Ihsar

Hidaye Tercümesi / İhsar

Haccı Kaçırma Bab.
Başkası Yerine Hac Etmek.

İHSAR BABI

Ihsar: İhramda olan kimsenin hac veya umresini hastalık, düşman ve benzeri gibi herhangi bir sebepten dolayı tamamlamaya imkân bulamaması demektir.

(ihramda olan kimse, bir düşman tarafından yoluna devam etmekten ahkonduğu veyahut hastalandığı için hac veya umresini sür-düremediği zaman ihramından çıkabilir.) İmam-ı Şafii: -Ihsar ancak düşmanla olur. Zira ihramdan çıkıp da K â b e´ ye kurban göndermek, düşman tarafından yolu kesilen kimseye hayatını kurtarması için meşru olmuştur. Hastalanan kimse ise ihramdan çıkmakla hastalığı kalkmaz, demiştir.

Biz diyoruz ki: îhsar âyeti hastalıktan dolayı ihramını sürdüremeyen kimseler hakkında varit olmuştur. Zira bütün lûgatçılar müttefiktirler ki ÎHSAR hastalanma ile olur. Düşmanın engellemesine ise HASIR denir. Kaldı ki hac veya umreyi tamamlamadan ihramdan çıkmak, uzun zaman ihramda kalmanın zorluğu içindir. Hasta olan kimsenin ise, uzun zaman ihramda kalması daha zordur.

(Kişiye) hac veya umresini tamamlamadan ihramdan çıkması caiz olduğu zaman (önce Harem´de kesilmek üzere bir kurban gönder ve beraberinde gönderdiğin kimseye kurbanının kesileceği günü söyle ve o gün geçtikten sonra ihramdan çık, denilir.) Çünkü ihsar kurbanı bir ibadettir. Herhangi bir hayvanı kesmek ise-yukarıda da geçtiği üzere- eğer belirli bir gün veya yerde olmazsa ibadet olamaz ve dolayısiyle onunla ihramdan çıkılamaz.

«Hed´y yerine ulaşıncaya kadar başınızı tıraş etmeyin» ([1]) âyet-i kerimesi buna işarettir. Zira Hed´y Harem´e hediye edilen kurbana denir. îmam-ı Şafiî: «Ihsar kurbanım H a r e m ´ e göndermek şart değildir. Zira bu kurban, ihramda olan kimsenin ihramdan çıkabilmesi için kendisine gösterilen bir kolaylıktır. Eğer Ha-rem´e gönderilmesi şart olursa o zaman kolaylık olmaz» demiştir.

Biz diyoruz ki: Böyle de olsa, yine kurban kesmek uzun zaman ihramda kalmaktan kolaydır.

Bu kurbanın davar olması caizdir. Zira âyette KURBAN diye nass edilmiştir, davar da kurbanın en aşağı cinsidir. Şayet kişi sığır, deve veyahut bunların yedidebirini kurban yaparsa yine olur.

Kurbanı H a r e m ´ e göndermekten maksat, bizzat kurban edilecek hayvanı göndermek değildir. H a r e m´ de satın alınmak üzere kıymetini de göndermek caizdir.

Metindeki «ve o gün geçtikten sonra ihramdan çık- sözünden, ihramdan çıkabilmek için tıraş olmanın şart olmadığı anlaşılır, ki İmam Ebü Hanife ile İmam Muhammed buna kaildirler. İmam Ebû Yûsuf ise, bir rivayete göre -eğer tıraş olmazsa birşey lâzım gelmez- demiş ise de, diğer bir rivayete göre -Kurban göndermekten başka, tıraş olmak da şarttır. Zira Peygamber Efendimiz (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) Hudeybiye´-de, Umresini tamamlamaktan engellenince tıraş olmuş ve Ashabına da tıraş oimalannı emir buyurmuştur- demiştir. î m a m Ebû Hanife ile İmam Muhammed de: -Tıraş ancak Hac veya umrenin amelleri bitmeden tıraş olmak ibadet değildir. Peygamber Efendimizle ESallallahü Aleyhi ve Sellem) ashabı ise, umreden vazgeçip M e d i n e ´ ye dönmek istedikleri bilinsin diye Hu-deybiye´de tıraş olmuşlardı.

(Eğer Kıran haccı ihramında olan kimse ihsar edilirse Harem´e iki kurban göndermesi gerekir.) Zira bu kimse iki ihramdan çıkmaya muhtaçtır. Şayet Umre ihramında kalıp yalnız hac ihramından çıkmak için bir kurban gönderirse her iki ihramdan da çıkmamış olur. Çünkü bu kimsenin her iki ihramdan da birlikte çıkması emr-olunmuştur.

(İhsar kurbanı Harem´den başka bir yerde kesilemez. Fakat İmam Ebü Hanife´ye göre bayramdan önce kesilebilir. Diğer iki İmam ise i -Hac ihramında olan kimse bayram gününden önce kesemez. Umre ihramında olan kimse ise istediği zaman kesebilir- demişlerdir.) İki imam ihsar kurbanını da temettü´ ile kıran kurbanlarına kıyas etmişlerdir. îki İmam ayrıca -tıraş ile de ihramdan çıkıldığı için- ihsar kurbanını tıraşa da kıyas etmiş olabilirler. î m a m Ebû Hanife İse: -İhsar kurbanı kefaret kurbanıdn. Bunun içindir ki etinden yemek caiz değildir ve hepsini yoksullara dağıtmak gerekir. Bunun için onun da, diğer kefaret kurbanları gibi belirli bir zamanı yoksa da belirli bir yeri vardır. Temettü ile kıran kurbanları.ise, şükür kurbanı oldukları için öyle değildirler. Tıraş da belirli vakti bulunduğu için öyle değildir. Çünkü tıraş, haccın en büyük rüknü olan Arafat vukufundan sonra olunur- demiştir.

(Hac ihramında olan kimse ihsardan dolayı ihramdan çıkınca ona hem hac, hem umrenin kazası lâzım gelir.) Abdullah İbn-i Abbas ile Abdullah îbn-i Ömeı tRadi-yallâhü anhümâ)´den böyle rivayet olunmuştur. ([2]) Çünkü bu kimsenin hacca girişi sahihtir. Bunun için ona haccın kazası lâzım gelir. Umre de, kaçırılmış olan haccın hükmünde olduğu için onun da kazası lâzım gelir. (Umre ihramında olan kimseye ise yalnız umre kazası lâzım gelir.) Biz Hanefilere göre umre ihramında olan kimse için de ihsar vardır. İmam Malik: «Umrenin belirli bir vakti olmadığı için ihsan yoktur- demiştir.

Biz diyoruz ki; Peygamber Efendimizle (Sallallahü Aleyhi ve Sel-lemle) Ashabı M e k k e ´ ye girmekten menedilirken H u d e y-b i y e ´ de umre ihramında idiler. Kaldı ki, ihsarda olan kimseye ihramdan çıkma izni, zorluğa duçar olmasın diye verilmiştir. Bu sebep ise umre ihramında da vardır ve böyle olunca, ihsar nedeniyle umre ihramından çıkan kimseye -hacda olduğu gibi- kaza lâzım gelir.

(Kıran haccı ihramında olan kimseye bir hac ile iki umrenin kazası lâzım gelir.) Kıran haccı ihramında olan kimseye bir hac ile bir umre kazasının lâzım gelmesi, yukarıda söylediğimiz sebepten dolayıdır. İkinci umre de, başladığı umrenin sahih olduğu halde onun ihramından çıktığı için ona lâzım gelir.

(Eğer kıran hacci ihramında olan kimse, Harem´e kurban gönderdikten ve adamlarına da -Kurbanımı falan günde kesin- diye talimat verdikten sonra ihsan kalkarsa, eğer artık ne hac ve ne de kurbanına yetişemiyorsa hac yoluna devam etmeyip kurbanının kesilmesiyle ihramdan çıkıriayı bekler.) Zira haccı kaçırdığı için artık haccın amellerini sürdürmekte onun için bir yarar yoktur. Ancak eğer umre yapmak için yoluna devam etmek isterse yapabilir. (Eğer hac İle kurbanının ikisine de yetişiyorsa yoluna devam etmesi gerekir.) Zira henüz maksat elden gitmemişken mani ortadan kalkmıştır. Kurbanına da yetiştiği zaman onda istediği gibi tasarruf eder. Çünkü malıdır ve onu öyle bir maksat için tayin etmişti ki artık ona ihtiyaç kalmamıştır. (Eğer kurbanına yetişiyor da hacca yetişemiyorsa ihramdan çıkar. Eğer hacca yetişiyor ve fakat kurbanına yetişemiyorsa ihramdan çıkması) istihsanen (caizdir.). Bu taksim, imam Muhammed ile İmam Ebû Yûsuf un hac ihramında olan muhsar hakkındaki görüşlerine göre mümkün olamaz. Zira onlara göre ihsar kurbanı bayramdan önce kesilemez. Bunun için eğer muhsar, hacca yetişirse kurbanına da yetişmiş olur. imam Ebû Hanife´ nin görüşüne göre ise mümkündür. Umre ihramında olan muhsar hakkında da ittifak ile mümkündür. Zira umre ihsan kurbanının kesimi için belirli bir vakit yoktur, imam Z üf er: -Eğer muhsar, hacca yetişiyor da kurbanına vetişemi-yorsa ihramdan çıkması caiz değildir. Zira her ne kadar kurbanına yetişemiyorsa da asıl maksat olan hacca yetiştiği için kurban ile yetişemez» demiştir. Caiz olduğunu istihsan edenler ise: «Eğer biz onu haccını sürdürmeye mecbur kılarsak gönderdiği kurban boşa gitmiş olacaktır. Oysa can gibi malın da korunması gerekir. Ancak kendisi muhayyer olup isterse bulunduğu yerde veya başka yere giderek kurbanının kesilmesini bekler ve ondan sonra ihramdan çıkar, isterse ihramında olduğu hac veya umreyi tamamlamak üzere yoluna devam eder, ki en iyisi de budur. Çünkü bu durumda, verdiği sözü daha da yerine getirmiş olur- demişlerdir.

(Arafat vukufunu yaptıktan sonra ihsar olunan kimse) artık haccı kaçırmaktan emin olduğu için (muhsar sayılmaz.) (Mekke´de dahî olsa Arafat´a gitmekten ve Kabe´yi tavaf etmekten menedileıı kimse muhsardır.) Zira her ne kadar bu kimse M e k k e´de ise de haccını tamamlamaktan ahkonduğu için Harem´in dışında ihsar edilen kimse hükmündedir. (Tavaf ile Arafat vukufundan bîrini yapabilen kimse ise muhsar değildir.) Tavafı yapabilen kimsenin muhsar olmaması: çünkü haccı kaçıran kimse tavaf ile ihramdan çıkmış olur. Vukufu yapan kimse de -yukanda da söylediğimiz gibi- haccı kaçırmaktan emin olur. Kimisi: «Bu meselede tmam Ebû Hanife ile imam Ebü Yûsuf arasında ihtilâf vardır demiş ise de, doğrusu -Allah bilir- söylediğimiz gibidir.[3]

Haccı Kaçırma Bab

(Eğer bir kimse hac İhramına girer ve kurban bayramı günü tanyeri ağanncaya kadar Arafat´ta vukuf yapmazsa haccı kaçırmış olur.) Zira -yukarıda da söylediğimiz üzere- vukuf vakti bayram günü tanyeri ağanncaya kadar devam eder. (Bu kimseye Kabe´yi tavaf etmek. Safa İle Merve arasında Saiy yapmak ve ihramdan çıkıp ertesi sene haccını kaza etmek gerekir. Fakat ona kurban lâzım gelmez.) Zira Peygamber Efendimiz (Sallallahü Aleyhi ve Sellem); «Kİm ki geceleyin Arafat vukufuna yetişemezse haccı kaçırmış olur. Umre yapıp ihramdan çıksın ve ertesi sene haccını kaza etmesi gerekir» ([4]) buyurmuştur. Umre ise Tavaf ile saiyden başka bir şey değildir. Hem de ihram sahih olarak inikat ettikten sonra ondan çıkmak için -mübhem bir niyetle girilen ihramda olduğu gibi- hac İle umreden birini yapmakla ancak olur. Burada ise kişi haccı yapamaz durumda olduğu için ona umreyi yapmaktan başka bir yol yoktur. Ve umre yapmakla ihramdan çıktığı için ona kurban lâzım gelmez. Çünkü ona lâzım gelen umre muhsara lâzım gelen kurbanın yerine kaim olduğu için...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın