ez-Zehebî ve Siyeru a'lâmi'n-nübelâ'sı

cc. ez-Zehebî ve Siyeru a'lâmi'n-nübelâ'sı

Ahmed Naîm merhumun güzel ifadesiyle, "nakd-i ricalde müteahhirînin kudvesi olan müverrih ve muhaddis-i şehîr ez-Zehebî (748/1347)'ye ait olan Siyeru a'lâm'in-nübeiâ; "Târihu'n-nübelâ" , "Târihu'î-ulemâi'n-nübelâ", "Kitâ-bu'n-nübeîa", "A'yânu'n-nübelâ", "Siyeru'n-nübelâ" isimleriyle kaynaklarda yer almaktadır. Müellif, bu eserini "Târihu'l-îslâm ve vefeyâti'l-meşâhîr ve'l-a'lâm" adlı büyük eserinden sonra telif etmiştir.

Zehebî'nin hayatında, müellif nüshasından istinsah edilmiş en eski tarihli (739/743) nüshası, Sultan II. Ahmed ktb. 2910/A'da bulunan Siyer'in, ilk iki cildi Hz.Peygamber ve Hulefa-i râşidîn'e tahsis edilmiştir. Ancak bu iki cild yukarıda sözü geçen "Târîhu'l-İslâm" kitabının baş kısmıdır. Siyer basılırken bu iki ciîd aradan alınıp Siyer'e ilâve edilmemiş olduğu için kitab, aşere-i mübeşşe-re'den Ebû Ubeyde b.El-Cerrah (18/639) ile başlamaktadır. (I, (5-23). En son olarak da 657 senesinin sonlarında saltanattan azledilen el-Mansur Ali b. Ay-bek et-Türkî'nin biyografisi yer almaktadır. (XXIII, 381-382).

Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, yaklaşık yedi yüz yıllık bir zaman kesiminde, Endülüs'ten Uzak Doğuya kadar uzanan İslâm ülkelerinde yaşamış mesleklerinde pek meşhur toplam 6024 halîfe, melik, emir, sultan, vezir, nakîb, kadı, kâri', muhaddis, fakîh, edib, lügate. ı, nahivci, şâir, mütekeîlim ve felsefecinin tanıtım ve tenkidini ihtiva etmektedir. Ancak hemen belirtelim ki Siyer'de tanıtılan zevatın çok büyük bir kısmı hadîsçidir.

Tanıtılan her şahsın rivayetlerinin kütüb-i sitte musanniflerinden kimler tarafidan tahrîc edildiğini gösteren remizlere yer verilmiştir. Bu remizler ve anlamlarını şöyle sıralayabiliriz:

Bütün kütüb-i sitte sahipleri

Dört sünen (Tirmizî, Ebû Davud, Nesâî, îbn Mâce) sahipleri

Buhâri Sahîh'inde

Buhârî ta'likan

Buhârî, el-Edebu'I-müfred'de

Müslim

Ebû Dâvud

Tirmizî

Nesâî

îbn Mâce

iki büyük cild halindeki detaylı fihristi ile Siyeru a'Iâmi'n-nübelâ 25 cild olarak ilk kez Beyrut'ta 1981-1984 (fihrist cildleri 1988) yıllarında basılmıştır.

Eseri neşre hazırlayanlar her biyografi için Zehebî'den önce ve sonraki bilgi kaynaklarına dipnotta işaret etmişlerdir. Bu işlem rical araştırması yapanların işini oldukça kolaşlaştırmıştır. Bu sebeple aranan şahsın öncelikle Siyeru a'lâmi'n-nübelâ'da bulunup bulunmadığına bakmak gerekir. Çünkü Siyer, bu haliyle en kısa yoldan bilgi kaynaklarına ulaşma imkânı vermektedir.[709] Daha doğrusu, Siyeru a'Iâmi'n-nübelâ görülmeden rical tanıtımı yapılmamalıdır.[710]

[709] Eser ve müellifi hk. da geniş bilgi için bk. Siyeru a'lârai'n-nübelâ, I, 7-159 (Dr. Beşşâr Avvâd Ma'ruf un mukaddimesi).

[710] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 233-234.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın