Siyasî durum ve fıkhın gelişimi

1) Siyasî Durum Ve Fıkhın Gelişimi Arasındaki İlişkiler

Fıkıh-Siyaset ilişkisi, İslâm hukuk tarihinin hemen hiç ele alınmayan konularından biridir. Fıkıh-siyaset ilişkisi çeşitli bağlamlarda ele alınabilir. Sözgelimi fukaha-siyaset teorisi, fukaha-siyaset uygulaması, fukaha-sultan ilişkileri, fukaha-devlet düzeni, siyasilerin fıkha karşı tutumları gibi konular hatırlanabilir. Bütün bu konuların bütünlük içinde ele alınması, İslâm hukuk tarihinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Ancak yeniden belirtmeliyiz ki, bu konularla ilgili yeterli sayıda çalışma ve araştırma ne yazıkki yoKtur. Bu yüzden, hiç değilse eldeki bilgiler ölçüsünde fıkıh-siyaset ilişkilerinden söz edilmelidir,

Hz. Peygamber ve Hulefa-i raşidin devirleri ile Emevîlerin bazı dönemlerinde fukaha içtihada özendirilmiş, özellikle önemli bazı siyasî konularda görüşlerine başvurulmuştur. Abbâsîlerin ilk dönemleri de fıkıh-siyaset ilişkileri açısından zengin malzeme içermektedir. Mezhep imamlarının Abbasî iktidarı ile ilişkileri, kendilerinin, öğrencilerinin veya mensuplarının Abbasî devlet düzeni içerisinde yer almaları, bundan sonra zayıflama dönemlerinde oluşan yeni siyasî durumlara karşı Maverdi gibi fakihlerin çözüm üretmeleri hatırlanabilir. Sonraki dönemlerde de bunlara benzer gelişmelerin yanı sıra çeşitli devletlerin belirli mezhepleri resmi mezhep durumuna getirmesi veya Mısır, örneğindeki gibi dört mezhebe de yargı ve fıkıh öğretimi alanında imkân vermesi, Kureyş (Araplar) dışındaki siyasî iktidarların meşruiyeti gibi konuları da unutmamak gerekir.

Osmanlı Devleti'nde fıkıh öğretimi, fukahanın yetişmesi, devletin eğitim ve yargı örgütlerinde yer alması, Şeyhülislâmların işlevleri, yine fıkıh-siyaset ilişkisi içerisinde değerlendirilebilir.

Son olarak şunu belirtmeliyiz: Bazı dönemlerde İslâm düşüncesi, genel veya bazı özel yönleriyle gelişirken, fıkhın Gelişimi her zaman bu gelişmeye koşut olmamış, bazen gerileme özellikleri göstermiş olabilir. İslâm Hukuk Tarihi dersi işlenirken bu konuya da dikkat çekmek gerekir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın