Kıraata ücreti caiz gibi gösteren deliller

b- Kıraata Ücreti Caiz Gibi Gösteren Deliller Ve Tartışması

ba. Naslor

1- İbni Abbâs'tan Rivayet Edilen "Lediğ" Hadisi:

Rasûlullah'ın ashabından bir grup, bir suyun yanına uğramıştı. Orada bulunanlardan birini yılan sokmuştu. Bir adam onlara gelip:

"İçinizde 'rukye' (okuyarak tedavi) yapan kimse var mı? Buradakilerden birini yılan soktu" deyince içlerinden birisi çıktı ve bir koyun karşılığı 'Fâtiha'yı okudu. Koyunu alıp arkadaşlarının yanına gelince, onlar bunu hoş görmediler ve:

'Allah'ın Kitabı karşılığı ücret aldın ha?' dediler. Medine'ye döndüklerinde de, Rasûlüllah'a (sav):

Bu adam Allah'ın Kitabı'na ücret aldı" diye şikayette bulundular. Bunun üzerine Rasûlüllah (sav):

"Ücret almanıza en lâyık olan şey Allah'ın Kitabı'dır" buyurdular. [131]

Münakaşası:

Bu hadîs-i şerîf, ifadenin umumîliğine bakıldığında, Kur'ân-ı Kerîmi hem öğretme, hem de okuma karşılığı ücret almayı caiz kılar gibi görülür. Ancak az sonra sıralayacağımız, haram kılan hadislerden sonra, onlarla çatışır gibi görünen bu hadîs-i şerîfin şu mânâda olduğu anlaşılır:

a- Burada karşılığında ücret almak caiz olan şey, Kur'ân okumak değil, rukye yapmaktır. [132] Rukye'de Kur'ân'dan unsurlar bulunması, bu hükmü değiştiremez. [133] Ayrıca rukye tedavi için yapılır. Tedaviden ücret almak ise caizdir. [134]

b- Bu nassın Kur'ân okuma karşılığı ücret almayı tecviz ettiği düşünülse bile, -biraz sonra kaydedileceği üzere- ücreti men eden bir kısım haberler de vardır. "Birisi haram, diğeri helâl kılan iki haber tearruz ettiğinde, helâl kılanın mensuh olduğuna hükmedilir.” [135]

c- İbnü'l-Cevzi de, kendi mezhep imamlarından naklen, buna şöyle cevap vermiştir:

"Suyun yanında bulunan ve rukye yaptıran insanlar kâfir idiler. Kâfirin malını almak caizdir. Sonra misafiri ağırlamak farzdır; onlar buna riayet etmemişlerdi. Binaenaleyh, misafir, kendisini ağırlamayanın malından, ihtiyacı miktarı alabilir. Ayrıca rukye, salt ibadet değildir. Yani rukyeye ücret alınabilir."

Kurtubî de; "Rukyeden ücret almanın caiz olmasını, Kur'ân'dan ücret almanın cevazına delil kabul etmeyiz" diyor. [136]

d- Hanefîlerden bazıları: "Ücret almanıza en lâyık olanı Allah'ın Kitabı'dır" sözü, ifadenin gelişine bakarak, "rukye yapmak istediğinizde..." takdiriyle düşünülmelidir, demişlerdir. [137]

Bazıları buradaki "ücret"ten muradın "sevab" olduğunu söylemişlerse de, hadîs-i şerîfin söyleniş sebebi buna engeldir. Yine bu hadîs-i şerîfin ücreti men eden diğer hadîs-i şerîflerle neshedildiği görüşü de, "sırf ihtimalle nesh sabit olmaz" denilerek tenkide uğramıştır. [138]

[131] Şevkânî, Neylü'l-evtâr, Mısır, el-Bâbıl-Halebî, 1391 (1971), V/3251; Buhârî, ll/121; el-'Aynî, 'Umdetü'l-Kârî, Dârül-İhyai't-türâsi'l-Arabî (tarihsiz, ofset), Xll/95

[132] Şevkânî, age, V/326.

[133] Aynî, age, VII/96.

[134] el-Cezîrî, el-fıkhu 'ale'l-mezahibi'l-erba'a, Mısır. I 392,111/128.

[135] Aynî, age, Xll/96.

[136] Aynî, age, XlI/96; İbni Âbidîn, Şifâu'l-'alîl, s. 155, Raddü'l-Muhtar, Vl/57.

[137] 'Aynî, age, XII/96.

[138] Şevkânî, age, V/326; 'Aynî, age, XII/96. Doç. Dr. Faruk Beşer, Fetvalarla Çağdaş Hayat, Nün Yayıncılık, İstanbul 1997: 67-69.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın