İsrail yenilerek normalleşecek

İsrail yenilerek normalleşecek

Ufuk ULUTAŞ • 80. Sayı / GÜNDEM

Gazze ve Mavi Marmara saldırılarıyla kopma noktasına gelen Türkiye-İsrail ilişkileri, Palmer Raporu’nun hem adaleti tesis etme hem de arabulma misyonlarının idare-i maslahatçılık yüzünden başarısızlığa uğramasıyla beraber Oslo süreci öncesindeki seviyesine, ikinci kâtip düzeyine indirildi. Türkiye’nin İsrail’e yönelik 5 maddelik yaptırım planını açıklaması, Başbakan Erdoğan’ın ilerde kullanılabilecek B planından bahsetmesi, Türkiye’nin İsrail’in NATO’da ofis açmasını veto etmesi, İsrail’İn Türkiye’deki polis temsilcisini geri çekmesi ve buna paralel gelişen diğer olaylar, ikili ilişkilerin gidişatına ilişkin karamsar projeksiyonları haklı olarak ön plana çıkarıyor.

Şu gerçeğin altını çizmeliyiz: Türkiye-İsrail ilişkileri normalleşen Türkiye ile birlikte normalleşiyor. Bu sebeple anormalliğini devam ettiren İsrail’in, normalleşen Türkiye’den zihinsel ve siyasal açıdan kopması normal karşılanmalı. Bir işgal devleti olarak, büyük kısmı Filistinli mültecilerin terk etmek zorunda kaldıkları topraklar üzerine kurulan, ben-merkezci ve üstünlükçü politikalarıyla, Ortadoğu’yu bölge dışı aktörler yardımıyla şekillendirme planlarıyla bölgede bir türlü normal bir ülke hüviyetine bürünemeyen İsrail’in, bölgede siyasi istikrar ve ekonomik entegrasyon düşleyen, I. Cihan Harbi sonrası şekillenen ve Camp David sonrası kristalleşen bölgesel sistemi yerel, demokratik ve kapsayıcı bir alternatif ile değiştirme çabası veren Türkiye ile çatışması doğal bir gelişme olarak görülmeli. Bölge statükosunun komiseri İsrail ile değişimin öncüsü Türkiye elbette çatışacak.

Bu çatışmanın kime ve neye faydası olacağını ortaya koymakta fayda var. Güvenlik konseptini “aman İsrail’le çatışma” mottosu üzerine kurmuş statükocu yaklaşımların ne Türkiye’yi ne de bölgeyi bir arpa boyu ilerletmediği ortada iken alternatif yaklaşımları dizayn etmenin ve uygulamaya geçirmenin vakti çoktan geldi.

Bu noktada özellikle iki hususa temas etmek gerekiyor: Birincisi çatışmadan neyin kastedildiği diğeri ise çatışmada bir noktaya kadar kılavuzluk edecek olan mütekabiliyet ilkesi. Özellikle Doğu Akdeniz’deki seyr-ü sefer serbestîsi yaptırımı ekseninde gündeme oturan “çatışma” ile bir silahlı çatışma veya savaş ortamı peyda edilmeye çalışıldığı sonucu çıkarılmamalı. Böyle bir çatışmaya gerçekten gerekmediği müddetçe Türkiye’nin girmeyeceğini ve varoluşsal bir boyut söz konusu olmadan İsrail’in kalkışmayacağını belirtmek lazım.

Burada kastedilen bugüne kadar statükonun örtbasına maruz kalan iki ülke arasındaki vizyon ve çıkar çatışmalarının artık açık ve uluslararası camianın gözleri önünde cereyan etmesi. Diğer bir deyişle, Türkiye’nin bölgesel statüko komiseri İsrail’in değişimin önüne çektiği seddi yıkması, uluslararası camianın saygın bir üyesi olan Türkiye’nin İsrail’i uluslararası normlara “teslim” olmaya zorlaması ve bunları yaparken “İsrail ve dostları ne düşünür?” şeklindeki artık modası geçmiş düşünce tarzını kenara bırakıp krizden kaçınmaması zaruri. Burada krizin gerekliliğine değil, değişimin zaruretine ve bu değişim için göze alınabileceklere vurgu yapılıyor. Ki kriz değişimin sadece doğal bir sonucu.

Filistin’in devletleşme çabalarına azami maddi ve manevi destek vermek, İsrail ordu mensuplarına ve hükümet yetkililerine yönelik yaptırım kararları çıkartmak, İsrail’i savunma sanayisi ihaleleri ve ticari ilişkiler üzerinden zarara uğratmak, daha da önemlisi yeni bir bölgesel sistemin kurulmasına ön ayak olarak uluslararası hukuktan muaf olmadığını kabul edene kadar İsrail’i paryalaştırmak Türkiye’nin kararlı bir şekilde atması gereken adımlar.

Yukarıda bahsedildiği şekliyle bir çatışma menfi olmak zorunda değil. Bu tarz çatışmanın yeni şekillenen bölgeye, değişim yanlılarına ve kendileri farkında olmasa da İsrail halkına müspet yansımaları olacak. Bu çatışma, statükoyu dolayısıyla İsrail’i değiştirdiği ölçüde bölgeye ve öncü aktörlere fayda sağlayacak. İsrail halkına ise değişimle birlikte, İsraillilerin zihnine tesis edeceği mütekabiliyet ilkesi ile hizmet edecek.

Mütekabiliyet, başta İsrailli liderler olmak üzere halkın birçoğunun zihin dünyasında yer edinemeyen bir ilke. Mütekabiliyetin hem uluslararası ilişkilerdeki “bir devletin diğer bir devlete sunduğu fayda, haklar ve zararın aynıyla karşılık bulması” hem de ilkenin felsefi özünde yatan eşitlik kavramının İsraillilerin büyük kısmının zihninde yer bulması şeklinde anlaşılması mümkün. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin İsrail’le çatışmasının İsrailliler için pedagojik bir faydası olacak, diğer bir deyişle bu çatışma İsrail için bir toplumsal bilinçlenme projesi vazifesini görecek.

Örneğin Palmer Raporu’nun akabinde Atatürk Havaalanı’nda eskisinden biraz daha uzun bir süre sorulan sorulara muhatap olan İsrailli yolcuların kazan kaldırması ve İsrail basınının büyük kısmında Türkiye’ye öfke kusulması, mütekabiliyet ilkesinin ve toplumsal bilinçlenme projesinin gerekliliğini gözler önüne seriyor. Bu tavır, bu satırların yazarı da dâhil olmak üzere İsrail’in Ben Gurion Havaalanı’nı kullanan “olağan şühpeli” herkesin bu havaalanında uğradığı tacizin, maruz bırakıldığı gayr-i insani prosedürlerin ve uzun sorgulamaların İsrailliler tarafından yeterince bilinmediğini gösteriyor. Buradan kasıt, bir yanlışı diğer bir yanlış ile mazur görmek değil, mütekabiliyet ilkesine dayanarak, İsraillileri Türklerin maruz kaldığı prosedürlere alla Turca tabi tutmak. Alla Turca’dan da kasıt prosedürleri hiçbir zaman İsrail’in kullandığı gayr-i insani seviyeye çıkarmamak. Bu yolla empati yetenekleri gelişecek olan İsraillilerin emsalsiz bir uygulamaya tabi tutulmadıklarını anlamaları, kendilerini bölgenin diğer sakinleriyle eşit olarak görmeleri ve hükümetleri üzerinde yanlışların düzeltilmesi için baskı yapmaları umuluyor.

Mavi Marmara saldırısının İsrail kamuoyundaki patolojik algısı da İsrail’in değişime olan ihtiyacını ortaya koyuyor. Unutulmamalı ki İsrail kamuoyu özre hazır olsaydı, popülist Netanyahu hükümeti özür dilemeye yanaşabilirdi. Fakat İsrail kamuoyunun Mavi Marmara’yı “Hamas’a mühimmat taşıyan gemi”, yolcularını ise “İsrailli askerlere el kaldırmaya cüret eden teröristler” olarak görmesi özrün önüne geçti. Hamas tarafından kaçırılan İsrail askeri Gilad Shalit için ortalığı ayağa kaldıran İsrail kamuoyunun, İsrailli komandolar tarafından uluslararası sularda kısa mesafeden yüzünden, kafasının arkasından, iki kez bacağından ve bir kez de sırtından olmak üzere toplam 5 kez vurularak öldürülen 19 yaşındaki Furkan Doğan için bir tanhumay (ibranice: başınız sağolsun) demeyi bile zul sayması, İsrail’in kendisini bölgede diğer ülkelerle ve halklarla eşit noktada konumlandırabilmesi için mütekabiliyetle terbiye edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Değişen bölgede yalnızlaşan İsrail için 67 Savaşı sonrasında meydana getirdiği “yenilmezlik” efsanesinin ve Siyonizm’in psikolojik altyapısı kaynaklı “İsrail’in onuru”ndan taviz vermeme kararlılığının artık müspet bir getirisi kalmadı. İsrail “yenilerek“ eşitliğe inanmaya başlayacak, uluslararası hukuku ihlal pahasına koruduğu sanal “İsrail’in onuru” bahanesini terkedecek ve normalleşecek.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın