İmâm Mâlik b. Enes

5- ETBÂ'U'T-TÂBÎ'ÎNDEN BÂZILARININ TERCEME-Î HALLERİ

1. İmâm Mâlik b. Enes.

Medînelilerin imâmı, hadîste emîru'I-mü'rnmîn Mâlik b. Enes b. Ebî 'Âmir el-Asbahî'dir. Yemen meliklerinden Zû Asbah'a mensup olduğu anlaşılmaktadır. Künyesi Ebû Abdillâh'dir. Onun hakkında İmâm Şafii şöyle demektedir:

"Malik, Allah Taâlâ'nın, tâbi'înden sonra kullarına karşı hüccet olarak gönderdiği bir insandır". îbmı Hibbân da diyor ki: "Medine'de râvîleri, fıkıh ve din anlayışlarına, fazilet ve ibâdet durumlarına göre değerlendiren ilk fakîh Mâlik'tir. İmâm Şâfi'î de ondan istifâde etmiştir". en-Nese'î'nin Mâlik, hakkındaki sözleri ise Şöyledir:

"Mâlik'ten daha asil, daha büyük, daha itimâda şayan, hadîs bakımından daha emniyetli ve zayıf râvîlerden daha az rivayet eden birini görmedim. Abdulkerîm'den başka metruk olan bir râvî'den hadîs aldığını bilmiyoruz". Mekke'de ikâmet eden Abdulkerîm b. Ebi'l-Muhârık el-Basrî'yi kasdetmektedir; zîrâ Abdulkerîm, müstakim ve çok mütevâzî bir insandı; fakat Mâlik'in hemşehrisi değildi. Bu sebeple imâm onu tanıyamadı. Bununla beraber Abdulkerîm'den sâdece faziletli ameller hakkında bir miktar hadîs veya hadîs metni üzerine bazı ilâveler almıştır.

Mâlik, el-Muvatta'ı telîf ettiği zaman, halîfe Mansûr halkı bu eseri okuyup onunla amel etmeye zorlamak istedi; fakat Mâlik daha önce de söylediğimiz gibi bunu doğru bulmadı. Mâlik, el-Muvatta üzerinde kırk sene çalıştı. Bu arada eserini Medîne'U yetmiş fakîhe sunup onların fikirlerini aldı. Bu eseri yüz bin hadîsten seçerek meydana getirmiştir. el-Muvatta'ı Mâlik'ten binden fazla kimse rivayet etmiştir. Bu sebeple el-Muvatta'ın çeşitli otuz nüshası vardır; fakat bunlardan sâdece yirmi tanesi meşhur olmuştur. En meşhur nüshası da, Yahya b. Yahya el-Leysî el-Endülüsî el-Maşmûdî'nin rivayet ettiği nüshadır.

Bâzı âlimler, ana hadîs kitaplarının, Kütüb-i sitte ve Muvatta' olmak üzere yedi tane olduğunu söylerler. Bâzıları da Kütüb-i sitte'ye, el-Muvatta' yerine Dârimî'nin Suhen'ini katarlar. Bu büyük eser hakkında Ibnu Hazm der ki:

"Fıkıh ve hadîs sahasında meydana getirilmiş bu eserin . bir dengi daha yoktur".

el-Muvatta hadîslerinin hepsi müsned değildir. Aralarında mürsel, mu'dal, munkatı ve başka nev'îlerİ de vardır. Bâzı âlimler el-Muvatta'da 600 müsned, 222 mürseî, 613 mevkuf hadîs ve 285'de tâbi€în sözü bulunduğunu tesbît etmişlerdir. Ayrıca Mâlik'in isnâd etmeden Bana ulaştı" ve Sika râvîden" diye rivayet ettiği sözlerin 61 tane olduğu söylenmektedir. Fakat bu rivayetler, Mâlik'in isnâdları dışındaki diğer tarîklerden müsned olarak gelmektedir. Bu .sebeple îbnu Abdilber en-Nemerî, Mâlik'in el-Muvatta'mda bulunan mürsel munkatı, muMal hadîsleri mevsûl olarak rivayet etmeyi hedef tutan bir kitap yazmıştır.

Mâlik şu muhaddislerden rivayet etmiştir: Nu'aym el-Mucmir, Zeyd b. Eşlem, Nâfi', Şerîk b. Abdillâh, ez-Zuhrî: Ebu'z-Zİnâd, Sa'îd eî-Makburî ve Humeyd et-Tavîl. Mâlik'in arkadaşlarından en son vefat eden Huzâfe es-Sehmî el-Ensârî'dir.

Mâlik'ten rivayet edenler ise pek çoktur. Bunlar arasında: ez-Zuhrî, Yahya b. -Sa'îd gibi şeyhleri, el-Evzâ es-Scvrî, Sufyân b. Uyeyne, el-Leys b. Sard, Ibnu Güreye ve Şu'be b. d-Haccâc gibi arkadaşları ve eş-Şâfi Ibnu'l-Mubârek, îbnu Vchb, îbnu Mehdî, el-Kattân ve Ibnu îshâk el-Fezârî gibi diğer âlimler de vardır.

Malik H. 93 yılında doğup 179'da vefat etmiştir.[1195]

[1195] Mâlik b. Enes'in tercem<'-i hâli: ed-Dîbâcu'î-muzehheb, s. 17-30; Tchzî-bu't-tehzîb, c. X, s. 5; el-Vefîyyât, c. I, s. 439'da bulunmaktadır.

Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 330-331.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın