Seçimlerden Daha Özeleştirel Bir Sonuç

Seçimlerden Daha Özeleştirel Bir Sonuç Çıkarmak Gerek

Ümit ARSLAN • 51. Sayı / GÜNDEM

Prof. Dr. Yasin Aktay Yerel Seçimleri Türkiye’de siyasetin normalleşmesi sürecinde atılan çok önemli bir adım olarak niteliyor.

29 Mart Yerel Seçimleri’nin genel bir değerlendirmesini yapmak istersek neler söyleyebiliriz?

29 Mart Yerel Seçimleri’ni Türkiye’de siyasetin normalleşmesi sürecinde çok önemli bir aşama olarak değerlendirebiliriz. Türkiye’de belki de ilk defa bir takım ideolojik unsurların kullanılmadığı, özellikle laiklik, irtica ve din eksenli tartışmaların daha az yaşandığı, buna rağmen sağ seçmenin oylarının nispeten azaldığı, sol seçmenin oylarının da arttığı bir seçim oldu. Bu seçim Türkiye’de yıllardır laiklik ekseninde yapılan tartışmaların, siyaseti neredeyse bloke etmek üzere işleyen bir takım mekanizmaların işlevsizleştiğini göstermiş oldu. Bunun dışında 29 Mart Seçimleri’nin yerel seçimler olması nedeniyle, yerel unsurlar bir hayli etkili oldu. İktidar partisinin özellikle teşkilatlar noktasında iktidarda olmanın getirdiği dezavantajları yaşamış olduğunu da bir ölçüde ortaya çıkardı. İktidar partisinin teşkilatları ile halk arasında bir takım kopuklukların yaşanmaya yüz tuttuğu görüldü. Bu durum sosyolojik olarak gayet normal ve açıklanabilir bir şey. Çünkü genellikle iktidar partilerinin Türkiye’nin global politikaları ile ilgili ufukları ne kadar geniş olsa da yerel politikalarda kendi teşkilatlarına ya da tabanlarına fayda sağlama konusunda rasyonelleşiyorlar ve bu rasyonellik giderek daha geniş bir taban yerine daha dar bir tabana sıkışıp kalabiliyor.

Seçim öncesinde yapılan siyasi parti mitinglerini incelediğimizde siyasi liderlerin icraatları anlatmaktan ziyade birbirleri ile polemiğe girdiklerini gördük. Bu polemikler sonuçları ne ölçüde etkilemiş olabilir?

Bu polemikler Türkiye’deki siyasi kültürün doğal bir sonucu. Ama bir noktadan sonra da ters tepmeye başladı bu durum. Aslında Türkiye’de seçmenin önemli bir kısmı bu tür polemikleri istiyor. Seçmen kitlesi çok fazla teknik konulardan, icraatlardan hazzetmiyor. Genelde safını belli etmiş ve karşı tarafa en iyi saldırana prim veren bir seçmen kitlesi var. Diğer yandan başka bir kesim daha var. Onların oyları sabit değil. Bu kesim bu tür davranışlara bakarak tercihini belirliyor. Bu kitle açısından bu tür atışmalar, liderlerin birbirileri ile olan polemikleri çok bıktırıcı oldu. O tür insanların tercihlerini sandık başına gitmemek şeklinde koyduklarına kaniyim. Başbakan’ın sert söylemleri tabanın bir kısmının algıladığı bir durum olsa bile, seçimin sonuçlarını esas belirleyicisi olan kesimde antipati meydana getirecek bir etkiye sahip oldu. Ama yine de şunu gözden kaçırmamak gerekiyor: AK Parti bu seçimde yine de birinci parti. Oy kaybı kârdan zarar düzeyinde diyebiliriz.

AK Parti’nin oy kaybı halkın iktidar partisine uyarısı şeklinde değerlendiriliyor. Siz de böyle mi düşünüyorsunuz?

Tabii ki böyle düşünmek gerekiyor. Çıta %47’ye çıkmışken oy oranının %39’a düşmesinin bir gerekçesi olmalı. Az önce ifade ettiğim gibi bunda yerel faktörler de önemli rol oynadılar. Bu seçimlerde iktidar partisi aday tercihi konusunda diğer partilere oranla belki de en kötü performansı sergiledi. Bu oy kaybını belki global faktörlere, ekonomik krize bağlayabiliriz ama eğer sebepler yalnızca bunlarla sınırlı kalsaydı oylardaki düşüş bu kadar çok olmazdı. Yani ifade ettiğiniz uyarı tespiti burada biraz daha ön plana çıkmış oluyor.

Seçimin bir de CHP kanadı var. CHP’nin seçim öncesinde yürüttüğü siyasi açılım projesi seçimin sonuçlarını CHP açısından ne kadar etkiledi?

Bunun ne kadar etkili olduğunu tespit etmek şu anda pek mümkün olmayabilir. Ama bu açılımın en azından şu noktada tuttuğunu söyleyebiliriz: CHP laiklik konusunda daha önceki hırçın tutumunu sergilememiş olduğu için, bu noktaya vurgu yaptığında kaybettiği oyları bu sefer belki de kaybetmedi. Bunun dışında CHP’nin oylarını bir miktar artırmış olması bir sürü nedene bağlanabilir. Bu bahsettiğiniz neden de bunlardan biri tabii ki. Fakat benim özellikle dikkatimi çeken neden, CHP seçmeninin seçime daha bir heyecanlı katılması. Bir de önceki seçimlerde sandık başına gitmeyen insanlar bu sayıda sandık başına gitti. Bunların sayısı da azımsanmayacak düzeyde. Ayrıca ortada paradoksal bir durum daha var. Ergenekon davası bir noktadan sonra ilginç bir kimlik kavgasına dönüşmüş oldu. Ergenekon’un avukatlığını yapmak CHP’ye bir miktar oy kaybettirdi ama belki de daha fazla oy kazandırdı. Bu da demokrasinin ilginç paradokslarından biri olarak karşımıza çıkıyor. CHP’nin oylarını artırmasının bir nedeni de aday gösterdiği birkaç yeni isim. Kemal Kılıçdaroğlu’nun İstanbul’dan aday gösterilmesi ülke genelinde CHP’nin oylarının yükseltti. Tayyip Erdoğan’ın İzmir’e yönelik politikası, İzmir halkının CHP etrafında kenetlenmesine neden oldu. Zaten CHP’nin İstanbul ve İzmir’de oy artırması totaldeki oy oranını birkaç puan yukarı çekiyor.

Yerel seçim sonuçları Türkiye’de mahalli idareler yapısına nasıl etki edecek? Bu sonuçlardan sonra yerel yönetim anlayışıyla ilgili bazı şeylerin değişebileceğini söylemek mümkün mü?

Bunun bir garantisi yok. Bu seçimler AK Parti’nin bir politik iletişim tadilatına gitmesi gerektiğini ortaya çıkardı. Bu politik iletişim insanların davranış kalıplarıyla, moral durumlarıyla da ilgili bir şey. Yaşanan hayal kırıklığı daha fazla moral bozup, daha büyük hatalar yapılmasına da yol açabilir. Alınganlığa ve politik anlamsızlığa sürükleyebilir kitleleri. Bu çok tehlikeli bir durum. Seçimlerden daha özeleştirel bir sonucun çıkarılması için tüm toplum olarak daha soğukkanlı ve daha ders çıkarıcı bir yaklaşıma ihtiyaç var. İktidar süresinin uzunluğu bazen bu tarz olumsuz sonuçlardan ders çıkarabilmeyi engelliyor. Dolayısıyla bu konuyu lehine çevirebilmek çok iradeli olmayı gerektiriyor. Yeni seçilen başkanlar elbette parti politikalarını seçildikleri bölgelerin ihtiyaçlarını gözeterek uygulayacaklar. Yeni uygulamaların ne biçimde şekilleneceğini, ortaya çıkan sonucun Türkiye’nin mahalli idareler yapısını nasıl etkileyeceğini zaman gösterecek...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın