Nesebî, Fıkhı

Nesebî Yetişmesi Fıkıh Yönü

İmam´ın künyesi: Ebu Abdillah, ismi Muhammed İbnu İsmâil´dir. Ünvanıyla birlikte şöyle tesmiye edilmiştir: Şeyhu´l-İslâm ve İmâmu´l-Huffâz Ebu Abdillah Muhammed İbnu İsmâil İbni İbrâhim İbni´l-Muğîre İbni´l-Berdizbe el-Buhârî el-Cu´fî (radıyallahu anh)´dir. Buhâra´da doğmuş 194-256 yıllarında yaşamıştır. Orta boylu, zayıf, esmerce bir zattı.[124]

Babasını küçük yaşta kaybetmiş ise de annesi onun yetişmesi için gerekli alâkayı göstermiştir. 10 yaşında iken hadîs dinlemeye başlamış, küçükken ezberlediği hadîs miktarı 70 bini bulmuştur. İlk defa İbnu´l-Mübârek´in te´lîfatını ezberlediği, kendi memleketinde iken Muhammed İbnu Selâm, el-Müsnidî ve Muhammed İbnu Yusuf el-Beykendî´den hadîs aldığı, bunlardan sonra, ilim merkezlerine, annesinin refakatinde seyahate çıktığı, Belh´te Mekkî İbnu İbrahim´den, Bağdat´ta Affan´dan, Mekke´de Mukrî´den, Basra´da Ebu Âsım ve el-Ensarî´den, Kufe´de Ubeydullah İbnu Mûsa´dan, Şam´da Ebu´l-Muğîre ve el-Feryâbî´den, Askalân´da Âdem´den ilim aldığı belirtilir. Abdurrezzâk´ı dinlemek üzere Yemen´e yol hazırlığı yaparken ölüm haberi gelir.

Zehebî, "Buhârî´nin tahsilini tamamlayıp te´lîf ve hadîs rivâyetine başladığı zaman henüz yüzünde tüy çıkmamıştı" der. Ancak, te´lîfe geçmesi hadîs talebine son vermesi değildir. "Kişi, kendisinden büyük olanlardan, akranlarından ve kendisinden küçük olanlardan ilim almadıkça kemâle eremez" diyen Buhârî hazretlerinin 1080 kişiden hadîs aldığı bilinmektedir.[125]

Kendisinden Hadîs Alanlar:

Buhârî, sağlığında lâyık olduğu şöhret ve itibara ulaşmış bu sebeple çok sayıda kimse kendisini dinlemiş hadîs rivâyet etmiştir. Müslim, Tirmizî, Muhammed İbnu Nasrı´l-Mervezî, Sâlih İbnu Muhammed, İbnu Huzeyme, Ebu Kureyş Muhammed İbnu Cum´a, İbnu Sâid, İbnu Ebi Dâvud, Ebu Abdullah el-Firebrî, Ebu Hâmid İbnu´ş-Şarkî, Mansur İbnu Muhammed el-Bezdevî, Ebu Abdillah el-Mehâmilî meşhurlardandır.

Buhârî, muasırlarına sadece hadîs vermekle kalmamış te´lif metodu da vermiştir. Belki bu daha mühim bir husustur. Çünkü, sahîh hadîsleri müstakil bir te´lifte toplama işine ilk teşebbüs edip gerçekleştirme şerefi Buhârî´ye aittir. Başta Müslim olmak üzere, diğer sahîh müelliflerinin hepsi, Buharî´nin açtığı çığırda giderek eser vermişlerdir. Binaenaleyh onlardaki payını inkâr etmek mümkün değildir.[126]

Fıkıh Yönü:

Buhârî Hazretleri, muhaddis olduğu kadar da fakîhtir. Az ilerde temas edeceğimiz üzere bâzı âlimlerce "mutlak müçtehid" olarak değerlendirilecek kadar fıkha hâkimdir ve eserine fıkhî incelikleri aksettirmiştir. Esasen, eserini sâdece sahîh hadîsleri cemetmek için te´lîf etmemiştir. Te´lifden bir gayesi de âlimler arasında müsellem fıkhî meselelerin âyet ve sahîh hadîslerde gelen delillerini göstermektir. Nitekim kendisi şöyle der: "İhtiyaç duyulan her hususta mutlaka Kur´an ve hadîsten benim nezdimde delîl vardır".

Buhârî´nin fıkhî yönü muasırlarının da dikkatini çekmiş ve takdirlerini celbetmiştir. Nuaym İbnu Hammâd el-Huza´î şöyle der: "Muhammed İbnu İsmâil, bu ümmetin fakîhidir". Bündâr (Muhammed İbnu Beşşâr) da: "O (Buhârî), zamanımız insanlarının en fakîhidir" demiştir. Dârimî´nin şehâdeti de şöyle: "Ben Harameyn´de, Hicâz´da, Şâm´da ve Irâk´da pek çok âlime rastladım. Onlar arasında çeşitli ilimleri, Muhammed İbnu İsmâil kadar nefsinde cemedenini görmedim. O, hepimizden daha âlim, daha fakîh ve ilim talebinde hepimizden daha ileridir".[127]
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın