Sufi yoldaşı eşyalar sergileniyor

Sufi yoldaşı eşyalar sergileniyor

Sufi objeler sergisinde, halk resimleri ve çağdaş eserler alanında da pek çok ismin emeği var. Eşine az rastlanır koleksiyonlardan birine sahip olan Bilal Sütçü, bir tarih ve kültür arşivcisi Malik Aksel, Hüsamettin Koçan, Erol Akyavaş, Balkan Naci İslimyeli, Azim Bedri Göki ve Mehmet Günyeli Ergin İnan bu isimler arasında...

Objeler toplanmış, 'sufi'nin iç yolculuğunu anlatıyor. İstanbul Küçükçekmece'deki Cennet Kültür Merkezi'nde... Sergide Türkiye'nin her yerinden; müzelerden, çeşitli koleksiyonlardan derlenen eşyalar, fotoğraflar ve resimler görücüye çıkmış. Biz de bu günden sufilerin iç yolculuğunu anlamamıza yardımcı olacak bu eşyaları merak ettik ve serginin yolunu tuttuk. Cumartesi günü, serginin ilk günüydü. Şeb-i Arus töreniyle birlikte görkemli bir törenle misafirlerine merhaba dedi.

Geniş, ferahfeza bir salona misafir olmuş sufî objeler. Girişte uzun boylu, altın kaplamalı alemler karşılıyor misafirleri. Şu sıralar dekor amaçlı kullanılan alemler; eskiden sivil ve askerî alanlarda, kubbe, minare, çatı, sancak direği, burç gibi yerlerin mahiyetini sembolize ediyordu.

Serginin küratörü Erkan Doğanay anlatıyor: "Tasavvuf; kötü halden iyi hale, günahtan sevaba, güzel işlerden daha güzel işlere yolculuktur. Bu yolculuğun mekânı kalp, aracı zikir ve tefekkürdür. Bu yol üzerinde yaşayan dervişler İslam inancı merkezli hayatlarında kullandıkları eşyaları kültürümüze miras bırakmışlar."

Sergide yer verilen objeler; karşımızda elinde teber'i, keşkül'ü, teslim taşları, tarak ve musiki aletlerine dek uzayan, dervişlere ait oldukça zengin semboller dilinin günümüzdeki karşılığını arıyor.

Ancak müzelerde sergilenen bu değerli eşyalar, kullanıldıkları dönemde bir seyyah için hayati önem taşıyor. Mesela teber, seyyahı her türlü saldırıdan koruyan bir savunma silahı; keşkül, gurur ve kibirlerini yenmek için dilenmeye mecbur edilen dervişlerin, kendilerine verilen her çeşit kuru yiyeceği koydukları kabın adı. Bunlar gibi 172 obje, 56 resim ve fotoğraf gösteriliyor. Sergiyi 5 Şubat 2012 tarihine kadar ziyaret edebilirsiniz.

Musiki aletleri

Tekkelerin kapatıldığı 1925 tarihine kadar Mevlevîlik, Osmanlı toplumunda siyasi, sosyal ve kültürel bağlamda etkin roller üstlenmiş. Mesela, İstanbul Mevlevîhâneleri adeta birer konservatuara dönüşmüş ve bu mutfaklardan musikîde adı bilinir, parlak simalar yetişmiş. O dönemde ney, zilli maşa, kudüm, çalpare, nefir ve def gibi pek çok musiki aleti kullanılmış. Her birinin bir anlamı var. Mesela bütün Mesnevi yorumcuları, ayrılıklardan şikâyet eden ve kamışlıktan koparıldığı günden beri aşk ve hasret ateşiyle yanıp tutuşan ney'in, benzersiz bir musiki gibi hatırlanan "Elestü birabbiküm?" "Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" hitabını özleyen İnsan-ı Kamil'i temsil ettiği görüşündeler. Kamışlık (neyistan) ise öz yurttur, birlik ve beka âlemidir.

İhtiyaç sahiplerine şifa tasları

Dışı ve içi çeşitli ayetlerle süslenmiş bu taslara Şeyh Efendi tarafından okunmuş şifalı su konularak hastalara veya ihtiyaç sahiplerine sunulurmuş.

***

Kemer

Dervişlerin çeyizlerinde bulunan 'gayret kemeri', 'elif-i nemed', 'şedd-i şerif', ' kanberiye', 'tiğ-bend' ve 'palhenk' diye bilinen bel kuşakları, çeşitli tarikatlar tarafından kendi yollarını ve makamlarını belirtmek üzere kuşanılmış. Peygamberler arasında on yedi peygamber kemer kuşanmış. Cenab-ı Hak, peygamberini miraca davet ettiği zaman kemer verdiği için tarikat ehline kemer bağlamak farz olmuş. Ayrıca Rasûlullah (sas), kemer bağladığı için sünnet de olmuş.

Adem'in sünneti

Asa, tutan kişinin omuzlarından dört parmak uzun olurmuş. Asaya dayanmak güzel bir adetmiş ve asaya dayanmanın türlü faydaları olduğundan peygamberler kullanmış. Asanın esası şu: Rivayete göre Hz. Âdem (a.s.), cennetten kovulduğunda, incir yaprağından hulle yani gömlek giydi ve üzün çubuğundan beline kemer yaptı. Bu şekilde dünyaya geldi. Cebrail, Tuba ağacının bir budağını eline verdi. Dünyada durdukça o budağı asa olarak kullandı. Şuayb da kendisinden önce gelen peygamberlerinin asalarını toplamıştı. Musa gelince, Allah'ın emri ile Adem'in asasını ona verdi. İlk kez asa kullanmak Âdem'in sünnetidir. Hz. Peygamber'in asaları, hurma ağacı, acıbadem ağacı ve kargı-süngü yapımında kullanılan hezaren ağacıdır.

Dervişlerin taçları ve başlıkları

Her tarikat farklı bir taç benimsemiş. Taçların renkleri, terkleri (dikişleri), destarları (sarık bezi) farklı birer anlam ve sırlar içeriyor. Evliya Çelebi, ilk defa taç giyenin Hz. Adem olduğunu, gönderilmiş 124bin peygambere Tac-ı nübüvvet yani, peygamberlik tacı verildiği, son Peygamber Hz. Muhammed'e Miraç gecesi bizzat Allah'ın taç verdiği ve bunun peygamberlere baş tacı olduğu, o tacı Ehli Beyt'in giydiği onlardan başkasına nasip olmadığını yazmış.

Teslim taşları

Bektaşiliğe mensup olanların boyunlarına astıkları teslim taşının sırrı şudur:

Allahü Teâlâ, Musa (a.s.)'a "Benim kullarım arasındaki en alçak mahluku bana getir." diye nida etti. Musa (a.s.), uyuz bir köpek bulup boynuna ip bağlayarak huzura getirmek üzere iken köpek hal diliyle, 'Ey Musa! Benim en alçak yaratık olduğumu nereden bildin?' diye sordu. Musa (a.s.) utandı ve pişman oldu. "Ya Rabbi! Ben hata ettim, estağfirullahelazim" diyerek kendi boynuna bir taş asıp acziyetini izhar etti. Bektaşi tarikatında boyna asılan teslim taşı 'Acziyetimi söyleyip teslimiyet kapısında bulunuruz.' anlamına gelmektedir.

Teslim taşının cinsi 'balgami'dir. Bu taşın çevresini düzeltip etrafına on iki imamın söz, davranış, afaki ve enfüsi sırlarına işaret olmak üzere on iki cenah açarlar.

zaman
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın