İmam Maturidi

İmam Maturidi

Ebu Mansur Muhammed bin Mahmud es-Semerkandî (238-333/852-944)

Ehl-i Sünnet'in itikadî mezheplerinden Maturidiliğin imamı olan bu zat, takriben 238/852 yıllarında Semerkand'ın Maturid kasabasında doğmuş, 333/944 yılında Semerkand'da vefat etmiştir. Bu büyük Türk bilgininin hayatı hakkında ne yazık ki, fazla bilgi yoktur.

Fıkıh ilminde Hanefî mezhebinin görüşlerini benimsemiştir. Kelâm ilmini Nasr bin Yahya el-Belhî'den öğrendi. Yaptığı çalışmalar ve öğretim faaliyetleriyle Maveraünnehr (Orta Asya) bölgesinde İmam-ı Azam Ebu Hanife'den kaynaklanan ve beslenen, Ehl-i Sünnet inançlarını savunmaya ve yaymaya çalışmış, münazaralar yapmış, eserler yazmıştır. Ebu Hanife'nin el-Fıkhu'l-Ekber isimli kitabındaki görüşlerini şerh ve izah etmiş, bu fikirleri Mutezile'ye karşı savunmuştur. Kendisine İmamu'l-Hüda (hidayet önderi), Alemu'l-Hüda (hidayet meş'alesi) denilmiştir. İmam Maturidî, Hanefî mezhebine mensup olduğundan, Hanefîler'in çoğu, özellikle Türkler onun itikadî görüşlerini benimsemiştir. Yani İmam Maturidi, bizim itikadî mezhep imamımızdır.

İmam Maturidî'nin bir mezhep kuracak başarıyı göstermesinde, uygulamış olduğu metod başta gelir. Onun metodunda, aklın, herhangi bir aşırılığa sapmaksızm ve haddini aşmaksızın büyük bir yeri ve değeri vardır. Maturîdî'ye göre, Allah'a inanmak görevi, ilahî emir üzerine kurulmuştur. Fakat bu da yine akılla idrak edilir. Bundan dolayı akıl, imanın kaynağı değildir, ama idrak etme aracıdır. İmam Maturidî, Kitabu't-Tevhid'inde şunları söylemektedir: “Dinin, kendisiyle bilinebileceği iki esas vardır. Biri akıl, diğeri de nakildir. İnsana aklını kullanmaktan vazgeçmeyi telkin eden, şeytanî vesveseden başka bir şey değildir. Çünkü şeytan kişiyi aklının ürününden caydırmak ister”. Böylece o, akıl ile nakil arasında sağlam bir denge kurabilmiş, dinin hakikatini anlayabilmek ve ondan yeterince faydalanabilmek için akla güvenmenin zaruretine inanmış ve şeriata aykırı olmayan noktalarda aklın hükmünü esas kabul etmiştir.

İmam Maturidî'nin en meşhur eserleri şunlardır: Te'vilâtü'l-Kur'an, Kitabu'l-Tevhîd, Kitabu'l-Makalât, Me'hazu'ş-Şerayi, Kitabu'l-Cedel, Kitabu'l-Usul fî Usuli'd-Din. Bu eserler, onun, kelâm, mezhepler tarihi, fıkıh ve fıkıh usûlü, tefsir alanlarında mütehassıs bir âlim olduğunu gösterir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın