Fıtır sadakası

Fıtır Sadakası

Fıtır sadakası, Ramazan orucunun bitmesiyle birlikte, vacip olan sadakadır. Fıtır sadakası, her müslüman ferde küçük, büyük, erkek, kadın, hür, köle- vaciptir. İbn Ömer (radiyallâhu anh) anlatıyor; 'Rasuluilah (sallallâhu aleyhi ve sellem) fıtır sadakasını, 1 ölçek hurma ve 1 ölçek arpa olmak üzere köle, erkek, kadın, küçük ve büyüklere farz kılmış ve insanlar (bayram) namazına çıkmadan önce verilmesini emretmiştir.[368]

Fıtır Sadakasının Hikmeti:

Bayram günü, fakirleri istemekten kurtamak, onlara nazik davranmak; bayramın gelişiyle sevinen müslümanların sevincini paylaşmak; Ramazan sonrasında da lüzumsuz işlerden ve kötü sözlerden arınmaktır.

İbn Abbâs (radiyallâhu anh) anlatıyor; 'Rasuluilah (sallallâhu aleyhi ve sellem) fıtır sadakasını, oruçluyu lüzumsuz işlerden ve kötü davranışlardan arındırmak; fakirlere de yiyecek olması için farz kılmıştır. Bunu bayram namazından önce veren kişinin sadakası makbul olur. Kim de, namazdan sonra verirse, sadakalardan bir sadaka olur.[369]

Fıtır Sadakası Kimlere Vaciptir?

Bayram günü, kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin bir günlük gıda ihtiyacından fazlasına sahip olan hür Müslüman kişiye, fıtır sadakası vermek vacip olur. Bu kişi, kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler için -Müslüman olmaları şartıyla- fıtır sadakası vermesi vaciptir.

Hatırlatmalar:

1. Nafakasına ek olarak erkek, hanımının fıtır sadakasını vermekle yükümlüdür. İmam Mâlik, Şafiî, Leys, Ahmed ve İshâk gibi âlimlerin çoğunluğu bu görüştedir.

Ebû Hanîfe, Sevrî, İbnü'l-Münzir, İbn Hazm gibi bazı âlimler ise, 'kadın kendisine ait fıtır sadakasını kendisi verir' demişlerdir. Bu konuda, daha önce zikredilen İbn Ömer hadisinin genel ifadesini delil göstermişlerdir. 'Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem), fıtır sadakasını.....köle, erkek, kadın, küçük ve büyüklere farz kılmış ve....'

2. Erkek, henüz cinsel ilişkiye girmediği eşinin, fıtır sadakasını vermek zorunda değildir. Çünkü henüz nafakasını karşılamakla da yükümlü değildir.

3. Fıtır sadakasının verilme zamanında, eşiyle geçimsiz halde olan kadın, fıtır sadakasını kendisi verir, kocası değil.

4. Hanımı ehl-i kitaptan olan erkeğin, eşinden dolayı fıtır sadakası vermesi gerekmez. Çünkü Peygamberimiz (sallallâhu aleyhi ve selîem) Müslümanlardan...' buyurmuştur.

Fitır Sadakasının Miktarı: Her şahıs için, yarım ölçek [yaklaşık 2 İt.] buğday; veya bir ölçek hurma, kuru üzüm, arpa, pirinç, hububat ve benzeri gıda maddeleridir.

Urve bin Zubeyr anlatıyor; Esma binti Ebû Bekr (radiyallâ-hu anhum), 'Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve selîem) zamanında, ailesinde bulunan hür ve köleler için, iki mud/ölçek buğday; bir sa/ölçek hurma verirdi.[370]

Ebû Saîd el-Hudrî (radiyallâhu anh) anlatıyor; 'Biz, taamdan [371] bir sa'/ölçek, arpadan birsa', hurmadan birsa', kurutulmuş süzme peynirden birsa', kuru üzümden bir sa' fıtır sadakası olarak veriyorduk.[372]

Fıtır sadakasını, söz konusu gıda maddelerinin kıymetini hesaplayıp 'para' olarak vermek caiz değildir. Ebû Hanîfe haricinde, âlimlerin genelinin kanaati budur. Fıtır sadakasını rivayetlerde belirtildiği şekilde vermek asıldır. Ancak zaruret, ihtiyaç ve maslahatın gerektirmesi durumunda kıymet/para olarak vermek de caizdir. -En doğrusunu Allah bilir.

Fıtır Sadakasının Verilme Zamanı:

İbn Ömer (radiyallâhu anh) anlatıyor; 'Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve selîem) fıtır sadakasını, ... İnsanlar (bayram) namazına çıkmadan önce verilmesini emretmiştir.[373]

Fıtır sadakasının, bayramdan bir veya iki gün önce verilmesi de caizdir. İbn Nâff (radiyallâhu anh) anlatıyor; 'İbn Ömer, fıtır sadakasını kabul edenlere, bayramdan bir veya iki gün önce veriyordu.[374]

Fıtır sadakasının bayram namazından sonraya geciktirilmesi caiz değildir. Sonraya bırakılması durumunda -daha önce zikrettiğimiz hadiste de belirtildiği üzere- herhangi bir sadaka gibi olur.

Fıtır sadakasının zamanında verilememesi nedeniyle, yükümlülüğün kalmayacağı konusunda âlimler görüş birliği içindedirler. Nitekim fıtır sadakası hak sahiplerine verilmek üzere, zimmetü bir borç hükmündedir. Ödenmediği sürece, yükümlülük kalkmaz. Çünkü kul hakkıdır. Allah hakkının zamanından sonraya bırakılması durumunda, istiğfar ve pişmanlık dışında yapılabilecek bir şey yoktur. -En doğrusunu Allah bilir.

Fıtır sadakası, Ramazan bayramının birinci günü fecrin doğmasıyla birlikte vacip olur. Ancak bu vaktin öncesinde de, sonrasında da verilebilir. (Çev.)

Fıtır Sadakası Kimlere Verilir?

Fıtır sadakası sadece fakirlere ve miskinlere verilir. Zekât almaya hak sahibi olan sekiz sınıfın tamamına verilmez. Nitekim daha önce zikredilen İbn Abbâs'ın rivayet ettiği hadiste de belirtildiği gibi, fıtır sadakası 'miskinlere taam/yiyecek olmak üzere' farz kılınmıştır. Bu, Mâliki mezhebinin görüşüdür. Şeyhu'l-İslam da bu görüşü tercih etmiştir.

[368] Buhârî, 1503; Müslim, 984.

[369] Ebû Dâvûd, 1594; tbn Mâce, 1827; Albâni, 'hasen' olarak dercelendir-mistîr.

[370] Tahâvî, 2/43.

[371] Buğday, arpa ve kuru hurma gibi yemek olarak kullanılan her şeyi kapsar. (Çev.)

[372] Buhârî, 1506; Müslim, 985.

[373] Buhârî, 1503; Müslim, 984.

[374] Buhârî, 1511.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın