Köleyi azat eden kadının mirastaki durumu

9. Bir Köleyi Azat Eden Kadının Mirastaki Durumu:

Bir köleyi hürriyetine kavuşturan kadın, daha sonra azat ettiği kişinin vefat ermesi durumunda, -vefat edenin kendi sulbünden 'asabe' olan mirasçılarının bulunmaması şartıyla- ona «asabe» [836] yoluyla mirasçı olur.

Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem)'e bir adam geldi ve azat ettiği kimsenin mirası hakkında sordu. Ona; «Eğer geride asabe bırakmış ise; asabe (mirasa) daha fazla hak sahibidir. Eğer (asabe) yoksa velayet hak sahibi olur» [837]buyurdu.

Hamza'nın kızı (radiyallâhu anhumâ) anlatıyor; 'azatlımız vefat etti ve arkasında bir kız bıraktı. Rasulullah fsailaüâhu aleyhi ve sellem), onun malını benimle (ölenin) kızı arasında yan yarıya pay etti'.

Kanaatimizce, Peygamberimizin bu uygulamasının nedeni şudur; Vefat edenin kızı mirasın yarısını feraiz sahibi olarak hak etmekte; kalan yarısı ise asabe olması nedeniyle azat edene düşmektedir. -Allah en doğrusunu bilendir-

Hatırlatmalar:

Daha önce de belirtildiği gibi miras, önce feraiz sahiplerine pay edilir. Eğer feraiz sahiplerinden geriye bir miktar artarsa, kalan miktar asabeye verilir. Asabe konusunda öncelik erkeklerindir. Nitekim Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem); Temizleri sahiplerine veriniz. Geriye kalan miktar için, erkekler daha önceliklidir' buyurmuştur. [838]

Asabenin En Yakını Ve Önceliklisi Sırasıyla Şunlardır;

Vefat edenin oğlu, oğlunun oğlu, sonra baba, sonra babasının babası, sonra dede, sonra öz kardeş, sonra baba bir kardeş, sonra öz kardeşin oğlu, sonra baba bir kardeşin oğlu, sonra amca, sonra amcanın oğlu. Bunlar kendiliklerinden asabedirler.

Vefat edenin kızları, oğlunun kızları, öz kız kardeşleri ve baba bir kız kardeşleri bulunduğu zaman, bunların her biri erkek kardeşiyle birlikte asabe olurlar. Aynı şekilde, kız kardeşlerle birlikte kızlar bulunduğunda da birlikte asabe olurlar. Soy bağıyla asabe olan hiç kimse bulunmadığında mirastan geriye kalan miktar azat edene düşer. Feraiz sahipleri oranlarına göre mirastaki paylarını aldıktan sonra geriye kalan miktar, erkeklere iki, kızlara bir pay esasına göre asabelere dağıtılır.

[836] Buradaki mimsçılığın, azat nedeniyle olmasından dolayı buna 'asabe sebebiyye/nedene dayalı asabe' denilmiştir.

[837] Buhârî, 4781; Müslim, 1619.

[838] Buhârî, 2523; Müslim, 1615.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın