Ravide bulunması gereken şartlar

Ravide Bulunması Gereken Şartlar

Serahsî ravide akıl, zabt, adalet ve müslümanlık olmak üzere dört şartın bulunmasını gerekli görmektedir [797].

Abdülaziz el-Buhârî ise, ravinin rivayet, adalet, zabt ve fakihlikle tanınmış biri olmasını şart koşmuştur [798].

İkisi de Hanefî oldukları için bu iki zatın şartları birbirine yakın bulunmaktadır. Çünkü Serahsî'ye göre fakihlik zabt şartı içinde, Abdülaziz el-Buhârî'ye göre de müslümanlık adalet şartı içinde bulunmaktadır.

Hanefîlerin rivayet konusunda burada zikretmeyi uygun bulmadığımız ve bu çalışmamızın konusu olan başka bazı şartları daha vardır.

Şâfıî haber-i vahidin (haber-i hassa) delil olabilmesi için aşağıdaki şartları taşımasının gerekli olduğunu söylemektedir:

Ravînin dinî hayatında güvenilir bir kimse olması, rivayetinde doğrulukla tanınması, ne rivayet ettiğini iyi bilip anlaması, lafız yönünden hadisin mânasını bozacak şeylere vakıf olması, ezberinden rivayet ediyorsa rivayet ettiği hadisleri iyice ezberlemiş olması (hafız olması), kitabından rivayet ediyorsa onu korumuş olması, hafızası güçlü olan kimselerin rivayet ettiği bir hadisi naklediyorsa, onların rivayetlerine uygun rivayet etmesi, tedlisten uzak olması böylece kendisinin rivayet ettiği kimseler Resûlullah'a veya ondan sonraki kimseye ulaşıncaya kadar aynı özellikte bulunmaları [799].

Şafiî'nin bu şartları hem ravi ve hem de rivayeti içermekle birlikte, sahabeden ziyade onların dışındaki ravileri içine almaktadır. Serahsî ve Abdülaziz el-Buhârî’nin ileri sürdükleri şartlar ise kitaplarında zikrettikleri misallerden de anlaşıldığı üzere önce sahabeye, arkasından onlardan sonraki ravilere yönelmiş bulunmaktadır.

Fakihlerin çoğu fakihlik dışındaki şartlarda Hanelilerle aynı görüşte olmalıdırlar. Bu şartın sonucu ise Hanefîlerin fâkih olmadığını söyledikleri sahabînin rivayetinin kıyasa aykırı olması halinde ortaya çıkmaktadır. İleride Hanefîlerin hadisi kıyasa arzetme ölçülerinden bahsederken bu konudan ayrıca söz edeceğiz.[800]

I. Sünnetin Kur'an'a Arzı

Sünnetin Kur'an'a arzı düşüncesi Ebu Hanife'den de önceye varan eski bir düşüncedir. Nitekim birinci bölümde ifade ettiğimiz üzere, ondan önce ashaptan bazıları yeni duydukları birtakım haberleri tenkit ederken bu ölçüyü kullanmışlardır. [801]

[797] Serahsî, Usul, I, 345.

[798] Abdülaziz el-Buhârî, a.g.e, II, 377.

[799] Şâfii, er-Risâle, s. 370-371.

[800] Misfir B. Gurmullah Ed-Dümeyni, Hadiste Metin Tenkidi Metodları, Kitabevi Yayınları, İstanbul 1997: 244-245.

[801] Misfir B. Gurmullah Ed-Dümeyni, Hadiste Metin Tenkidi Metodları, Kitabevi Yayınları, İstanbul 1997: 245.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın