Namazın Vacipleri
 
1. İftitah [424] Duası:
 

Namaz için tekbir aldıktan sonra iftitah duasını, ister farz, ister nafile olsun bütün namazlarda okumak -tercih edilen görüşe göre- vaciptir. Çünkü Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem) na­mazını yanlış kılan kişiye; 'Hiçbir insanın namazı, abdest azalarını güzelce yıkayarak abdest alıp; sonra tekbir getirip, Celîl ve Azız Allah'a hamd ederek, O'na senâ/övgüde bulununcaya ve Kurâ-n'dan kolayına geleni okuyuncaya kadar .... Namazı tamamlan­mış olmaz. ... Ancak bunları yaptığı zaman namazı tamamlanmış olur.[425] Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem)'in hadisinde geçen '... Celîl ve Azız Allah 'a hamd ederek, O'na senâ/övgüde bulununcaya...' ifadesi, iftitah duasıdır. Bu hadisten, namazda İlk tekbirden sonra mutlak hamd ve senâ'da bulunmanın vacip olduğu' anlaşılmaktadır.[426] Bazı âlimler, hadisteki ifadeden 'Fâtiha'nın kastedildiğini, dolayısıyla iftitah duasının sadece müste-hap olduğunu söylemişlerdir. Bu konu oldukça geniştir.

İftitah duası, cenaze namazlarında okunmaz. Talha bin Ubeydullah İbni Avf anlatıyor; 'Abbâs (radiyallâhu anh)'m arka­sında cenaze namazı kıldım. Fatihayı okudu ve 'bilsinler ki, bu sünnettir [427] dedi.

Hanefî ve Mâliki mezhebine göre cenaze namazında 'iftitah duası' okunur. Şafiî ve Hanbelî mezhebine göre ise okunmaz. [428]

Bu rivayette, iftitah duasını cenaze namazlarında okumanın meşru olmadığına işaret edilmektedir. Çünkü İbni Abbâs (radi­yallâhu anh) 'Fatihâ'yı cehrî/sesli olarak okumuş ve bunu insan­ların öğrenmesi için yapmıştır. İftitah duâsıyla başlamamıştır ve açıktan onu okumamıştır.

İftitah duasının vacip oluşunun istisnası: İmamın cehrî/sesli okuduğu namazlarda, imama uyanların okuması vacip değildir. İftitah duasında asıl olan gizli okumaktır. Çünkü Peygamber (sal­lallâhu aleyhi ve sellem) sesli okumamıştır. Ancak İmamın bazı zamanlarda, insanlara öğretmek için sesli okuması caizdir.

 
İftitah Duaları:
 

Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve seİlem)'den 'sahih' fark­lı iftitah duaları nakledilmiştir. Bunlardan bazıları;

Ey Allah'ım! Uzaklaştır benimle günahlarımın arasını, uzak­laştırdığın gibi doğuyla batının arasını. Ey Allah'ım! Arındır beni günahlarımdan, arındığı gibi beyaz elbisenin kirden. Ey Allah'ım! Kar, su, dolu ile tertemiz kıl beni günahlarımdan. [429]

Ey Allah'ım! Senin sânının yüceliğini, sana hamd ederek zikrederim. Adın kutsaldır. Azametin yücedir. Senden başka ilâh yoktur.[430]

Hiç şüphesin ben, coşmayan birMüs/üman olarak yüzü­mü, gökleri ve yeri yoktan var edene çevirdim. Ben müşriklerden değilim. Hiç şüphesiz benim namazım, ibâdetlerim, yaşamım ve ölümüm hepsi âlemlerin rabbi Allah içindir. O'nun ortağı yoktur. Bana böyle emir olundu ve ben Müslümanlardanım.[431] Ey Al­lah'ım! Her şeyin sahibi ve yöneticisi sensin. Senden başka ilah yoktur. Sen benim Rabbimsin. Ben senin kulunum. Nefsime zul­mettim. Günahlarımı itiraf ediyorum, bütün günahlarımı bağışla. Hiç şüphesiz günahları yalnızca sen bağışlarsın. Beni en güzel ahlaka erdir. En güzel ahlaka yalnızca sen erdirirsin. Kötü ahlakı benden uzaklaştır. Kötü ahlaktan ancak sen uzaklaştırırsın. Sana teslim oldum. Sana amadeyim. Hayır tamamen senin elindedir. Şer sana ulaşmaz. Ben seninleyim ve sana döneceğim. Sen kut­salsın. Sen yücesin. Senden af diler, sana tövbe ederim.[432]


[424] iftitah, açış anlamında olup, namaza durulduğunda ilk okunan duaya verilen addır. (Çev.)

[425] Buharı, 757; Müslim, 397.

[426] Es-San'ânî, Subulu's-Selâm, 1/312. Alimlerin çoğunluğu 'iftitah duası­nın' müstehap olduğunu, vacip olmadığını söylemişlerdir. Vacip olmadığı, 'Ebû Hureyre radiyallâhu anh hadisinin mefhumundan-anlaşılmaktadır' demişlerdir. Muttefakun aleyh olan bu rivayette, Ebû Hureyre radiyallâhu anh, 'tekbir ile kıraat arasında susulmasma ne dersin diye Peygamberimiz sallallâhu aleyhi ve sellem'e sormuştur. Bu rivayetten Ebû Hureyre'nin İslam dinine Önceden girmiş olmasına rağmen, iftitah duasını bilmediği anlaşılmaktadır. Eğer iftitah duası 'vacip olsaydı', hiç kuşkusuz Peygam­ber sallallâhu aleyhi ve sellem bunu onlara öğretirdi. Her halükarda bu konu oldukça geniştir. -Allah en iyi bilendir-.

[427] Buhârî, 2/91; Nesâî, 4/74-75.

[428] el-Cezîrî. el-Mezâhibu'1-Erbaa, 1/ 458.

[429] Buhârî, 744; Müslim, 598.

[430] Ebû Dâvûd, 776; Tirmîzî, 243; Nesâî, 2/32; İbni Mâce, 806.

[431] Başka bir rivayette, 'ben Müslümanların ilkiyim' denilmekte. Bu lafızla Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem'e uyulmasında bir sakınca yoktur.

[432] Müslim. 771.