! Zamanın velisi gitti.” sözleriyle vefatına tarih düşülmüştür.

Defni Ve Mezarı:

Şâh Veliyyullah Dihlevî, Menhedîler denen mahallede Dehli kapısının sol tarafında bulunan kabristana defnedildi. Şâh Veliyyullah’ın dört oğlu ile babası Şah Abdurrahim’in mezarları da bu kabristanda bulunmaktadır.

III- Şah Veliyyullah’ inİlmî Hayatı, Islâh Ve TecdîdFaaliyeti

Şah Veliyyullah Dihlevî, Hindistan’ın yetiştirmiş olduğu İslâm âlimleri arasında en büyük simalardan biridir. O, din ilimlerini ihya etmiş olması sebebiyle “Hindistan’ın Gazzâli’si” diye anılır, bid’at ve sapıklıklara karşı savaş açmış açması sebebiyle de İbn Teymiyye mevkiinde birisi görülür. O, ilimlerde bir deniz gibiydi, bunun yanında çok açık ve net bir bakış açısı ve değerlendirmeye sahipti; din namına ileri sürülen şeyler arasından aslı esası olanları alır, sonradan sokulmuş olanları ayıklar ve atardı. Arapça ve Farsça’yı çok iyi kullanırdı. Her iki dille de pek çok eser vermiştir. Telifte bulunduğu her konunun hakkını vermiş, üstün bir başarı göstermiştir.

Şâh Veliyyullah, büyük bir ıslah ve tecdid faaliyeti göstermeye muvaffak olmuştur. O, dinin gerçek bir şekilde anlaşılması, peygamberi ilimlerin yayılması, İslâmî düşüncede yeniden canlanma, zindeleşme, İslâm ümmetini derleyip toparlama uğrunda çok geniş çerçeveli bir faaliyet göstermiştir. Onun faaliyet alanını şu başlıklar altında ele almak mümkündür..

[3] Melfûzâtu'ş-Şeyh Abdulaziz, s. 11, 40, 42, 43.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın