Müsned'in Rivayet şekli

Müsned'in Rivayet şekli

Elimizdeki Müsned'i Ahmed b. Hanbel'in oğlu Abdullah'dan Ahmed b. Ca'fer el-Katî'î (368/978) rivayet etmiştir. Katı î, Abdullah'tan naklettiği hadisleri için; (haddesenâ Abdullah : Bize Abdullah tahdîs etti) terimini kullanır.

Abdullah ise;

a. Haddesenî ebî : Bana babam rivayet etti, der. Bu, semâ'a delalet eder.

b. Haddesenî ebî min kitâbihi : Bana babam yazılı metninden okuyarak tahdis etti,

c. «Kara'til ala ebî: Babama okudum » der. Bu, arz usulüyle hadisi aldığım gösterir. Bazan da «Kara'tü ala ebî min hahunâ : Buradan itibaren babama okudum» der.

d. Vecedtü hâze'l-hadîse min kitabi ebî: Bu hadisi babama ait yazılı metinde buldum. (1,466). Bu, vicâde yoluyla hadisi elde ettiğini gösterir. Bazı hadislerde de «semi'tühü minhu : Aynı zamanda kendisinden de dinledim» der Özetleyecek olursak, bütün bunlar Abdullah'ın, Müsned'i babasından :

a. Çoğunlukla sema',

b. Kısmen arz,

c. Kısmen de vicâde,

d. Bazı rivayetleri sema'-arz,

e. Bazılarını da sema'-vicâde, yollarıyla alıp rivayet ettiğini gösterir.

Müsned, hadis kitaplarının ikinci tabakasına dâhildir.[109]

Müsned'in Baskıları ve Üzerinde Yapılan Çalışmalar

Müsned'in başlangıçtan beri büyük bir ilgi gördüğü, onun günümüze kadar gelebilmiş olmasından bellidir. Bir çok yazmaları., dünya kütüphanelerinde mevcuttur. Onun baskısı ilk olarak 1313 yılında Kahire (Bulak) 'de 6 büyük cild halinde yapılmıştır. Hurufatı küçük ve sayfalar oldukça sıkışıktır. Bu baskının kenarında «Müntehabu Kenzi'l-ummâl» kitabı yer almaktadır.

Ahmed Muhammed Şâkir, bu baskıyı esas alarak hadisleri numaralamak suretiyle tahkikli modern bir baskısını yapmaya başlamıştır. Merhum, hadis isnadlarını göstermek üzere dipnotlar koymuş neşrettiği her cild (cüz) için, konularına göre tertibîenmiş hadis numaralarını gösterir bir de indeks eklemiştir. Bu baskıda hadislerin 1313 baskısındaki sayfalarına da işaret edilmiştir. Ne varki, Talâiu Musned adını taşıyan çok kıymetli bir girişi de ihtiva eden bu baskı A. M. Şakir'in vefatı üzerine yarım kalmıştır. Basılan kısım II. cild'den Hemmâm b. Münebbih'in sahifesi başlarına kadardır.

Nâsıruddin el-Albânî, Müsned'de hadisleri bulunan sahâbilere dair bir fihrist yapmıştır. Bu fihrist Müsned'in Beyrut baskısının baş tarafına konulmuştur.

Müsned üzerinde yapılan asıl önemli çalışma, onun musannef tertibine konulmasıdır. Bu sahada ilk çalışmayı îbn ZenkânAli b. Hüseyin, h. VIII. asırda yapmıştır. Eserinin adı, «el-Kevâkibu'd-derârî fi tertîbî Müsnedi'l-îmam Ahmedalâ-ebuâbi'l-Buhârî.[110]

Ahmed Abdurrahman es-Sâ'âtî, Müsned'in hadislerini konularına göre, senedsiz olarak (sadece sahâbi isimlerini vermek suretiyle) yeni bir tertibe koymuştur. Müsned'in tamamını 7 bölüme ayırmış ve bunların her birine kitab ismini vermiş, her kitabı da kendi içinde bir takım bâblara ayırmıştır. Bu yeni esere «el-Fethıt'r-rabbânî li tertibi Müsnedi'l-îmam Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî» adını vermiştir.

Sâ'âtî, daha sonra bu eserine, «Bulûğu'l-emânî min esrarı 1-FetKi'r-rabbâ-nî » adıyla bir de şerh azmıştır. Bu şerhte hadislerin senedlerini de zikretmiştir. Her iki eser bir arada basılmış bulunmaktadır.

«Bulûğu'l-emânî»den başka Müsned'e yapılmış herhangi bir şerh çalışması bilinmemektedir.

Hafız Ebu Musa el-Medînî (581/1185)'nin Hasâisu'l-Müsned'i ile Şem-süddin Ebu'l-hayr Muhammed b. Muhammed el-Cezerî (833/1429)'mn «el Mıs'adu'l-ahmed fi hatm-i Müsnedi'l-îmam Ahmed » adlı risaleleri Ahmed b. Hanbeî ve Müsned'ini muhtelif yönleriyle tanıtmak için kaleme alınmışlardır. [111]

Müsned'in çok değişik çalışmalara kaynaklık ettiği Sıddîkî tarafından gösterilmiş bulunmaktadır. [112]

[109] bk. ed. Dihlevî, Huccetu'llâhi'l-bâUğa, I, 283.

[110] bk. Abdurrauf, «Ahmed b. Hanbel'in Müsned'i», s. 27-28.

[111] Her iki risale de Mısır'da 1347/1929 da «er-Resâilu'n-nâdire» serisi içinde 4 numara ile basılmıştır.

[112] bk. Hadis Edebiyatı Tarihi, s. 87-88. Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 37-39.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın