Buluntu malların lukata hükmü

Buluntu Malların (Lukata) Hükmü:

Rasûlullah'a (s.a.), bir adam buluntu malların hükmünü sordu. Şöyle buyurdu:

"Onun mahfazasını ve bağını belle! Sonra onu bir sene ilân et! Sahibi gelirse ne âlâ! Aksi takdirde onu, nasıl uygun görürsen öyle yap!" buyurdu. Adam:

"Kaybolmuş koyun?" dedi. Rasûlullah (s.a.):

"O, senin, yahut kardeşinin, yahut da kurdundur."buyurdu. Adam:

"Ya kaybolmuş deve?" dedi. Rasûlullah {s.a.):

"Ondan sana ne? Su tulumu karnında, çarığı ayağında! Sahibi rastlayıncaya kadar suya gider, ağaçları otlar."buyurdu.[1152]

Câbir (r.a.), Rasûiullah'ın (s.a.) değnek, kamçı, ip... gibi önemsiz şeylerin bulunması halinde, kişinin onu yerden alıp kullanmasına ruhsat verdiğini söylemiştir.

Bil ki: Buluntu malın hükmü, sözünü ettiğimiz aslî kaideden alınmıştır. Sahibinin değer vermeyeceği, aramak için arkasına düşmeyeceği değersiz şeylerin sahiplenilmesi eğer sahibinin oradan uzaklaştığı ve aramak için de dönmeyeceği zannedilirse caizdir. Çünkü bu haliyle o tür şeyler, Allah'ın malı hükmünü alır ve ilk el koyan için mubah olur.

Ama değerli bir şey ise, sahibinin onun arkasına düşeceği büyük bir ihtimalle biliniyorsa, o zaman, âdeten nasıl yapılıyorsa o şekilde ilânı gerekir ve sahibinin artık gelmeyeceği zannolununca-ya kadar buna devam edilir. Koyun gibi zayi olması muhtemel malların koruma altına alınması ve ilânı müstehaptır. Deve gibi kendi kendine yeterli olan ve zayi olma ihtimali bulunmayan mallara, sahibini bulmak için dahi el konması mekruhtur. [1153]

Mübadele:

Bil ki: Her türlü mübadelelerde mutlaka bulunması gereken bazı şartlar aranır. Bunlar:

i. Akitte taraflar, ii. Akitte bedeller,

ii. Karşılıklı rızayı açık bir şekilde ortaya koyan şey (sîga),

iv. Ve bir de tarafların nizasına son veren ve akdi her ikisi için de bağlayıcı kılan bir şey. [1154]

i. Akitte Taraflar:

Akitte taraf olanların hür ve akıllı olmaları, fayda ve zararı bilecek şekilde temyiz gücüne sahip bulunmaları, akdi bilinçli ve kendi iradeleriyle yapmış olmaları şarttır. [1155]

[1152] Buhârî, Lukata, 3-4; Müslim, Lukata, 1.

[1153] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/321.

[1154] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/321-322.

[1155] Şah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliğa İslâm Düşüncesinin İlkeleri, İz Yayınları: 2/322.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın