İtikadı mezhepler siyasî dini akımlar

4- İTİKADI MEZHEPLER, SİYASÎ-DİNÎ AKIMLAR

Matüridî Mezhebi

Büyük Türk bilgini Ebu Mansur Matürîdî'nin kurduğu Ehl-i Sünnet itikadî mezheplerinden birisi olan Matürîdîlik, İmam-ı Azam Ebu Hanife'nin özlü akaid eserlerinin ve bu eserlerde yer alan itikadî görüşlerin genişletilmiş ve geliştirilmiş bir şeklidir. Hatta bu yüzden bazı kelam bilginleri ve araştırmacılar, Matüridiye Mezhebinin asıl kurucusunun Ebu Hanife olduğunu, İmam Matüridî'nin ise onun koyduğu esasları aklî ve naklî delillerle pekiştirdiğini belirtirler. Matüridilik, özellikle Türklerin ve Hanefî Mezhebine mensup olanların bulunduğu bölgelerde yayılmıştır. Onun için Ma'türidiye Mezhebinin yayıldığı ülkelerde “Amelde mezhebim Hanefiyye, akaidde mezhebim Matüridiyye” denilmesi nakarat haline gelmiştir.

Matüridiyye özellikle Maveraunnehr fukahası tarafından benimsenmiş ve müdafa edilmiştir. Bunlar arasında onun meşhur öğrencileri el-Hâkim es-Semerkandî olarak tanınan Ebu'l-Kasım İshak bin Muhammed bin İsmail (v. 340/951), Ebu'l-Hasen Ali bin Sa'id er-Rustugfenî, Ebu Muhammed Abdulkerim bin Mûsâ el-Pezdevî (v. 390/999) sayılabilir. Ayrıca Ebu'l-Mu'în Meymun bin Muhammed bin Mekhul en-Nesefi (v. 508/1115) ve Ebu Hafs Ömer bin Muhammed en-Nesefî (537/1142) de Matüridî mezhebine hizmet etmiş büyük alimlerdir. Fakat Matüridiliğin yayıldığı ülkelerdeki fıkıh alimleri, fıkıhta gösterdikleri muhafazakârlığı, akaid ve kelamda göstermemişler ve Matüridiye kitaplarından çok Eş'arî eserleri okumuş, okutmuş ve işlemişlerdir. Osmanlı medreselerinde bile uzun yıllar okutulan ders kitaplarının çoğu Eş'arî eserleridir.

Matüridiler ile Eş'arîler arasında itikadî ihtilafların sayısı elliden biraz fazladır. Bunlar da esas meselelerle ilgili olmayıp, ikinci derecedeki konulara aittir. Söz konusu bu ihtilaflar önemli görülmediği için Eş'arî görüşü benimseyen Matüridî kelâmcılara, Matüridi görüşleri benimseyeni Eş'arî kelamcılara sık sık rastlamak mümkündür. Hatta bu konuda özel eserler yazılmış olup, bunların en güzellerinden birisi Şeyhzade Abdurrahim'in Nazmu'l-Fera'id adlı eseridir.

Matüridî Mezhebi bugün Türkiye, Balkanlar, Orta Asya ve Çin, Hindistan, Eritre ve Habeşistan'da yaşamakta olup, mensuplarının sayısı İslâm dünyasının nüfusuna göre % 40'ın üstündeki oranıyla diğer bütün itikadî mezheplerden fazladır.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın