Hile, saflığından, bilgisizliğinden veya iyi niyetinden yararlanarak karşıdaki kişiyi aldatmak demektir. Aldatmak, ahlâkî bir kötülük olduğu kadar, insanların ticarî ilişkilerinde de sonuçları görülen kötü bir davranıştır. İslâm ahlâkı ve hukuku, Müslümanlar'ın iş hayatında dürüst olmalarını emreder.

Hukuki ilişkiler açısından hile, bir kişinin, akit yapması veya tek yanlı bir hukukî işlemde bulunması için, kasden hataya düşürülmesidir. Çok defa maddî ve dışa vurulmuş davranışlardan oluşan hilenin ispatı bu yönleri sayesinde kolaylaşır. Hile yonuyla meydana gelen akit hatasından dolayı, hataya düşen taraf zarara uğramış olursa, hile yapan taraftan tazminat isteyebilir, akid de iptal edilir. İslâm hukuku ve ahlâkı, desiseler kullanma, yalan beyanda bulunma, kusur ve eksiği gizleme yollarıyla veya üçünkü kişiler aracılığıyla yapılan hileleri yasaklamıştır.

Müslüman satıcı, dürüstlüğü ve doğru sözlülüğü ile alıcısına güven vermelidir. Böyle olanları, Hz. Peygamber “Doğru sözlü ve kendisine güvenilir tacir (âhirette), pey­gamberler, sıddıklar ve şehidlerle beraber bulunacaktır” [190]buyurmak suretiyle övmüştür. Birgün çarşıda dolaşır­ken, bir tahıl satıcısının yanına gelmiş, elini yiyecek maddesinin içine daldırmış, altının ıslak olduğunu görerek

“Bu nedir?” diye satıcıya sormuştur. Mal sahibi

“Yağmur yağmıştı, ondan ıslan­mış olacak” cevabını verince Hz. Peygamber

“Halkın göre­bilmesi için ıslak tarafı üste getirseydin ya!” diyerek onu azarlar ve

“Bizi aldatan bizden değildir”[191] buyurur.

Hz. Peygamber ayrıca “Kusurlu bir malı, ayıbını söyleme­den satmanın Müslüman'a helâl olmayacağını”[192] kesin bir dille belirtir.

Öyleyse, kalitesi düşük malı, değerli bir malla bir tut­mamalı, kötüyü iyiden ayırmalı, kusurunu söyleyerek satmalıdır. Bunun için Rasul-i Ekrem:

“Alıcı ve satıcı doğru söyler, her şeyi açıkça ortaya koyarlarsa, alış-verişleri hayırlı ve mübarek olur.” [193]buyurmak suretiyle, her iki tarafın da dürüst ve samimi davranmalarını, birbirlerine güvenmelerini tavsiye etmiştir. Her işin de hayır ve bereket aramak durumunda olan Müslüman, günümüzde olduğu gibi, bir şeyi satarken binbir dil dökmek veya alırken pazarlıktaki maharetini göstermek gibi yapmacık ve zorlaştırıcı bir yola girmemeli ve birbirini buna mecbur etmemelidir.

Günümüzde hilenin gerçekleşmesini sağlayan yollardan birisi de reklâmcılıktır. Malını överek satan kimsenin yalandan korunması pek zordur. İyi bir malın zaten övmeye ihtiyacı yoktur. “Gerçeği gizleyip yalan söyleyerek yapılan alış-verişin bereketini Allah Teâlâ'nın yok edeceğini”[194] Hz. Peygamber ifade etmiştir. Günümüzde reklamın vazgeçilmez bir ticaret prensibi olduğu kabul edilmektedir. Bir malın varlığını duyurmak için yapılan reklam sakıncalı değildir. Fakat müşteriyi aldatmaya, onun saflığından faydalanmaya yönelen reklam, hem yalan, hem,de müşteriye haksızlıktır. Malına müşteri çekmek için yalan yere yemin eden taciri, Hz. Peygamber, kıyamet gününde Allah Teâlâ'nın, yüzlerine bakmayıp, günahlarını affetmeyeceği üç sınıftan birisi olarak nitelendirmektedir[195].

Hilenin meydana geldiği durumlardan birisi de, ölçü ve tartıdır. Doğru ölçüp tartmayı tavsiye eden Kur'an âyetlerinin çok oluşu[196], bir şeyi ölçerek aldıklarında tam tartan, verdiklerinde ise ölçü ve tartıyı kendi çıkarlarına kullanan kimseler hakkında Allah Teâlâ'nın “Vay onların haline!”[197] buyurması ve Hz. Peygamberin de, “geçmiş milletlerin helakine sebep olan günahlarındandan birinin de eksik ölçüp tartmaları olduğunu” bildirmesi[198] konunun önemini açıkça anlatır. Müslüman esnaf, eline metresini aldığında veya terazisinin başına geçtiğinde son derece dikkatli davranmalı ve Hz. Peygamberin “Tart, biraz da ilave et”[199] emrine kulak vermelidir.

Hilenin meydana geldiği durumlardan bir başkası, üçün­cü kişilerin araya girerek müşteri kızıştırmasıdır. Almayacağı bir malı, alıyormuş gibi yaparak fiyatını artırmak ve müşteriye daha yüksek bir fiyatla geçmesine sebep olmak doğru bir hareket değildir. Hz. Peygamber, “Bir malı alıyor görünerek, kıymetini artırmayınız” [200]buyurmuştur.

Aldatmanın az olması, aldatma çok olduğu halde karşı tarafın hileden haberdar olmaması veya bunun kolayca mümkün bulunmaması, aldatma anlaşılmadan önce malın tüketilmesi, yok olması veya esaslı bir değişikliğe uğramış ya da sakatlanmış olması durumlarında zarara uğrayan taraf, tazminat isteyebilir, ancak bütün bu durumlarda akid geçerli sayılır.

Haram konusunda hile yapmak da haramdır. Bir yolunu bularak, kitabına uydurarak veya ismini değiştirerek haramı işlemek, sorumluluğu kaldırmaz, aksine onu katmerleştirir. Hz. Peygamber, “Ümmetimden bir grup, başka bir isim koyarak şarabı helâl sayacaktır”[201] buyruğu ile buna işaret etmiştir. Müstehcen gösteri, eser ve hareketlere “sanat, estetik”, faize “sermaye kân” demek bunları helâl kılmaz.

Savaşta düşmanı şaşırtmak, moralini zayıflatmak, yanlış taktik ve stratejilere yöneltmek maksadıyla hile yapılabilir. Hz. Peygamberin “Harb, hiledir”[202] sözü, bu konuda kaide haline gelmiştir. Yalnız bu hilenin, Müslümanlar'a karşı kullanılması asla doğru değildir. Çünkü onlar kardeş olup, birbirleriyle savaş halinde olmamaları gerekir.



[191] Müslim, İman, 164

[192] Müslim, İman, 164

[193] (Buhârî, Büyü, 19)

[194] Buhârî, Büyü, 19, 26

[195] Nesefi, Büyü, 5

[196] En'am: 6/152, Hud: 11/85, İsra: 17/35

[197] Mutaffifin: 83/1-3

[198] Tirmizî, Büyü, 9

[199] Ebû Davûd, Büyü 7

[200] Buhârî, Büyü, 58

[201] Buhârî, Eşribe, 6

[202] Buhârî, Cihad 157


[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

  Esselâmü Aleyküm Ve Rahmetüllah.Hile, saflığından, bilgisizliğinden veya iyi niyetinden yararlanarak karşıdaki kişiyi aldatmak demektir. Aldatmak, ahlâkî bir kötülük olduğu kadar, insanların ticarî ilişkilerinde de sonuçları görülen kötü bir davranıştır. İslâm ahlâkı ve hukuku, Müslümanlar'ın iş hayatında dürüst olmalarını emreder.
Paylaşım için Rabbim Razı olsun kardeşim..
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

Ve aleykümüsselam Bir devlet gücünü ekonomiden değil toplumun ahlak ve birliğinden alır Eğer bir toplumda her alanda hile ve yalan varsa o toplumun ekonomisi çok iyi olsa yıkılmaya mahkumdur
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın