6. Ayakların Topuklarla Birlikte Yıkanması:
 

Ayakların topuklarla birlikte yıkanması farzdır.

İbni Ömer radiyallahu anh anlatıyor; Rasulullah (salîallâhu aleyhi ve seUem) bir yolculukta geride kaldı. Bize ulaştığında, ikindi vakti çıkmak üzereydi. 0 esnada abdest alıyor ve ayakları­mızı mesh ediyorduk. Bunun üzerine sesini yükselterek iki veya üç defa şöyle seslendi; 'Eyvanlar olsun! Ateşte yanacak o ökçe­lerin haline!.[94]

Abdestîn farzları, şu ayeti kerimede belirtilmiştir; 'Ey îman Edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar elle­rinizi, başlarınızı mesh ederek, topuk kemiklerine kadar ayakla­rınızı yıkayın.[95]

 
7. Tertip:
 

Abdest alırken sıraya dikkat etmek, abdestin farzlarındandır. Çünkü Allah Teâlâ abdestin farzlarını sıralamıştır. Sıralamanın gereği olarak, ayakları ellerden ayrı zikretmiştir. Zira ayakların ve ellerin yıkanması, başın ise mesh edilmesi farzdır. Ayetteki bu ayırım, sıralamanın farz olduğuna delildir. Ayrıca Peygamber fsalîallâhu aleyhi ve sellem}'in abdest alış şeklini anlatan yirmi­den fazla sahabe rivayetlerinin tamamı, ayetteki sıralamaya uy­gun olarak nakledilmiş olup, bu hükmü teyit etmektedir. Sadece iki rivayette, yüzün yıkanması, ağız ve burna su alıp vermeden önce zikredilmiştir. Fakat her iki rivayette zayıftır. [96]

Hanefî ve Mâlikilere göre abdestte sıraya riayet et­mek, 'müekket sünnettir'. Şafiî ve Hanbelîlere göre ise abdestte farz; güsulde 'sünnettir.[97]

 
8. Peş Peşe Yapmak (Muvâlât):
 

Örfen abdest almanın dışında sayılan bir şeyle meşgul olup, abdest almaya ara verilmemelidir. Çünkü abdest azalarını peş peşe yıkamak farzdır. Hâlid bin Mi'dân'ın bazı sahabelerden nak­lettiğine göre; 'Peygamber (salîallâhu aleyhi veseîlem), ayağının üzerinde dirhem miktarı su değmemiş kuru bir yer bulunan bir adamın namaz kıldığını gördü. Ona tekrar abdest almasını ve na­mazını iade etmesini emretti. [98]

Alimler, abdest azalarını yıkarken kısa aralar vermenin bir sakıncasının olmadığı konusunda icmâ etmiştir.

Hanefî ve Şafiî mezheplerinde abdesti ara verme­den almak 'sünnettir1. Mâlikî ve Hanbelî mezheplerinde ise Vaciptir'.[99]

[94] Buhârî, 60; Müslim, 240.

[95] Mâide, 6.

[96] Bu İki rivayetten birini nakleden, Ahmed b. Hanbel ile Ebû Davud'un ravi-leri arasında bulunan el-Mikdâm bin Ma'dîkerb meçhul'dür. Diğer rivayet ise, er-Rebî' bint. Muavviz hadisidir. Bunu Ebû Dâvûd ile İbni Mâce rivayet etmiştir. Senedi 'leyyin'dir. Ayrıca her iki rivayet, sahih senetle yapılmış rivayetlere muhaliftir. Bununla birlikte her iki rivayeti Albânî sahih kabul etmiştir, ancak bu görüşü kabul edilemez.

[97] Ed-Durru'1-Muhtâr, 1/113; Meraki'I-Felâh, 12; Fethu'l-Kadîr, 1/23; el-Be-dâi'i, 1/120.

[98] Ebû Dâvûd, 175; Albânî, 'Sahîhu Ebî Dâuûd'da 161 nolu hadis olarak zikretmiştir. 'el-İrüâ', 86.

[99] Zuhaylî, Ftkhu'l-İstâml 1/233/234.