Ric'î ve bâin talak

Ric'î Ve Bâin Talak

Ric'î [727] talak: İddet süresi içerisinde, yeniden nikâh akdi gerekmeksizin ve kadının rızası aranmaksızın, erkeğin hanımını geri almasının caiz olduğu boşama türüdür. Bu, birinci ve ikinci boşamalarda, kadının iddet süresi tamamlanmadan önce olur. İddet süresi dolduktan sonra talak 'bâin [728] hale' dönüşür. Bu durumda erkek, boşadığı hanımını yeni nikâh akdi, mehir ve kadının rızası olmaksızın geri alamaz. Bu hüküm, şu âyet-i kerîme'ye dayanmaktadır; 'Talak iki defadır. Sonucunda (kadın) ya iyilikle tutulur; ya da güzellikle salıverilir'.[729] Hür kadın üç defadan daha az boşandığında, kocası iddet süresi içerisinde onunla evliliğini devam ettirebilir. Âlimler bu konuda icmâ etmişlerdir.[730]

Ric'î/Dönülebilir Talakın Meşru Kılınmasının Hikmeti:

Ric'î talak, bir İhtiyacın sonucudur. Çünkü kişi hanımını boşadığı için pişman olabilmektedir. Yüce Allah bu gerçeğe şöyle işaret etmiştir; '...Bilemezsin! Belki Allah, bundan sonra (farklı) bir hal oluşturur.[731] Bu nedenle kişi düşünmeye ve İdrak etmeye ihtiyaç duyar. Şayet talakta geri dönüş olmasaydı, düşünme ve idrak etme imkânı olmazdı. Bu durumda kadın yeni bir nikâh akdine razı olmayabilirdi. Erkek hanımından ayrılığa sabredemeyip, zinaya düşebilirdi. Dolayısıyla talakta geri dönüş, eşlerin arasını düzeltmek için meşru kılınmıştır. Nitekim kocasının boşamasına rağmen kadın, iddet dönemi içerisinde kocasının evinden ayrılmaz. Çünkü boşamaya neden olan öfke halinin kalkmasıyla, her şeyin normaİe dönmesi arzu edilir.

Ric'î Talakın -Boşanmaktan Vazgeçmenin- Sıhhat Şartları:

1. Boşamaktan geri dönüş ancak, -üçüncü boşama hakkının kullanılmadığı- ric'î talak durumunda olur. Yani eşlerin tekrar bir araya gelmeleri, birinci ve İkinci talaktan sonra, kadının iddet dönemi tamamlanmadan önce olmalıdır.

2. Erkek hanımını boşamadan önce, cinsel ilişkiye girmiş olmalıdır. Şayet nikâh akdi kıyıldıktan sonra, cinsel ilişkiye girmeden önce erkek, hanımını boşarsa, hanımını -aynı nikâh akdiyle- geri alma hakkı yoktur. Alimler bu konuda ittifak etmiştir. Çünkü Yüce Allah; '...Mümin kadınlarla nikahlandıktan sonra, (cinsel) temasta bulunmadan onları boşarsanız; onlardan dolayı size iddet saymaya gerek yoktur' buyurmuştur.[732]

3. Talaktan sonra geri dönüş, kadının iddet süresi içerisinde olmalıdır. Kadının iddet süresi dolduktan sonra erkeğin hanımını geri alma hakkı sona erer. Alimler bu konuda ittifak etmiştir. Nitekim Yüce Allah; '(iddet süreleri içerisinde) kocaları hanımlarını geri almaya daha fazla hak sahibidirler' buyurmuştur.[733]

4. Ayrılık, nikâh akdinin feshedilmesi nedeniyle olmamalıdır.

5. Ayrılık, bedel karşılığı yapılmış olmamalıdır. Hulû [734] gibi durumlarda, geri dönülemez. Çünkü bu durumda kadın, kocasına ödediği malî bir bedel karşılığında ayrılmış ve ilişkisini son-landirmiş olmaktadır.

Hatırlatma:

Ric'î talakta kadın, İddeti süresince evli kadın hükmündedir. Şayet kocası birden fazla hanımla evli ise gün paylaşımına dâhil edilmez. İddet süresi içerisinde, eşlerden birinin vefatı durumunda birbirlerine mirasçı olurlar. Bu konuda icmâ edilmiştir. Kadın üçüncü hayızdan temizlenip gusül abdesti aldığında, bu süre içerisinde kocası kendisine geri dönmediği takdirde iddet süresi tamamlanmış olur; ric'î talak, bâin talaka dönüşür. Artık kocası yeni nikâh akdi, mehir, kadının ve velisinin rızası olmaksızın onunla tekrar birlikte olamaz.

Ric'î talakta eşler tekrar bir araya gelmeleri durumda 'şahitlerin bulunması' müstehaptır. Çünkü Yüce Allah şöyle buyurmuştur; İddet müddetlerini doldurduklarında onları ya güzelce tutun veya onlardan uygun bir şekilde aynîm. İçinizden adalet sahibi iki kişiyi şahit tutun. Şahitliği Allah için yapın.[735]

Ric'î Talakta Geri Dönüş Nasıl Gerçekleşir?

1. Sözle gerçekleşir: Evliliği devam ettireceğini ifade eden sözlerle 'geri dönüş' sahih olur. Örneğin erkeğin, iddet süresi İçerisinde boşadığı hanımına; «sana geri dönüyorum; seni geri çağırıyorum; seni tekrar himayeme aldım» gibi boşanmaktan vazgeçtiğini ifade eden sözler söylemesiyle 'rîc'at/geri dönüş' gerçekleşmiş olur. Bu konuda âlimler arasında hiçbir ihtilaf yoktur.

2. Fiille gerçekleşir: Erkeğin, iddet süresi İçerisinde boşadığı hanımıyla cinsel ilişkiye girmesi, ona dokunması, onu şehvetle öpmesi durumunda 'ric'at' gerçekleşmiş olur. Erkeğin bu davranışıyla ric'ata niyet etmiş olup-olmaması farksızdır. Çünkü iddet süresi İçerisinde kadın, onun hanımı hükmündedir. Erkeğin bu davranışı, nikâhı devam ettireceği anlamına gelir. Çünkü Yüce Allah; 'fidelet süreleri içerisinde) kocaları hanımlarını geri almaya daha fazla hak sahibidirler' buyurmuştur.[736]

Bâin talak: Erkeğin boşadığı hanımı, geri döndürme hakkının olmadığı talak türüdür. Bâin talak iki kısma ayrılır;

1. Küçük bâin talak -beynûne suğrâ-: Erkeğin boşadığı hanımla, dilediği bir zamanda yeni nikâh akdi, mehir ve kadının rızasıyla tekrar evlenmesinin helal olduğu talak türüdür. Bu talakın gerçekleşmesiyle, vadeli mehir kadına ödenir. Bu talaktan sonra eşler birbirlerine mirasçı olamazlar. Çünkü evlilik bağı tamamen sonlanmıştır.

Küçük bâin talakın gerçekleşmesiyle birlikte erkek, üç talak hakkından birini hakkını kaybetmiş olur.

Hatırlatmalar:

1. Bir kişi, hanımını üç defa boşadığı zaman, hanımından 'büyük bâin talak' ile ayrılmış olur. Bu şekilde boşanan bir kadın, başka bir adamla evlendikten sonra, ikinci kocasının ölmesi veya kendisini boşaması durumunda İlk kocasıyla tekrar evlenebilir. Bu durumda kocası üç talak hakkına yeniden sahip olur.

2. Bir kişi, hanımını bir veya İki defa boşadıktan ve kadın İddet süresini doldurduktan sonra, başka bir adamla evlenir ve ikinci kocasının ölümü veya kendisini boşaması sebebiyle ayn-lırsa, ilk kocasına tekrar dönebilir. Bu durumda İlk kocasının kaç talak hakkı olur? Erkek, ilk evliliklerinden kalan tek talak hakkına mı; yoksa ikinci nikâh akdiyle üç talak hakkına mı sahiptir? Bu konuda âlimler iki görüşe ayrılmışlardır;

a) İmam Mâlik, Şafiî ve bir rivayete göre Ahmed bin Hanbel; 'Bu, eşlerin ilk evliliklerindeki talak sayılarına göre hesap edilir. Bu durumda erkek sadece ilk evlilikten kalan talak hakkına sahiptir' demişlerdir. Yani erkek İlk evliliklerinde, hanımını bir talakla boşamış ise, ikinci evliliklerinde erkek İki talak hakkına sahip olur. Bu görüşteki âlimlerin delili, Ömer bin Hattâb fradiyallâhu anh)'ın fetvasıdır. 'Bahreyn halkından bir adam, hanımını bir veya iki talakla boşadı. Boşadığı kadın, iddet süresi tamamlandıktan sonra başka bir adamla evlendi. Daha sonra kadın, ikinci kocasından da boşandı veya ikinci kocası vefat etti. Sonra da ilk kocasıyla tekrar evlendi. Bu durumda erkeğin kaç talak hakkına sahip olduğu Ömer (radiyallâhu anh)'a sorulduğunda; «ilk evliliklerinden kalan talak sayısına sahiptir» dedi'.

Bu görüşte olan sahabelerden bazıları; Ali bin Ebû Tâlib, Ebû Hureyre, İmrân bin Husayn'dır. (radiyallâhu anhum)

b) Ebû Hanîfe ve bir rivayete göre Ahmed bin Hanbel; 'Bu durumda erkek, yeniden üç talak hakkına sahip olur' demişlerdir. Çünkü kadının başka biriyle yaptığı ikinci evlilik, ilk kocasının talak sayısını silmiştir. Nitekim kadının, ikinci kocasıyla cinsel ilişkiye girmiş olması, üç talakla boşandığı ilk kocasıyla yeni nikâh akdiyle tekrar evlenmesini helal kılar. Ve bu evlilikte ilk koca üç talak hakkına yeniden sahip olur. Dolayısıyla ilk evliliklerinden üç talakla ayrılan bir erkek; ikinci evliliğinde üç talak hakkına yeniden sahip oluyorsa, daha az talakla boşayan bir erkeğin böyle bir durumda üç talak hakkına yeniden sahip olması çok daha haktır.

Bu konuda, şeriatın ruhuna yakın ve uygun olan görüş ikinci görüştür. Çünkü hanımını üç talakla boşayan bir erkek, ikinci evliliğinde üç talak hakkına yeniden sahip olurken; daha az talakla boşayan birinin bu hakka sahip olamaması düşünülemez. Allah, en doğrusunu bilendir..

Talak Ne Zaman "Küçük Bâin" -Beynûne Suğrâ Olur?

Bu talak şu durumlarda gerçekleşir;

I. Nikâh akdi kıyıldıktan sonra, cinsel ilişkiye girilmeden önce boşanması durumunda "küçük bâin" talak olur. Nitekim Yüce Allah şöyle buyurmuştur; '...Mümin kadınlarla nikahlandıktan sonra, (cinsel) temasta bulunmadan onları boşarsanız; onlardan dolayı size iddet saymaya gerek yoktur.[737] Bu âyet-i kerîme, cinseİ ilişkiye girmeden önce hanımını boşayan erkeğin, kadından iddet beklemesini isteme ve onu geri çağırma hakkı yoktur. Bu nedenle, bu durumdaki boşanmalar 'küçük bâin talak' kabul edilir.

II. Ayıp, zarar, îlâ ve benzeri nedenlerden dolayı eşlerin hâkim tarafından boyatılması durumunda 'küçük bâin talak' gerçekleşmiş olur.

2. Büyük Bâin Talak -Beynûne Kubrâ:

Bu talakta, erkek boşadığı eşini, ne iddet süresi içerisinde, ne de İddet sonrasında geri alma hakkına sahip değildir. Ancak kadın başka bir adamla sahih evlilik yapıp, onunia cinsel ilişkide bulunduktan sonra boşanırsa, yeni nikâh akdi ve mehirle eski eşiyle tekrar evlenebilir...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın