İmâm Buhari

2. İmâm Buharı.

Hadîs hıfz ve zabtı bakımından eşsiz îmânı Muhammed b. îs-mâil b. İbrahim'dir; künyesi Ebû Abdillâh'dır. Daha on yaşlarında bile yokken hadîs ezberlemeye başlamıştır. Binden fazla şeyhten hadis yazmış, yüz bini sahîh olmak üzere üç yüz bin ha'dîs ezberlemiştir. Kur'ân-ı Kerîm'den sonra en sahîh kitap olan el-Camicu's-sahîh'iiı müellifidir. Bu eserdeki hadîsleri yetmiş bin'den fazla râvîden dinlemiş olup» on altı senede meydâna getirmiştir. Birtakım hafızlar, el-CamiVs-sahîhHn bâzı hadîslerine talikler yapmışlar, 110 tanesini de tenkîd etmişlerdir. Tenkîd edilen bu hadîslerden otuz iki'sini Müslim tahrîc etmiş, geri kalan yetmiş sekiz'ini de yalnız Bu-hârî kitabına almıştır. îbnu Hacer el-(Askalânî, tenkîd edilen bu hadîslerin, "bütün illetlerinin cerh edici mâhiyette olmadığını, çoğunun îzâhı kolay olup, pek azmi îzâh etmenin müşkül olduğunu" söylemektedir.

Sahîh-i Buhârî'nin pek çok şerhleri vardır. Keşfu'z-zunûn'da bunlardan seksen iki'sinin adı verilmektedir; yalnız bu şerhlerin en değerlisi, îbnu Hacer el-'Askalânî'nin Fethu'l-bârî'sidir. Sonra bunu sıra ile el-Kastalânî'nin îrşâdu's-sârî'si ve el-'Aynfnin eUrc-detu'l-kârî'si takip eder.

Buhârî'nin birçok eserleri vardır: Büyük, orta ve küçük olmak üzere üç Târih'i, Kitâbu'1-kunâ, Kitâbu'l-vuhdân, Kitâbu edebi'l-mufred, ve Kitâbu' d-du[afâ'sı bunlar arasındadır. Buhârî hakkında Tirrnizî der ki:

"Hadîslerin illetlerini ve râvîlerin hâllerim Buhârî'den daha iyi bilen birini görmedim". îbnu Hacer ise şunları söylemektedir.

"Gök kubbenin altında, Rasûlullah (s.a.v.)'ın hadîslerini, Muhammed b. îsmâil el-Buhârî'den daha iyi bilen birini görmedim". Müslim b. Haccâc ona gelerek alnından öptü ve "Üstâd-larm üstadı, muhaddislerin efendisi, hadîs illetlerinin doktoru, bırak ayaklarım Öpeyim", dedi.

Maklûb hadîs bahsinde söylediğimiz gibi, Bağdâd âlimlerinin yüz hadîsi birbirine karıştırdıklarını, Buhârî'nin de her metnin senedini, her senedin metnim ayırıp gösterdiğini, âlimlerin de onun hıfzı ve zabtı karşısmda dehşete düştüklerini her hâlde unutmadık. Hadîsleri zabt ve hıfz etmek İçin Buhârî, Şam, Mısır, Bağdat, Küfe, Mezopotamya, Hicaz ve Basra'ya seyâhatlar yapmıştır.

Buhârî'nin hadîs rivayet ettiği şeyhler şunlardır: ed-Dahhâk b. Mahled Ebû «Âsim en-Nebîl, Mekkî b. îbrâhîm el-Hanzalî, «Ubeydullâh b. Mûsâ el-'Abaî, Abdulkuddûs b. el-Haccâc, Muhammed b. Abdillâh el-Ensârî ve diğerleri.

Ondan rivayet edenler ise pek çoktur 5 başlıcaları: et-Tirmizî, Müslim, en-Nese'î, ibrahim b. îshâk el-Harbî, Muhammed b. Ahmed ed-Dûlâbî. es-Sahîh'i, Buhârî'den en son olarak rivayet eden Mansûr b. Muhammed el-Bezûdî (v. 329)'dir.

Buhârî, H. 194'de doğup, Semerkand köylerinden Hartenk'de 256 târihinde vefat etmiştir[1202]

[1202] Buhârî'nin terceme-i hâli için bk. Târîhu Bağdâd, c, II, s, 4-36; Tezkirâtu'!-huffâ2, c. II, s. 122; Tehzîbu't-tehzib, c. IX, 3.47; el-Vefiyyât, c. I, s. 455.

Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 338-340.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın