Hz. Peygamber’i Konu Edinen Bilim Dalları
•Hadis
•Siyer
•Meğâzî
•Şemâil
•Delâil(Hasais-Mucizat)
Hz. Peygamber’le İlgilenen Diğer İslami İlimler
•Tefsir
•Fıkıh
•Tasavvuf
•Kelam
•Mezhepler Tarihi
•İslam Tarihi
•Diğer Sahaların Hadisle Münâsebeti

1. HADİS

Hz. Peygamber’in söz, fiil ve tavırlarına ait haberlere veya kavlî, fiilî ve takrîrî sünnetlerin, sözle tesbit edilmiş şekline “hadis” denir.Diğer bir ifadeyle PEYGAMBER  BİLGİSİ  de denebilir. Hazret-i Peygamber’i tanıtan, O’nun her hangi bir yönü üzerinde bilgi veren ilk üç nesle ait sözlü ifadelere de hadis denebilir. Bunlardan; kaynağı Hz. Peygamber olan ve muttasıl veya munkatı‘ bir senetle rivayet edilmiş bulunan bütün söz, fiil ve takrirlere “merfu hadis”; sahabenin kavil, fiil ve benzeri durumlarına dair rivayet edilen haberlere “mevkuf  hadis”; tabiuna ait söz fiillere ise “maktû’ hadis” denmiştir.


2. SİYER

Konusu : Hazret-i Peygamber’in sözleri, davranışları ve hayâtının çeşitli alanlarıyla sınırlandırılmış ,zaman olarak  Hazret-i Peygamber'in doğumundan, yâni Câhiliye Devri’nden başlar  vefatını takip eden senede sona erer.
Bu ilmin kaynaklarını  hadis metinlerinin ilk devir eserleri ile İslâm Târihi nin ilk eserleri oluşturmaktadır.
Siyer ilmine  giriş mahiyetinde yazılan eser  İZMİRLİ İSMAİL HAKKI nın
SİYER İ CELİLE İ NEBEVİYYE sidir.

3.MEĞAZİ

Hazret-i Peygamber”in Savaşları  anlamına gelir.
Bu ilmin ilk kaynakları hadis kitaplarında yer alan Kitabül Meğazi bölümleri ve Musa b.Ukbe ,İbn i İshak, El Vakıdi ve İbni Hişam  doğrultusun da devam eden eserlerdir.Ayrıca Meğazi  Hazret-i Peygamber’in on senelik Medine hayâtının kurmay ve diplomat yönünü , muharebe sevk ve harekâtı,devlet hukuku gibi önemli konuları içine alan bir bilim dalıdır.

4. ŞEMAİL

Huy, tabîat, hâl ve hareket, tavır ve davranış anlamlarına gelir.İslam alimleri bu
kelimeyi bir kişinin hayatının özellikleri anlamında kullanmışlar ve daha sonra sadece “Hazret-i Peygamber’in şahsî ve husûsî hayâtını, O’nun  beşeri yönünü anlatmada kullanmışlardır.
ŞEMAİL kelimesini bu manada kullanan ilk kişi TİRMİZİ dir. Bunun yanında diğer alimler farklı farklı terimler kullanmışlardır. ÖRNEĞİN;Malik b. Enes Sıfatün Nebi s.a.s tabirini,Buhari  Menakıb  tabirini,M üslim  Fezail tabirini kullanmıştır.


Şemâil’in konusu, Hadis’ de olduğu gibi Hazret-i Peygamber’in bizzat kendisidir. Onu diğer ilimlerden ayıran özellik Peygamberimizin sadece beşeri  yönünü  kendine konu edinmesidir.

Tirmizi bu konuda çok titizce davranmış ve peygamberimizin mucizelerine,harplerine ve siyer konularına hiç yer vermemiştir. Böylece, meseleyi sınırı dışına taşırmadan, Hazret-i Peygamber’in, sıfatsız bir insan gibi yaşayış tarz ve üslûbunu vesikalarla tespit etmeye çalışmıştır.
                                                                                                                               
5. DELAİL

Şemâil,  Hazret-i Peygamber’in “beşerî” yönünü kendine konu edinmişse; Delâil de, sâdece O’nun, sıradan insanlarda bulunmayan “beşer üstü” yönlerini ele almış ve başka yönlerine hiç yer vermemiştir.

Hazret-i Peygamber'in bu beşer üstü özelliklerine yer veren meşhur muhaddisler, bu konu  ile ilgili olarak farklı tâbirler kullanmışlardır. Mesela  BUHARİ 
“Alâmât’ün-Nübüvve”,MÜSLİM  “Mu'cizâtü’n-Nebî”,TİRMİZİ
“Âyâtü isbâti’n-Nübüvve gibi birçok alim farklı farklı tabirler kullanmıştır. Buhari den sonra genelde ALAMETÜN NÜBÜVVE yani (PEYGAMBERLİK ALAMETLERİ )tabiri kullanılmıştır.
      Hicri 3. Asrın 2. Yarısından itibaren de “Delâilü’n-Nübüvve” kavramı kullanılmıştır. Kullanılan ALAMET ve DELAİL kavramları aynı anlama gelmektedir.
     
Hicri 7. Asrın 2. Yarısından itibarense “Hasâis”kelimesi kullanılmıştır .
“Bir nesnede bulunup da diğer nesnede bulunmayan şey” anlamında kullanılan bu kelimeyle birçok eser yazılmıştır.

Günümüzde ise  “alâmât”, “delâil” ve “hasâis” tâbirlerinin yerini mucize kelimesinin çoğulu  MUCİZAT kelimesi almıştır.


 Buraya kadar olan ilim dalları sadece Peygamberimizi konu edinen ilimlerdi .
Bunlar dışında bir de, doğrudan doğruya Hazret-i Peygamber’i konu edinmemekle beraber, temelde ve çıkış noktasında, temel prensiplerinin çoğunu veya bir kısmını O’ndan gelen haberlere dayandıran ilim dallan vardır. Bunlar da, Hazret-i Peygamber’in farklı yönlerine, sözlerine ve icrââtına yer vermişlerdir.

BUNLAR;


HAZRETİ PEYGAMBER'LE İLGİLENEN DİĞER İSLÂMÎ İLİMLER


1.   TEFSİR

 Hadis’den ayrılıp gelişen ve zamanla kendine göre kânun ve disiplinleri olan  Tefsîr İlmi, en yakın ilim dalı olarak, Hadis ile sıkı bir alış-veriş hâlinde bulunmuştur.

   Kur’ân-ı Kerîm in ilk müfessiri  Hazret-i Peygamberdir. Onun sağlığında hiç kimse Kuran tefsirini yapmamıştır. Bugün ashâb’a âit bize ulaşan açıklamalar, hep Hazret-i Peygamber’in vefatından sonraki döneme âittir.

Hadisin tefsirle olan bağlantısı; Hazret-i Peygamber, bâzı âyetleri açıklama ve orada verilen mücmel bilgiler hakkında daha geniş açıklama da bulunma durumunda kalmıştır. Muhaddisler, Hazret-i Peygamber'in bu türden hadislerini ayrı toplamışlar ve onları, eserlerinin “Kitâbü’t-Tefsîr” başlığı altında vermişlerdir.


2.FIKIH

Hazret-i Peygamber’in  kânun koyuculuk (teşri) vasfı, Fıkıh İlmini oluşturmaktadır.
 İslâm’da; kânun yapma, emir ve yasaklar koyma, kesin dînî hükümler getirme ve dînin sınırlarını çizme yetkisi, sâdece Allah’ın ve Peygamber’in  bırakılmıştır. Bunun dışında; ulemânın, fukahânın, evliyâullahın ve diğer zevatın yaptığı işler; yeni bir hüküm, yeni bir ilâve, yeni bir tamamlama ve yeni bir teklif getirme şeklinde olmayıp; sâdece, Allah ve Peygamberinin koyduğu temel hükümleri açıklama ve o günün ihtiyaçlarına göre uygulama çerçevesinde kalmaktadır.
Hadisin Fıkıhla olan bağlantısı; Muhaddislerin “Sünen” dedikleri, fakîhlerin ise daha çok “Ahkâm Hadisleri” tâbirini kullandıkları alan , Hazret-i Peygamber'in, “İbâdât, Muâmelât ve Ukübât” meselelerine dâir hadislerini içine almaktadır. Mevcut klâsik hadis külliyâtından, özellikle Cami, Sünen, Musannaf ve Müstedrek grubuna giren eserlerin temel bölümlerinin çoğu, Fıkıh İlmi ile bağlantılıdır.

3. TASAVVUF

Tasavvuf, Hazret-i Peygamber’in her yönüyle ilgilenen ilim dalıdır. Bu yüzden hadis ilmiyle tasavvuf  ilmi iç içedir. Hadis’ i çok kullananların başında, Tasavvufî eserler gelmektedir.

Mevcut hadis mecmualarından birçoğu; “Kitâbü’z-Zühd , “Kitâbü’r-Rikak” ve“Kitâbü’z-Zühd ve’r- Rekaik” başlığı altında bir bölüm oluşturmaktadır.

Ayrıca ; Ebû’l-Kâsım el-Kuşeyrî nin  ER RİSALESİ,Gazali nin İHYA-U ULUMİDDİ Ni,Mevlana nın MESNEVİSİ gibi eserler tasavvuf konusunda  birçok hadis içerirler.


  4. KELAM

Kelam ilmi islam inaç esaslarının tanıtılması ve onların muhaliflere karşı savunulmasında,Hz.Peygamberin hayatının iyi bilinmesi gerektiğinden kelam ilmine ihtiyaç duyulmuştur ve hadis ilminde de kelama yer verilmektedir.

5.MEZHEPLER TARİHİ

“Mezheb” fıkhî hükümlerin anlaşılması ve açıklanması yolunda ortaya çıkan “yorum farkları”nın oluşturduğu ekollerdir. Fıkhî mezhepler’in Hadis ile olan münâsebeti, “Edille-i Şer’iyye” meselesi ile başlamakta ve “Sünnet delîli”ne ihtiyaç hisseden bütün konularda devam etmektedir.
Hadis kitaplarında “Kitâbü’l-Fiten” veya “Kitâbü’l-Fiten ve’l-Melâhim” başlığı altındaki bölümler mezhepler tarihini içine alır.


6. İSLAM TARİHİ

Hadis ile Târih, ilim olarak ele alındığında, aralarında “ikiz kardeş” benzerliği vardır. rivayetlere dayandıkları için, her iki ilim de, aynı metoda sahiptirler; yâni her ikisinin de naklettiği vesikaların baş tarafında sened denilen “râvîler zinciri” bulunmaktadır.Bu benzerlikleriden dolayı tarih eserleri hadis içinde kaynak kabul edilir. Meselâ, İbn Sa’d’ın et-Tabakâü’l-Kübra’ sı, Buharî'nin et-Târîhu’l-Kebîr'i, Taberî'nin Târih hüviyetli eserleri, Hâkim'in Târîhu Nîsâbûr'u, Hatîb el-Bağdâd î'nin Târihu Bağdâd'ı, İbn Asâkir'in Târihu Dımeşk' i ve daha benzeri pek çok târih kaynağı, aynı zamanda hadis için de kaynaklık etmektedir.

7. DİĞER SAHALARIN HADİSLE MÜNASEBETİ

Hazret-i Peygamber'in “Hıfzıssıhha” (Koruyucu Hekimlik) hususundaki tavsiye hadislerine dâima yer verildiği görülür. Hadis mecmualarının “Kitâbü’t-Tıb” bölümleri de, tabîbler için kaynak durumundadır. Kaynak hüviyetini taşıyan Arapça “lügat”ler, hadislerden çok yararlanmışlardır. Özellikle, kelimelerin nüans zenginliğini gösterme bakımından, o kelimenin geçtiği hadis metinleri “şevâhid” olarak kaydedilmiştir. Bu sebeple lügat kitaplarında pek çok hadis metni bulunduğu dikkati çeker.Ayrıca  hadisler, Arap filolojisi, etnolojisi, folklor ve diğer bâzı disiplinler için tükenmez bir hazînedir.  Hadis ilminin tedkîki ile hem nazarî ve târihî, hem de pratik, tatbikî bir çok faydalar sağlanır.   

Allah bizlere bu kavramlarla yaşayıp , ölmeyi nasip etsin...(AMİN)

Ve AleykümüsSelam.  Hadîs hariç hiçbirini bilmiyordum adını duymuştum bu kelimelerin fakat bunların ne anlama geldiğini bilmiyordum.  Öğrenmiş oldum ALLAH razı olsun. ....

bunların hiçbirini bilmiyordum sadece bu kelimelerin adını duymuştumm fakat anlamlarınıda bilmiyordum. sizin sayenizde öğrenmiş oldum. Allah sizden razı olsun.

Hz. Peygamber(s.a.v) kanun koyuculuk (teşri)vasfı fıkıh ilmini oluşturur.

Selamun aleykum..Vesilenizle bunları öğrenmiş oludum..Rabbim razı olsun..

Aleykumusselam
bazılarını bilsem de cogunu bilmiyoruz.Allah c.c razi olsun Insaallah verdiginiz bilgilerden dolayii

  Aleyna Ve Aleykümüsselăm. Emeklerinize yüreğinize sağlık kardeşim.Güzel bir paylaşım olmuş. Rabbim ilmimizi artırsın ve hakkıyla öğrenip uyguluyabilenlerden eylesin bizleri inşaAllah.. Amiin

Ve aleykumuusselam ve rahmetulllah;arada bilmesiklerim de vardı.Alllah razı olsun bu vesileyle öğrenmiş oldum.
Rabbim ilmimizi arttırsın inşallah