|
Konu Başlığı: Rivayet kitaplarının dereceleri Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 12 Haziran 2011, 18:15:38 2- RİVÂYETU'L-HADÎS KİTAPLARI VE DERECELERİ I. Rivayet Kitaplarının Dereceleri. Hadîs mevzuunda bir kısmı bize kadar ulaşan, bir kısmı ulaşmayan birçok kitap yazılmıştır. Bunların büyük bir kısmı, hâlâ yazma olarak dünyâ kütüphanelerinde bulunmaktadır. Bu kitapların tozunu silkip büyük îslâm mîrasmı onlarla ihya edecek olan mütehassıs âlimler mutlaka gelecektir. Hadîs kitaplarının zâten bu kadar çok olması icab ederdi; zîrâ hadîslerin hepsini saymak ve hacim itibariyle ne kadar büyük olursa olsun bir kitapta toplamak imkânı yoktur. Nitekim Ahmed b. Hanbel sâdece Müsned'ini yediyüzellibin hadîsten seçerek meydana getirmiştir.[400] Bununla beraber Müsned'deki hadîslerin yekûnu kırk bini bulmaz. [401] Suyûtî, Cemu'l-cevâmi' adlı kitabında görüp elde edebildİğil hadîslerin hepsini bir araya getirmeye gayret etmiş, yüzbin tânesinil toplamış ve eserim tamamlayamadan vefat etmiştir. Onun şu sözü yâd edilmeye değer: "Yer yüzünde bulunan kavlî ve fiilî hadîslerin tamâmı ikiyüzbin küsurdur. [402] Muhtelif asııinrda telif edilen çeşitli kitaplardakİ muazzam hadîslerin kaynağını aynı seviyede.kabul etmek mümkün değildir. Diğer bir deyişle hadîslerin kaynakları pek çeşitli olduğu için onları bir tabakada ve bir derecede toplamak mümkün değildir. Bu sebeple âlimler sahih, hasen ve zayıf oluşlarına göre hadîs kitaplarını birkaç tabakaya ayırmışlardır.[403] Birinci tabaka: Buhârî ve Müslim'in Sahihleri İle Mâlik, b. Enes'in Muvata'mdan ibarettir. Bunlar rnütcvâtir, sahih (haber-i vâhid olarak) ve hasen hadîsleri ihtiva etmektedir. İkinci tabaka: Bu tabakada Tirmizî'niri Câmi'i. Ebû Davud'un Sünen'i, Ahmed b, Hanbel'in Müsned'i ve Nese'î'nin Müctebâ'sı yer almaktadır. Bu kitaplar. Sahihayn ve .el-Muvatta derecesine ulaşmamıştır. Bununla beraber bu eserlerin müellifleri kendi şartlarında bir gevşeklik göstermiş de değildirler. Daha sonraki âlimler bu kitaplara pek ehemmiyet vermişlerdir. İçlerinde zayıf hadîsler bulunmakla beraber birçok ilimler ve hükümler bu kitaplardan alınmıştır. Muhaddisler bu iki tabakaya çok itibar ederler; itikat ve şeriat esaslarını bu kitaplardan çıkarırlar. Üçüncü tabaka: Bunlar şâz. münker ve muztarİb gibi zayıf hadîs çeşitlerinin çokça bulunduğu kitaplardır. Senedlerindc bulunan râvîlerin hâli mübhemdir. Şâz veya münferid olan hadîsleri de kullanılmaz. Bu tabakaya giren kitaplara misâl olarak İbnu Ebî Şeybe'nin, et-Tayâlîsî'nin ve Abd b. Humeyd'İn Müsnedleri, "Abdurrezzâk'm Musannaf ı, el-Beyhakî, et-Taberânî ye et-Tahâvî'nin; kitapları söylenebilir. Bu tabakada bulunan kitaplara itimat edilemez. Bunlardan ancak hayatlarım bu ilmi ikmâl edip her meselesini tetkîk etmeye hasr etmiş olan hadîs mütehassısları faydalanabilir. Dördüncü tabaka: Kıssacılar, vâ'izler, mutasavvıflar ve tarihçiler gibi udûl olmayan hevâ ve bid'at sahibi kimselerin ağızlarından sonraki asırlarda toplanmış olan değersiz kitaplardır. İbnu Murdeveyh, İbnu Şâhîn ve Ebusş-Şeyh'in kitapları bu cümledendir. Hadîs-i şeriflere vukufu olan bir kimsenin bu tabakadaki kitaplara itimat edemeyeceği aşikârdır; zîrâ bunlar bid'at ye,hurafelerin kavnaçhdir.[404] [400] Ebû Müsâel-Medînî, Hasâisu'I-Müsned, bk. el-Müsned, nşr. Ahmed Muhammed Şâkir, mukaddeme, c. 1, s. 21. [401] Ahmed Muhammed Şâkir, Müsned'de der ki:el-Müsned'deki hadîsler otuz binden fazladır; fakat kırk bini bulmaz. İnşallah neşri tamamlandığı zaman hadîslerin miktarı belli olacaktır", c. I, s. 23. Fakat neşrini tamamlayamadan Hakk'm rahmetine kavuştu. [402] Suyûtî bunu söyledikten sonra sözüne şöyİe devam eder: "Bu kitaba Cem'u'l-cevâmi' adım verdim. Bütün hadîsleri bu eserde toplamayı hedef aldım". Münâvî buna ilâveten der ki: "Bu gerçekte böyle değil; fakat müellifin elde edebildiği hadîsler bakımından doğrudur". [403] Şâh Veliyyuİlah cd-Dehlevî tüye mâruf olan İmâm Ahmcd'in "Huccçtu'1-j lâhi'I-bâliğa" sı ile krş. s. 105 ve devamı, Kahire, el-îvîaîbaatu'l-Hayiye, 1322. [404] Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 93-95. |