Tavafın Sünnetleri:
 

1-2-3. Erkeklerle izdihama girmeksizin hanımların Hacerü-lesved'i elle dokunarak ve öperek selamlaması ve Rüknülyemâ-nî'yi selamlaması.

İbn Ömer (radiyallâhu anh) anlatıyor; 'Rasulullah (sallallâ­hu aleyhi ve sellem)'i, Mekke'ye geldiğinde ilk tavafım yaparken Hacerülesued'i selamladığını ve yedi şavtm üçünde remel/koşar adımlarla tavaf ettiğini gördüm'.[589]

Ömer bin Hattan (radiyailâhu anh) Hacerülesved'i öper ve 'eğer Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellemj'i seni Öperken gör­meseydim, seni öpmezdim' derdi.

İbni Ömer (radiyailâhu anh) anlatıyor; 'Peygamber (sallallâ­hu aleyhi ve sellem)'in, Rüknülyemânî ve Hacerülesved dışında Kabe'de bir yeri selamladığını görmedim.[590]

 
Hatırlatmalar:
 

1. Alimlerin birçoğu, remel [591] yapmanın hanımlar için olma­dığını söylemiştir. Bazı âlimler bu konuda icmâ nakletmişlerdir.

Âİşe (radiyailâhu anhâ) der ki; 'Ey hanımlar! Kabe'yi tavaf­ta remel yapmaktan sizler yükümlü değilsiniz. Bizlerde sizin için güzel örnek var.[592] Buna benzer ifadelerin birçok İbni Ömer (ra­diyallâhu anh)'ten de nakledilmiştir.[593]

İbn Hacer der ki; 'Reme! yapmak erkeklere özgüdür. Hanım­lar remel yapmaz.[594]

2. Tavafta hanımların, Hacerülesved'i öpmek, Rüknülyemânî'yi selamlamak için erkeklerle İzdihama katılması uygun değil­dir.

Atâ anlatıyor; Âişe (radiyallâhu anhâ) erkeklerden ayrı bir yerde tavaf eder, erkeklere karışmazdı. Onunla beraber tavaf eden bir kadın; «ey Müminlerin annesi! İlerle de, (Hacerüles-ved'e dokunup) selamlayalım» dediğinde, ona; «benden ayrıl» dedi. (Hacerülesved'e dokunarak selamlamaktan) çekindi. Onlar gece tanınmayacak halde çıkar, erkeklerle beraber tavaf ederler­di. Fakat onlar Beytin/Kabe'nin içine girecekleri zaman, erkekler çıkarılırdı. Böylelikle orada (bir süre ibadetle meşgul olup) kalır­lardı.[595]

Hanımların tavafı gece yapmaları tesettüre daha uygun ol­ması nedeniyle müstehaptır. Ümmü Seleme (radiyailâhu anhâ) rahatsızlığından şikayette bulunduğu zaman, Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) ona; 'binek üzerinde, insanların ar­kasından tavaf et [596] buyurmuştur.

4. Hacerüiesved'İn hizasında tekbir getirerek ona işaret et­mek:

İbn Abbâs (radiyailâhu anh) anlatıyor; 'Peygamber (sallallâ­hu aleyhi ve sellem) Kabe'yi devesinin üzerinde tavaf etti, Hace­rülesved hizasına geldiğinde, yanında bulunan bir şeyle Hacerü-lesved'e işaret etti ve tekbir getirdi.[597]

5. Rüknülyemânî ile Hacerülesved arasında 'Rabbena âtinâ' duasını okumak:

Rabbena Âtinâ fi'd-dünyâ haseneten ve fi'l-âhireti haseneten ve kinâ azâbennâr/Rabbimiz!Bize dünyada iyilik ver, ahret­te bize iyilik ver ve bizi cehennem azabından koru.[598]

6. Tavaftan önce abdest almak:

Taharet bölümünde de belirtildiği gibi, tavafta abdestli ol­mak şart olmamakla birlikte müstehaptır. Aişe (radiyallâhu anhâ) anlatıyor; 'Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem) Mekke'ye gel­diğinde ilk önce abdest alır, sonra tavaf ederdi.[599]

7. Tavaftan sonra -mümkünse İbrahim aleyhisselam'ın ma­kamının arkasında- iki rekât namaz kıİmak.

Yüce Allah; 'ibrahim makamından namazgah edinin. [600] buyurmuştur. Ibnİ Ömer {radiyallâhu anh) anlatıyor; 'Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) Kabe'yi yedi şavt tavaf etti. Sonra makam-ı ibrahim'in arkasında iki rekât namaz hldın.[601]

8. İki rekâtı kılmadan önce, 'vettehizû mîn makâmi ibrahi­m'e musalla' âyetini okumak. Daha sonra namazın ilk rekâtında 'Kul yâ eyyuhel kâfirûn', ikinci rekâtında 'Kulhuvellâhu ahad' sû­resini okumak.

9. Sa'y'a gitmeden önce -mümkünse- Hacerülesved'i tekrar selamlamak.

10. Zemzem içmek, başını zemzemle ıslatmak.[602]

 
Üçüncü Rükün: "Safa ile Mcrvc Tepeleri Arasında Sa'yetmek"
 

Hanefî mezhebine göre vacip; Mâlikî, Şafiî ve Han-belî mezhebine göre rükündür.

İbadet niyetiyle Safa İle Merve tepeleri arasında gidip-gelmektir. Sa'y'e Safa tepesinden başlanır, 7 tur yapılır ve Merve tepesinde bitirilir.

Sa'yetmek, haccın rükûnlarındandır. Çünkü Yüce Allah; 'Safa ile Merve şüphesiz Allah'ın nişanîarındandır [603]  buyur­muştur. Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem); 'Sa'yediniz, kuşkusuz Allah size sa'yetmeyi farz kılmıştır [604] buyurmuştur. Aişe (radiyallâhu anhâ) anlatıyor; 'Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) ve Müslümanlar, Safa ile Merve arasında sa'yettiler. Dolayısıyla bu Rasulullah'm sünneti olmuştur ve yemin olsun ki, Allah Safa ile Merve tepeleri arasında sa'y yapmayan bir kimse­nin, haccmı ve umresini tamam kılmamıştır.[605]

Safa ile Merve arasında sa'yetmeyen kimsenin haccı ve um­resi batıl olur. Alimlerin çoğunluğuna göre, sa'y'ı tavaftan önce yapmak caiz değildir. Sa'y'ın, ifada/ziyaret tavafından sonra ya­pılması şarttır.


[589] Buhâıt 1603; Müslim, 1261.

[590] Buharı, 1609; Müslim, 1267.

[591] Tavafta kısa adımlarla koşarak ve omuzları silkerek çalımlı ve hızlı yürü­mektir.

[592] Beyhakî, 5/84.

[593] Câmiu Ahkâmı'n-Nisâ, 2/530.

[594] İbn Hacer, el-Feth, 3/472.

[595] Buhârî, 1618; Abdurrezzâk, 5/67.

[596] Buhârî, 1619; Müslim, 1276.

[597] Buhârî, 1613.

[598] Ahmed, Müsned, 15334; Ebû Dâvûd, 1892; Vdğ.

[599] Buhârî, 1615; Müslim, 1235.

[600] Bakara, 125.

[601] Buhârî, 396: Müslim, 1234.

[602] 9 ve 10'ncu maddelerle ilgili Câbir radiyallâhu anh'tn rivayeti bulun­maktadır. Bkz. Müslim, 1218.

[603] Bakara, 158.

[604] Ahmed, 1/261; Hâkim, 4/70.

[605] Müslim, 1277.