a-b-d kökünden gelen, kulluk ve kölelik için de kullanılan ibadet kelimesi, sözlük anlamıyla “itaat etmek, boyun eğmek, kutsal manada saygı sunmak, en büyük varlık diye iman edilene yaklaşmak için bir takım merasimler ifa etmek ve hareketler yapmak, tevazu göstermektir. Daha açık bir ifa­deyle kişinin bir kimseye ona isyan etmeden, ondan yüz-çevirmeksizin ve mukavemet göstermeksizin itaati ve boyun eğmesidir. O kadar ki, kendisine boyun eğilen kişi onu dilediği Şekilde emrine âmâde kılar. Bu manasıyla ibadet, “tezeîlül, tevazu ve inkıyadın” son haddidir. Sözlük manasından kelimenin yapısında bulunan “kulluk, itaat, hizmet ve yasak” gibi danalar çıkmıştır.

Hukuk (fıkıh) terimi olarak ibadet, “varlıkların kulluk ve itaatle, İlah tanıyarak Allah'a boyun eğmeleri, ilmi ve kudreti bütün kainatı kuşatmış, kullarının bütün gizli hallerine vakıf olan Allah'a en yüksek ihlas, ta'zim, sevgi ve saygı maksadıyla yaptıkları vazifedir. Kısacası, Allah'a kulluğunu, O'na mutlak itaat ve teslimiyetini gösteren zikirler, özel işler ve hareket­lerdir.

Kur'ân-ı Kerîm'de ibadet kelimesi çoğunlukla

(1) kulluk,

(2) boyun eğmekle birlikte itaat[177],

(3) ilah tanımak manalarında kullanılır. Bu manaların bazan ikisi veya üçü bir arada da kullanılabilir.

İbadet karşılığında veya ona yakın manada Kur'ân-ı Kerîm'de ayrıca dua[178], tesbih[179], nusuk[180], zikir[181], inâbe [182]kelimeleri de kullanılmıştır.

Hudû, tezellül, istikâne ve itaat kelimeleri ile kurbet de ibadete yakın manalar ifade etmektedirler. Niyete bağlı olsun olmasın, yapanı bilinsin bilinmesin yapılması sevap kazandıran amel Taat; niyete bağlı olmayarak, kendisine yaklaşılacak olanı bildikten sonra sevap kazandıranı yapmak Kurbet; niyete bağlı olarak yapılması sevap kazandıranı yapmak da ibadet adını alır.

Beş vakit namaz, oruç, zekat, hac vbin niyete bağlı işler ibadet ve taat; Kur'ân-ı Kerîm okumak, vakıf yapmak, köie azadı ve sadaka vbin niyete bağlı olmayanlar kurbet ve taat; Allah'ı bilmeye götüren tefekkür ise taattir, bu son durumda tefekkür, niyet bulunmadığından ibadet, yaklaşılan başta bilinmediğinden kurbet değildir. Sevap, bilindiği gibi, kulun yaptığına Allah'ın ahirette verdiği karşılıktır.

İbadet edene âbid (çoğulu: abede, ubbed) ve ibadetkâr; kendini ibadetete vermeye ta'abbud; kendisine ibadet edilen varlığa ma'bud; ibadetin yapıldığı yere de ma'bed (çoğulu: meâbid), ibadetgâh ve tapınak adı verilir.



[177] Şuara: 42/22; Mu'minun: 23/45-47

[178] Hacc: 22/77; Meryem: 19/48.

[179] Fetih: 48/9.

[180] En'am: 6/62.

[181] Bakara: 2/198.

[182] Zümer: 39/17.

Esselamu aleykum.Rabbim razı olsun bilgilerden Sumeyye abla.Rabbimin uzerimize farz kildigi ibadetleri yerine getiren ona kulluk eden ve Rabbimin rizasini kazanan kullardan olalim inşallah...

İbadetlerimiz ALLAH için yapan ve niyetimizde salih olan kullardan olalım inşallah.