Namazın rükünleri

Namazın Rükünleri

Namaz, farzlardan ve rükünlerden oluşur. Bunlardan biri eksik kaldığı zaman namaz gerçekleşmiş olmaz ve şer'î namaz sayılmaz.

Namazda bir rüknü terk eden kimse;

a) Bilerek terk etmiş ise, namazı ittifakla bâtıl olur.

b) Yanilarak veya bilmeyerek terk ederse: Eğer bu kimse, terk ettiği rüknü yapma imkânına sahip İse, onu yapması ittifakla- vaciptir/şarttır. Yapma imkânına sahip değilse, sadece rüknü terk ettiği rekâtı geçersiz olur. O rekâtı yeniden kılar. Sonra da sehv/yanılgı secdesi yapar. Bu konu 'sehv secdeleri' bahsinde açıklanacaktır.

1. İhram Tekbiri:

Peygamber (sallallâhu aleyhi ve seilem); 'Namazın anahtarı abdesttir, girişi tekbirdir, çıkışı selam'dır.[401] buyurmuştur.

Namazını yanlış kılan adama, Peygamber (sallallâ-hu aleyhi ve seilem); 'namaza kalktığın zaman tekbir getir.[402] buyurmuştur.

Tekbir: İslam ümmetinin nesiller boyunca Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem)'den naklettiği 'Allahu Ekber' lafzıdır. Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve seilem) her namazda bunu söyler, farklı lâfızlarla başka tekbir getirmezdi. Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve seilem) bir defa bile farklı lafızlarla tekbir söylememiştir.

2. Kıyam -Farz Namazlarda Gücü Yerinde Olan Kişinin Ayakta Durması:

Yüce Allah; gönülden boyun eğerek Allah için namaza kalkın [403] buyurmuştur. Peygamber (sallallâhu aleyhi ve seliem), İmrân bin Husayn'e 'ayakta durarak namaz kıl. Eğer buna gücün yetmezse, oturarak kıl; oturmaya da gücün yetmezse yan üstü uzanarak fa [404] buyurmuştur.

Hatırlatmalar:

1. Sağlıklı bir kişinin yalnız veya imam olarak namaz kıldığında, oturarak farz namaz kılmasının caiz olmadığı konusunda âlimler icmâ etmiştir.

2. Ayakta durmaya takati olmayan hastadan 'kıyam' şartının kalktığı, dolayısıyla oturarak kılabileceği hususunda da âlimler icmâ etmiştir. Aynı şekilde, ayakta durmaya gücü yeten, ancak ayakta durduğu takdirde şiddetli zorlukla karşılaşan, hastalığının artması veya iyileşmesinin yavaşlaması endişesi taşıyan kişiden de 'kıyam' şartı kalkar.

Enes (radiyallâhu anh) anlatıyor; Peygamber (sallallâhu aleyhi ve seilem) yatağından düştü ve sağ tarafı yaralandı Ona hasta ziyaretinde bulunduk. Namaz vakti geldiğinde, bize oturarak namaz kıldırdı. Biz de onun arkasında oturarak namaz kıldık.[405]

İbni Kudâme el-Muğnîde (2/571) der ki; 'Görünen o ki, Peygamber {salialiâhu aleyhi ve sellem) tamamen ayağa kalkmaktan aciz değildi. Fakat ayakta durmakta zorlandığı için 'kıyam' şartı ondan kalkmıştı. Aynı şekilde -imama uydukları için- diğerlerinden de kalkmıştır'.

3. Uçakta, veya gemide olduğun zaman, namazları ayakta kılmak vaciptir. Ancak ayakta durmaya güç yetirilemiyorsa, oturarak kılınabilir. Gemide namaz kılmak, Peygamberimiz (salialiâhu aleyhi ve sellem)'e soruldu; 'Boğulmaktan korkmadığın sürece, gemide namazı ayakta kıl [406] buyurdu.

4. Bütün nafile namazlar binek üzerinde kılınabilir. Bu uzun veya kısa yolculukta olabileceği gibi, mukîm/yerleşik iken de olabilir.

5. Hiçbir mazeret bulunmadığı halde nafile namazlar, oturarak kılınabilir. Ancak ayakta kılmak çok daha sevaphdır. Oturarak kılınan namazın sevabı, ayakta kılınan namazın sevabının yarısıdır.

Imrân bin Husayn (radiyallâhu anh) anlatıyor; Rasulullah (salialiâhu aleyhi ve seîlem)'e, kişinin oturarak namaz kılmasını sordum; 'ayakta kılarsa daha faziletlidir. Kim namazı oturarak kılarsa, ayakta kılanın yarısı kadar sevap ahr. Kim namazı yatarak kılarsa, oturarak kılanın yansı kadar sevap alır' buyurdu.[407]

Mazeretinden dolayı namazı oturarak kılan kimsenin sevabından hiçbir şey eksilmez. Çünkü Peygamber (salialiâhu aleyhi ve sellem); 'Kim hastalanırsa veya yolculuk yaparsa, sağlıklı ve mukim/yerleşik halinde yaptığı gibi yazılır [408] buyurmuştur.

6. Nafile namaza oturarak başladıktan sonra, devamını ayakta kılmak -âlimlerin ittifakıyla- caizdir. Çünkü Âişe (radiyallâhu anhâ)'mn rivayet ettiği hadiste şöyle buyrulmuştur; 'Rasulullah (salialiâhu aleyhi ve sellem) oturarak namaz kıldırıyor ve oturarak okuyordu. Okuyacağı miktar, otuz veya kırk âyet kaldığında, ayağa kalkıp okuyor, sonra da rükû ue secde yapıyordu. Daha sonra ikinci rekâtı da bunun gibi yapıyordu.[409]

7. Nafile namaza ayakta başladıktan sonra, devamını oturarak kılmak da caizdir. Bir önceki hadisi şerif buna delildir.

8. Namaz, oturularak kılındığında, teşehhütte oturur gibi oturulmalıdır. Her ne kadar bağdaş kurarak oturmak özellikte mazeret halinde- caiz ise de, en faziletli olan budur. Bu Peygamberimiz {salialiâhu aieyhi ve sellem)'den [410] ve bazı sahabelerden nakledilmiştir.[411]

9. Hiçbir mazeret olmadan, namazda ayaklan uzatarak oturmak caiz değildir.

10. Oturmaya gücü yetmeyenin, farz olsun, nafile olsun namazları yatarak kılması caizdir. Mazeret bulunmadığında ise -tercih edilen görüşe göre-, farz namazlarda da, nafile namazlarda da yatarak kılmak caiz değildir.

11. Yatarak namaz kılındığında, sağ yan üzerine yatarak kılmak müstehaptır. Çünkü yatarken sünnet olan, sağ yan üzerine yatmaktır. Bu konuyla ilgili olarak Âişe (radiyallâhu anhâ)'nın rivayet ettiği hadiste; 'Rasulullah (salialiâhu aleyhi ve sellem), ayakkabısını giyerken, saçını tararken, temizlenirken ve her işinde sağla başlamaktan hoşlanırdı [412] denilmiştir.

[401] Tirmîzî, 3; Ebû Dâvûd, 61; İbni Mâce, 275; Ahmed, 1/123; Ahmecl bin Bflnbei'in rivayetinde 'leyyin bir ravi bulunmaktadır. Ancak hadisin varyantları vardır.

[402] Kaynağı daha önce zikredilmişti.

[403] Bakara, 2/238.

[404] Buhârî, 1117; Ebû Dâvûd, 939; Tirmîzî, 369.

[405] Buhârî, 1/1000; Müslim, 1/308.

[406] El-Bezzâr, 68; vdğ.; Albânî, Sıfattı's-Salâh'da 'sahih' olarak derecelendirin iştir.

[407] Buhârî, 2/40-41.

[408] Buhârî, 2996.

[409] Buhârî. 2/41; Müslim, 1/505; vdğ.

[410] Nesâî, 3/224; İbni Huzeyme, 2/236; Beyhakî, 2/305.

[411] İbni Ebî Şeybe, e/-Muscmne/,de İbni Ömer radiyallâhu anh'ten rivayet etmiştir. 2/220.

[412] Buhârî. 1/50; Müslim, 1/226.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın