Kıraata ücreti haram kılan deliller

c. Kıraata Ücreti Haram Kılan Deliller

ca. Genel olarak

Kur'ân-ı Kerîmi okuma, hattâ öğretme [161] karşılığında ücret almayı men eden haberler, aslında konumuzla ilgili olarak, açık kapı bırakmayacak kadar çok ve açıktır. Bu cümleden olarak:

1- Ahmed b. Hanbel ve daha birçoklarının, Abdurrahman b. Şibl'den rivayet ettikleri:

"Kur'ân-ı Kerîm'i okuyun, onu (dünya menfaatlarına vesile kılmak suretiyle) yemeyin!" [162] Hadîs-i şerîfi.

2- Ubeyy b. Kâ'b hadîsi:

"Bir adama Kur'ân-ı Kerîm öğrettiydim de, bana bir yay hediye ettiydi. Durumu Rasûlüllah'a söylediğimde:

Onu aldıysan, ateşten bir yay almışsın demektir, buyurdular, ben de geri iade ettim." [163]

3- Beyhakî'nin Bürayda'dan (ra) rivayetine göre, Rasûlüllah (sav):

"Her kim Kur'ân okuyup, Hz. Kur'ân'ı nâsın malını yemeye vesile edinirse, Kıyamet Günü'nde yüzü etten âri bir kemikten ibaret olarak Arasat Meydanı'na gelir" buyurmuştur. [164]

4- Tirmizî'nin İmrân b. Husayn'dan rivayet ettiği:

"Kur'ân okuyan onunla Allah'tan istesin. Zira birtakım insanlar gelecek, Kur'ân'ı okuyacaklar ve onunla insanlardan menfaat temin edeceklerdir.” [165]

5- "Kur'ân-ı Kerîm'i okuyunuz; onunla amel ediniz; ondan asla uzaklaşmayınız, onun hakkında haddi de aşmayınız; onun tilâveti karşılığında ücret alıp vermeyiniz, onunla dünya malını çoğaltma yoluna gitmeyiniz." [166]

Bu hadîs-i şerîflerin her biri, belki rivayet tarîkındaki bir yönüyle tenkide uğramıştır ama, birbirlerini destekleyince, ortak, mânâ sıhhat kazanmış olur. İbn Abbâs:

"Onu ticaret aracı yapmanızı uygun görmem. Ancak elinin sanatı karşılığı olanda (yazmaya alınan ücrette) bir mahzur olmamalıdır" [167] der.[168]

[161] Ancak öğretme için "sonraki" âlimlerin, özellikle de Belh âlimlerinin, zarurete binaen ücreti tecviz ettiklerini de daha şimdiden söylemeliyiz.

[162] Heysemî, M. Zevâid, Vl/168. Bu hadîs-i şerîfin bir başka rivayeti şöyledir "Kuran okuyun, onda aşırı gitmeyin. On(u okumak)dan uzaklaşmayın, onunla dünya menfaati artırmayı talep etmeyin." Heysemî. Vl/167. Şevkânî, age., V/322;"Aynîrage.,XII/95.

[163] Yûsuf ez-Zeylaî, Nasbu'r-râye li-ehâdîsi'l-Hidâye, (el-Mektebe-tü'l-İslâmiyye, 1393 (1973) 1V/137; Sünen-i bin. Mâce, (Mısır, İsâ el-Bâbî el-Halebî, 1972)11/157

[164] Aynî, age., XI1/96.

[165] Sünen-i Tirmizî, (Mısır, 1975 (1395) V/179 (K. 46 B. 20 H. 2917) Şevkânî, ageî, V/322; 'Aynî, age., XII/96.

[166] Ahmed b. Hanbel, Müsned, Kahire, 1313, 111/428.

[167] Akâidü's-selef s. 157; Buharı", Sahîh'inde "Fedâilü'l-Kur'ân" bölümünde "Kur'ân'ı; gösteriş, yeme ve övünme için okuyanlar" diye bir başlık açmış ve ilk olarak şu hadîs-i şerîfi almıştır: "Dünyanın sonunda bir takım insanlar gelecek ki, onlar basit akıllıdırlar. Allah'ın kelâmını okurlar ama, okun yaydan çıktığı gibi İslâmdan çıkarlar? İmanları gırtlaklarından öteye geçmez; onları bulduğunuz yerde öldürün. Çünkü onları öldürme, Kıyamet gününde öldürene ecir olacaktır." Kirmânî de bunu açıklarken der ki: "Bu hadîsin, konuları başlığın ikinci kısmıyla, yani Kur'ân'ı yeme vesilesi yapmakla ilişkisi şudur Kur'ân okuma, Allah için olmazsa, elbette ya gösteriş ya yeme vesilesi, ya da benzeri birşey için olacaktır", (bkz., Kirmânî (Şerhu'l-Buhârî) Beyrut, 1401 (1981) XlX/49; Kastalânî, irşâdü's-sârt, VII/388.

[168] Doç. Dr. Faruk Beşer, Fetvalarla Çağdaş Hayat, Nün Yayıncılık, İstanbul 1997: 75-76.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın