a. Sahîhân

a. Sahîhân

Hadis edebiyatında Buhârî ve Müslim'in sahihlerine, «iki sahih hadis kitabı» anlamına gelmek üzere «es-Sahihân » denilmektedir.

Bu iki kitab üzerinde bu müşterek isimle bazı ilmî çalışmalar yapılmıştır. Meselâ:

1.Bu iki kitaptan her ikisinin ya da birinin şartlarına uygun olduğu halde bunlarda yer almayan hadisleri toplamak üzere yapılan çalışmalar vardır. Bu yolla meydana getirilen eserlere Müstedrek denilmektedir. En meşhur Müstedrek, Hâkim en-Neysâbûrî (405/1014)'nin «el-Müstedrek alâ kitabi's-Sahi-hayn »ıdır. 4 büyük cild halinde, Zehebî (748/1347)'nin bu müstedrek üzerine yaptığı «Taakkubât » adlı tenkih ve telhis çalışmasıyla birlikte basılmıştır.[210]

2.îkinci bir çalışma türü, Sahihayn hadislerini bir kitabta toplamadır. Genellikle «Kitabu'l-cem' beyne's-Sahihayn » adını alan bu eserlerin sayısı 10 kadardır. Bunlardan sadece bir tanesi, Sahihayn'ın hadislerini Müsned tertibinde bir araya getirmiştir. [211]

3.Sahihayn'da tesadüf olunan bazı müşkilleri çözüme kavuşturmak için eserler meydana getirilmiştir. Kadı Iyad'm «Şerhu müşkili's-Sahihayn » ile Salahaddin Halil el-Alâî'nin Süleymaniye, Çelebi Abdullah Kısmı no: 476/2 de kayıtlı « Müşkilu's-Sahihayn »ı bu tür birer çalışmadır.

4. Bu iki kitab ve şerhlerinden kolaylıkla faydalanabilmek için anahtar ki-tablar da hazırlanmıştır. Miftâh adını taşıyan bu tür kitabların en meşhuru Muhammed Şerif İbn Mustafa et-Tokâdî'nin « Miftâhu 's-Sahihayn » ıdır, mat-budur.

5. Bu iki kitabta yer alan hadislerin, başka senedlerle de vârid olduğunu göstermek üzere yapılmış çalışmalar da bulunmaktadır. Müstahraç adı verilen bu tür çalışmalar, adı geçen eserlerin hadislerinin rivayet tariklerini çoğaltmış ve hadisin yaygınlığını isbat etmiş olmaktadırlar. Sahihayn üzerine 9 kişi müstahraç yazmıştır. [212]

6. Sahihayn'ın ittifakla tahric ettikleri hadisleri bir araya getiren çalışmalar «el-Lu'luu vel-mercân fîma't-tefeka aleyh 'ş- şeyh ân "Zâdu'l-Müslim fi-me't-tefeka aheyhi'el-Buhâri ve Müslim"» gibi.[213]

[210] A. Naîm, Tec, Tere. (mukaddime), î, 258-259.

[211] a.g.e., I, 263, dn. 1.

[212] Bu zevatın isimleri için bk. Kettânî, Risale, s. 26-27; Sofuoğlu, Sahih-i Müslim ve Tercemesi, 1, LXIÎ; Müstahraç eserler ve bunların faydalan konusunda geniş bilgi için bk. A. Naîm, Tec. Tere. I, 227-231; Gerek Sahihayn üzerine gerekse Sahîhayn'den herhangi biri üzerine yazılmış müstahrecler için, bk. Kettânî Risale, 24-27; diğer hadis kitapları üzerine yazılmış mustahrecler için bk. a.g.e., s. 27-29.

[213] Doç. Dr. İsmail Lütfi Çakar, Hadis Edebiyâtı, İfav Yayınları: 65-66.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın