Mizânul-i'tidâl fi nakdi'r-ricâl

Mizânul-i'tidâl fi nakdi'r-ricâl

ez-Zehebî (748/1347) tarafından zayıf râvileri tanıtmak maksadıyla îbn Adiy'in el-KâimTinden istifâde ederek telif edilmiş bulunan Mizânu'l-i'tidal, toplam 11053 şahıs hakkında bilgi vermektedir.

Eser her ne kadar zayıf râvilere ("ed-Duafâ ve'1-mecrûhîn") tahsis edilmiş ise da aslında güvenilir râvilerden (sikât") bir çok kişi hakkında da bilgi ihtiva etmektedir. Bu yüzden "Mizân'da ismi var" diye şahsın zayıf olduğuna hükmetmek doğru olmaz.

Zehebî, bu tür karışık bir muhtevayı benimsemekte İbn Adiy'e uymuştur. İbn Adiy, hakkında zayıf olduğuna dair herhangi bir görüş bulunan herkesi eî-Kâmiî'e almıştır. Zehebî de sahabîler ve Ebu Hanîfe, eş-Şafîî ve el-Buhârî gibi muktedâ bih olan zevat dışında İbn Adiyy'i takib etmiştir. [757] Hatta yer yer Zehebî bu durumu açıkça belirtmektedir. Meselâ Sabit b.Eslem el-Bunânî'yi tanıtırken[758] "Sabit, ismi gibi sabittir. îbn Adiy zikretmemiş olsaydı, ben asla ondan burada söz etmezdim" demektedir. Aslında güvenilir kişilerden Mîzân'da söz etmesinin bir başka maksadı da onlar hakkındaki ithamları reddederek onların sağlamlığını göstermektir.[759]

Mizânu'l-i'tidâl, alfabetiktir, sekiz kısımdan oluşmaktadır:

1. Erkek-kadın isimleri (I-IV, 487 arası)

2. Erkeklere ait künyeler (IV, 487-589)

3. Baba adlarıyla tanınanlar (IV, 590-598)

4. Nisbeler (IV, 599-601)

5. îsmi meçhul olan erkekler (IV, 602-603)

6. îsmi meçhul olan kadınlar (IV, 604-610)

7. Kadınlara ait künyeler (IV, 611-614)

8. İsimsizler "Vâlidetu fülân... gibi" (IV. cildin sonunda 130 sayfalık genel bir fihrist (IV, 620-749) bulunmaktadır.

Zehebî, tanıttığı şahısların kütübi sitte ricalinden olup olmadıklarını, bu altı kitabtan hangisinin ricalinden iseler onu birer kısaltma ile belirtmiştir.

Altı kitabın her biri için yaygın kısaltmaları kullanmış; altısının birden ittifak ettiğini belirtmek için ( 9 ) dört sünen için de ( y ) kısaltmasına yer vermiştir.

Mizân'm önsüzü, eserin muhtevası ve cerh-ta'dil ıstılahları hakkında yeterli bilgi vermektedir. [760]

[757] bk. Mizan, I, 2-3 (Müellifin mukaddimesi). Bu tür zevatı zikretmişse insaf ve itidal çevresinde değerlendirmiştir (aynı yer).

[758] bk. Mizan I, 362-363.

[759] bk. müellifin mukaddimesi (I, 2).

[760] Mizan hakkında bilgi için bk. K. Çelebi, Koçf, E, 19X7; Mübârekfurt, Mukaddimetu Tuh-fetil-ahvezî, I, 212-213; et-Tahhân, Usulu't-tahric, s. 201-202. Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 247-248.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın