Muhaddislerin Metin Tenkidi

C. Muhaddislerin Metin Tenkidi için Belirledikleri Esaslar

Muhaddisler; hadis metinlerini tenkit eden, hadis uydurma olayını tespit eden ve bunları uyduranları deşifre eden eşsiz İlmî dayanaklar İle sağlam tenkit kriterleri tesis etmişlerdir. Bunlardan daha güçlü veya bunların yerine ikame edilebilecek başka alternatif ölçüler getirmek mümkün değildir. Bunlardan bir kısmını daha önce zikretmiştik. Bu bölümde, daha önce detaylı o-larak ifade ettiğimiz şeylerin bir özetini, özet olarak verdiğimiz şeylerin de genişçe bir açıklamasına yer vermek istiyoruz.

Muhaddislerin metin tenkidi için belirledikleri en önemli esaslar şunlardır.

1. İsnad

Abdullah b. Mübarek bu konuda "îsnad dindendir. Eğer isnad olmasaydı, dileyen dilediğini söylerdi.", "Bizimle hadis uydurucuları arasındaki [belirleyici ölçü] senetlerdir" demiştir.

2. Ravî ve Rical Tarihi

3. Ravîlerin tenkidi, onların cerh ve ta'dil açısından du-rumlannın beyanı

Bu üç esas her ne kadar senedle ilgili olsa da sened tenkidinden asıl maksat, metin tenkididir. Zira hadis çalışmalarının esas hedefi de budur. Burada hadis alimlerinin koyduğu temel kurallardan birine de işaret etmek gerekir. Bu kural şudur: "İsnadın sahih olması metnin de sahih olmasını gerektirmez.

Bazan isnad sahih olduğu halde şazz veya illetli oluşundan dolayı metin sahih olmayabilir.

4. Muhaddislerin (hadisin şazz veya illetli olmaktan uzak olmasının gerekli oluşu gibi) hem metin hem de sened için ortak ya da sadece sened için koydukları kural ve esaslar:

Daha önce de belirttiğimiz gibi metin tenkidi, sahabe döneminde tesis edilmiş İdi. Daha sonra muhaddisler, bu metodun kurallarını belirlemişler^ hadisin kabul ya da reddinde bu kurallara uyulmasını gerekli görmüşler, kendi yaşadıktan dönemde yalan ve uydurmanın çoğalmasından dolayı oldukça geniş bir biçimde bu faaliyete yer vermişlerdir, metin tenkidi i-çin bir takım ilmî esaslar ve tenkid kuralları vaz'etmişlerdir.

İmam Evzâî der ki: "Biz (muhaddisler), sahte dirhem (paranın) sarraflara arzedildiği gibi hadisi dinler sonra da onu diğer arkadaşlarımıza arzederdik. Onlar hadisi tanıyıp kabul ederlerse onu alır, onlar almayıp terkederlerse biz de o hadisleri terk ederdik.[496]

Sadece hadis metinlerinin tenkidi için vazedilmiş tenkid kriterlerinden bazılarını vermek istiyoruz:[497]

[496] eİ-Cerh vc't-Ta'dfl, 1/1/21

[497] Muhammed Salih Ekinci, Hüccet Değeri ve Tedvin Açısından Sünnet, Rağbet Yayınları: 209-210.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın