Rüya

Rüya

Rüyanın mahiyeti üzerinde çok şey söylenmiş ve söylenmektedir. Ruh konusunda müstakil bir kitap yazan büyük İslâm bilgini İbnü'l-Kayyım el-Cevziyye, rüyaları üçe ayırmaktadır:

1) Allah'tan olan rüya,

2) Şeytandan olan rüya,

3) Nefsin konuşmasından (şuuraltından) olan rüya. Allah'tan olan rüyaya “Sadık Rüya”, “Salih Rüya” denir. Hz. Peygamber'e vahyin geliş şekillerinden birisi de sadık rüyalardır. Sonradan zuhur edecek hakikatleri gördüğü bu rüyaları konusunda Hz. Âişe, “Rasulullah hiçbir rüya görmezdi ki sabah aydınlığı gibi çıkmasın.” [221]demiştir. Hz. İbrahim de oğlu Hz. İsmail'i kurban edeceğini rüyasında görmüş ve durumu kendisine haber vermiştir.[222]

Şuuraltının görüntüsü olan rüyalara Kur'an'da “Edgâsu Ahlâm” denilmiştir [223]. Hz. Peygamber Allah'tan olan rüyayı “Salih Rüya, Hasen Rüya”, “Şeytandan olanı ise “Hulm (Ahlâm)” olarak isimlendirmiştir [224].

İbnü'l-Kayyım'a göre rüya, birtakım manaların temsili, yani şekillenmesidir. Allah, kulunun istidadına göre, rüya göstermeye vekil kıldığı melek eliyle olayları, manaları şekillere sokarak kuluna gösterir. Böylece rüya, bazan manaların temsili, bazen de görülen şekle aynen uygun olarak çıkar. Bununla birlikte, İbnü'l-Kayyım'a göre, rüyaların başka şekilleri de vardır. Mesala ruhların birbirleriyle karşılaşması, birbirlerine haberler vermedi, kalbde ve hafızada bulunan meleğin düşünceler atması, ruhun birtakım eşyayı vasıtasız olarak karşısında görmesi şeklinde rüyalar da vardır.

Hz. Peygamber, bir hadisinde şöyle buyurmuştur: “Ruhlar, cunud-ı mücennede'dir (çok çeşitli bir topluluktur). Birbirini tanıyanlar (birbirinden hoşlananlar) ülfet eder, birbirinden hoşlanmayanlar ayrılır”.[225]

İleride vuku bulucak olayların rüyada uygun şekillere büründürülerek insana gösterilmesine en güzel örnek. Hz. Yusuf'un gördüğü, onbir yıldız ile ay ve güneşin kendisine secde etmesidir. Hz. Yakub, onbir yıldızın, Yusuf'un onbir kardeşine, ay ve güneşin de babasına ve annesine işaret olduğunu, bunların Yusuf'a saygı göstereceklerini, dolayısıyla Yusuf'un ilende çok yüksek bir mevkie yükseleceğini anlamış ve Yusuf'a rüyasını kimseye söylememesini tenbih etmişti.[226]

Rüya gördükten sonra ne yapılacağı konusunda Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Biriniz sevdiği bir rüya görürse, o Allah'tandır, Yüce Allah'a hamdetsin ve onu söylesin (başka bir rivayette “onu sadece sevdiğine söylesin). Eğer sevmediği bir rüya görürse, o şeytandandır. Kovulmuş Şeytandan ve o rüyanın şerrinden Allah'a sığınsın ve onu kimseye söylemesin, o rüya kendisine zarar vermez”.[227] “Biriniz sevmediği bir rüya görürse, üç defa soluna (hafifçe üfler gibi) tükürsün, kovulmuş şeytandan Allah'a sığınsın, üzerine yatmış olduğu yanından öbür yanına dönsün”.[228]

Hz. Peygamber, rüyasını anlatana, dinleyen tarafından “hayırdır inşaallah, bize hayır, düşmanlarımıza şer olsun” karşılığının verilmesini tavsiye eder.

Rüya tabiri konusunda da çok şeyler söylenmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'in bildirdiğine göre, Hz. Yakub, oğlu Yusuf'un gördüğü rüyayı tabir etmiştir.[229] Hz. Yusuf da rüya tabirinde mahirdir.[230] Hz. Yusuf'un hapishanedeki genç arkadaşlarından ikisi, rüya görmüşlerdi. Birisi “Rüyamda şaraplık üzüm sıktığımı gördüm”, diğeri de “Başımın üzerinde, kuşların yediği bir ekmek taşıdığımı gördüm” diyerek yorumunu isterler.”[231] “Hz. Yusuf, bu rüyaları, bunlardan birinin efendisine şarap sunacağı, diğerininse asılacağı ve başından, kuşlarca yenileceği şeklinde yorumlamıştır.”[232] Yine Mısır hükümdarı rüyasında, yedi zayıf ineğin yedi semiz ineği yediğini, yedi yeşil başak ve yedi kuru başak gördüğünü belirterek, etrafındaki ileri gelenlerden bu rüyanın yorumunu ister. Hz. Yusuf'u hatırlayan, eski hapishane arkadaşı, kendisine gelerek bu rüyayı yorumlamasını ister. Hz. Yusuf, bu rüyayı şöyle yorumlamıştır. “Devamlı yedi sene ekin ekip, biçtiğimiz ekinin yediğinizden artanını başağında bırakın. Sonra, bunun ardından yedi kurak yıl gelir, bütün biriktirdiğinizi yer, yalnız az bir miktar saklarsınız. Sonra, halkın yağmur göreceği bir yıl gelir, o zaman sıkıp sağarlar”.[233]

[221] (Buhârî, Bed'u'l-Vahy, 1)

[222] Saffat: 37/101-107

[223] Yusuf: 12/44.

[224] Buhârî, Ta'biru'r-Ru'ya, 3, 4, 10, 14/Müslim, Ru'ya, 1, 2

[225] Buhârî, Enbiya: 26; Müslim, Birr, b. 9, h. 160/Ebu Davud, Edeb, 16.

[226] Yusuf: 12/4-7.

[227] Buhârî, Ta'biru'r-Ru'ya, 4, 46/Muslim, Ru'ya, 3, 4.

[228] Buhârî, Tabiru'r-Rüya, 4,46.

[229] Yusuf: 12/4-7.

[230] Yusuf: 12/6.

[231] Yusuf: 12/36-37.

[232] Yusuf: 12/41.

[233] Yusuf:12/43-50.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın