İslâm'da insan hakları

İslâm'da insan hakları

Hak kavramı İslamiyetin üzerinde durduğu en önemli kavramlardan biridir. İslâm'da insan hakları denilince, bu hakların Allah tarafından verildiği bilinmelidir. Bu haklar, insanlar tarafından verilen haklar gibi değildir. İnsanlar tarafından verilen haklar, verildiği gibi geri de alınabilir ve arkalarındaki müeyyideler de dünyevîdir. Allah'ın verdiği hakları geri almaya hiçbir kimsenin yetkisi yoktur; müeyyideleri ise hem dünyevî hem de uhrevîdir. Zira Allah, indirmiş olduğu ahkâm ile hükmetmeyen kimseleri, "kâfir, zâlim ve fâsık" (Mâide, 44-47) olarak nitelemektedir.
İslâm'a göre herkse, insan olması hasebiyle temel insan haklarına sahiptir. Bu hakları kabul ve tasdîk etmek her müslümanın ödevidir. Bu temel hakları özet olarak şöyle sıralayabiliriz:

1) Hayat Hakkı: Bir insan için en önemli temel hak hayat hakkıdır. Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır: "Eğer bir kimse bir insanı öldürürse bütün insanlığı öldürmüş gibidir." (Mâide, 32); "Sakın, haklı bir gerekçeye dayanmaksızın, Allah'ın dokunulmaz kıldığı cana kıymayın." (İsrâ, 33) Hz. Peygamber (s.a.v) de hadislerinde şirkten sonra en büyük günahın adam öldürmek olduğunu ifade etmiştir. yet ve hadislerde nefs kelimesinin geçmesi, hangi din veya milletten olursa olsun bir canın öldürülmesinin haram olduğunu göstermektedir. İslâm, sadece adam öldürmeyi yasaklamakla kalmaz; can güvenliğini de garanti eder: "Bir kimse de bir hayat kurtarırsa bütün insanlığı kurtarmış gibi olur." (Mâide, 32) Birisinin hayatını kurtarmak hasta veya yaralı ise onu tedavi etmek, açlıktan ölüyorsa doyurmak, boğuluyorsa boğulmaktan kurtarmak vb. şekillerde olur.

2) Namusa Saygı: İslâm, hangi din veya millete mensup olursa olsun kişilerin namusuna saygı duyulmasını ve onun korunmasını ister. Hangi durumda olursa olsun zina kesin bir dille yasaklanmıştır: "Zinaya yaklaşmayın" (İsrâ, 32)

3) Adâlet Hakkı: İslâm, her şart altında adâleti emreder: "Ey imân edenler! Sizin, ebeveyninizin ve akrabalarınızın aleyhine de olsa, Allah rızası için hakikate şahitlik yaparak adâleti gözetmeye azmedin. O kişi zengin de olsa fakir de olsa, Allah'ın hakkı onların her birinin hakkının önüne geçer. Öyleyse, kendi boş arzu ve heveslerinize uymayın ki adâletten uzaklaşmayasınız." (Nisâ, 135); "Herhangi bir kimseye karşı nefretiniz, sizi adâletten sapma günahına itmesin. dil olunn" (Mâide, 8) Bu ve benzeri âyetler, Müslümanların sadeceMüslüman kardeşlerine değil, düşmanlarına karşı da âdil olmalarını emreder.

4) Eşitlik Hakkı: İslâm, insanlar arasındaki ırk, renk ve milliyet ayırımına bakmaksızın kesin bir eşitlik kabul eder: "Ey insanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi milletlere e kabilelere ayırdık. Allah yanında en üstün olanınız, en çok korunanınızdır." (Hucurât, 13) Hz. Peygamber de Veda hutbesinde, "Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz dem'in çocuklarısınız, dem ise topraktandır. Arabın Arap olmayana, Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi, kırmızı tenlinin siyah üzerine siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvada, Allah'tan korkmaktadır. Allah katında en değerli olanınız O'ndan en çok korkanınızdır" buyurmuştur.

5)Mal Güvenliği: İslam, kişilerin mal güvenliğini garanti eder. Mala yapılan saldırı ve zara tazmin ettirilir. Mütecavizler cezalandırılır. Helal dairesinde kazanılan mal koruma altına alınır.

İslâm'ın bunların dışında insanlara vermiş olduğu ferdî hürriyet hakkı, yardımlaşma hakkı, özel hayatın kutsallığı ve güvenliği, din ve vicdan hürriyeti, ifâde hürriyeti, temel ihtiyaçlar hakkı, hukukun önünde eşitlik vb. gibi burada saymakla bitiremeyeceğimiz haklar vardır. Fakat son olarak şuna işaret edelim ki, İslâm'ın savaş esnasında dokunulmaz ilan ettiği haklar vardır ki, modern dünya henüz bu seviyeye ulaşamamıştır.

YENİŞAFAK
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın