Alışveriş

ALIŞVERİŞ

Alışverişte İhmalti Davranan Kişi

Resuluüah'â (as) İnançlarının zayıflığı dolayısıyla alışverişte ihmalli davranan ve dalgın olan kişinin bu işten alıkonmasının hükmü sorulduğunda, böyle birine alışverişi yasakladı. Bunun üzerine adam, "kendimi tutamıyorum" dedi. Resulullah (as), "öyleyse alışveriş yaptığın kişiye üç kez 'tatlı dille aldatmaca yoktur, tüm mallar içinden istediğini en iyi şekilde salın aldın' de" dedi.

Resulullah'a (as) şöyle soruldu: "Adamın biri bir köle satın alıyor. Sonra köleye, ayağa kalkıp dilediği gibi dolanmasını söylüyor. Sonra da kölede bazı kusurlar bularak satın aldığı kişiye iade ediyor. Bu hususta ne diyorsun?". Bu sırada köleyi satan adam, "ey A ilahın elçisi, bu adam benim kölemi kullandı" dedi Resulullah (as), "vergi garantiye'dahildir" dedi. Hadisi Ebu Da-vud rivayet etmiştir. [414]

Yetimler İçkiye Mirasçı Oldular

Ebu Talha, Resulullah'a (as) içkiye mirasçı olan yetimlerin durumunu sorduğunda, Resulullah (as), "içkiyi döküp imha et" dedi. Ebu Talha, "sirkeyi de dökeyim mi?" dedi. Resulullah (as), "hayır" dedi.

Bir başka rivayete göre de Ebu Talha, "ey Allah 'm elçisi! Yetimler için içki (şarap) satın aldım...." dedi. Resulullah (as), "içkiyi dök ve küplerini de kir" dedi[415]

İçki (Alkol) Ticareti Haramdır

Allah Azze Müslümanlara içki ticaretini, domuzun, ölü hayvanın etlerini yemelerini ve putlara tapmalarını haram kılmıştır. Resulullah'a (as) şöyle soruldu: "Ölü hayvanın gemilerin yağlanmasında kullanılan, ordunun yağ ihtiyaçlarının karşılanmasında ve insanların aydınlatma araçlarında kullanılmasına ne diyorsun?". Resulullah (as), "o haramdır" buyurdu. Sonra da, "Allah Yahudileri yok etsin, Allah Azze onlara ölü hayvanların yağlarını haram kıldığı zaman hemen ölü hayvanların yağlarını yüklenip satışa çıkardılar. Sonra da elde ettikleri geliri -bir güzel- yediler' diye sözünü bitirdi.

Bu açıklama İçerisindeki "o haramdır" İfadesi hakkında iki görüş ileri sürülmektedir: Birincisi; bu tip tüm fiillerin haram oluşu, ikincisi; müşterinin haram olduğunu bildiği halde içkiyi satın almasıdır. Her iki görüş de şu soru temeline dayalıdır: İhtiyaç sahibi bir kimseye sağlanacak yararlara rağmen içkinin satışından vazgeçilmiş midir? Ya da buradaki yararlar bir tarafa mı bırakılmıştır?

Birinci soru hocamızın tercihidir ki en açık olan da budur. Zira hadiste yetimlere yararlar sağlanabilmesi amacıyla yapılan içki satışı Peygamber'e anlatıldığında bunu yasaklamıştır. Bundan dolayı elde olunabilecek bir yarardan vazgeçilmiştir. Nitekim hadis onlara böyle bir alışverişin haramlığını göstermiştir. Bu haram kılma karşısında menfaatlerine zarar gelenler durumu anlatmışlar, ama Resulullah (as) onlara izin vermemiştir, bununla birlikte ortadaki menfaatleri kazanmayı da yasaklamamıştır. Eğer bir alışverişe İzin verilmişse ondan elde edilebilecek kazanç da meşruluk kazanmış demektir. İşleri en iyi bilen Allah'tır. [416]

Yanında Bulunmayan Bir Şeyi Satma

Hakim b. Hizam, Resulullah'a (as), "bir adam benden bir şeyler almak istiyor, ama istedikleri şu anda yanımda değil; şimdi istediklerini ona satıp daha sonra da mallarını pazardan kendisine getirsem olmaz mı?" diye sorunca, Resulullah (as), "hayır, yanında bulunmayan herhangi bir şeyi satma " dedi.

Hadisi İmam Ahmed rivayet etmiştir.

Yine birisi Resulullah'a (as), "ben şunları şunları birine sattım. Bu durumda bana helal olanlarla haram olanlar nelerdir?" dedi. Resulullah (as), "ey kardeşimin oğlu, eline geçirmediğin ve yanında bulunmayan herhangi bir şeyi satmayacaksın " dedi.

Hadisi İmam Ahmed rivayet etmiştir.

Nesaî'de bir adamın şöyle dediği kayıtlıdır: Sadaka olarak dağıtılan mallar henüz elime geçmeden sattım, iyi de kârım oldu. Daha sonra durumu Resulullah'a (as) anlattım. Bana bu hadisi söyleyip "mal eline geçmezse satma" dedi. [417]

Allah'a Eş Koşanların Bağışlarını Kabul Etmeyiz

İyad b. Hammad, Resulullah'a (as) bir deve hediye etmişti. Ama kendisi henüz Müslüman değildi. Bu nedenle Resulullah (as) hediyesini kabul etmedi ve "biz müşriklerin bağışlarını kabul etmeyiz" dedi. Haberi rivayet eden diyor ki: "Müşriklerin bağışları da ne demek?" diye sordum. Resulullah (as), "verdikleri ve hediye ettikleri şeylerdir" buyurdu."

Hadis İmam Ahmedin kitabındadır.

Buradaki yasaklamaya karşılık Resulullah (as) Ukeyder ve Ehl-i Kİtap'tan bazı şahsiyetlerin verdiği hediyeleri kabul etmiştir. Ama bu iki tutum birbiriyle çalışmamaktadır. Zira Ehl-i Kitap'ın hediyesi kabul olunur, ama müşriklerinki kabul olunmaz. [418]

Babanın Yerine Köle Azat Et

Amr b. el-As, Resulullah'a (as), "ey Allah'ın elçisi! Baham kendisinin yerine 100 tane köle azad edilmesini vasiyet etti. Oğlu Hişam 50 tane köle a-zad etti. Bana da diğer 50 köleyi azad etmek kaldı. Şimdi onları hahamın yerine azad edebilir miyim?" diye sordu. Resulullah (as), "eğer babam2 Müslüman olsaydı onun yerine o köleleri azad eder veya onun yerine sadaka verir ya da onun yerine haccederdiniz. Böylece vasiyet yerine getirilmiş olurdu."

Hadisi Ebu Davud kitabına almıştır. [419]

Herhangi Bir Şey Satın Alırken Fiatını Sor

Bir kadın, Resulullah'a (as) şöyle dedi: "Ben ticaretle uğraşan bir kadınım, alır satarım. Herhangi birşey satın alacağım zaman ona istediğim en az fiatı koyar sonra dilediğim gibi artırırım. Birşey satarken de istediğim en yüksek fiatı mala etiket olarak, koyar, sonra istediğim fiattan sattncaya kadar düşürürüm." Resulullah (as), "böyleyapma, birşey satın almak istediğin zaman vermek ya da vermemek istediğin fiatı söyle. Bir malı da satarken vermek ya da vermemek istediğin fiatını koy." dedi.

Hadisi İbn Mace rivayet etmiştir. [420] .,

Biz Zulme Tanık Olmayız

Ebu Nu'man b. Beşir, ResulullalVtan (as), oğluna yaptığı bağışa tanık olmasını istemişti. Resulullah (as) ise bu isteği reddedip, "biz zulme tan&ltk etmeyiz" dedi. Bir başka hadisteki ibarede "bu helal olmaz", bir diğerinde "tüm çocuklarına ayrı ayrı olarak eşit miktarda mal verdin mi?" diye soran Resulullah'a (as) adam, "hayır" dedi. Resulullah (as), "Allah'tan korkun ve çocuklarınıza eşit muamele edin" buyurdu. Bir başka rivayette Resllh (as), "ona yaptığın -haksız- bağışı geri al" ve bir rivayette de, "bu benden başka biri tanık oldu mu?" ibarelerini okuyoruz.

Bu hadis muttefekun aleyhtir.

Buradaki emir kesin bir emirdir, yoksa herhangi bir şeyi helal kılan bir emir değildir. Zira Resulullah (as) ortadaki durumu adaletin zıddı olan zulüm olarak adlandırmıştır. Nihayet böyle bir uygulamayı doğru (helal) bulmamış ve hemen reddedilmesini emretmiştir. Bununla beraber ortadaki haksız duruma tanıklık etmesi İçin Allah Azze'nin Resulullah'a (as) izin vermesi imkansızdır. Başarı Allah'tandır. [421]

De Ki: Ben Yaptığım Şu İş İçin Sizden Hiçbir Menfaat İstemiyorum

Ubade b. es-Samit Resulullah'a (as) şöyle dedi: "Kendisine yazı yazmayı ve Kur'an-ı Kerim'i öğrettiğim bir kimse bana bir yay hediye etti. Buna da mal denemezdi. Ben bu yayı Allah yolunda savaşta kullandım" dedi. Resulullah (as), "eğer ateşten bir gerdanlık takmaya razı olursan onu kabul et"dedi.

Buradaki açıklamalar Resulullah'ın (as), "kendisi dolayısıyla ücret (sevap benzeri karşılık) aldığınız -ve kendisine başvurarak problemlerinize çözümler, şifalar bulduğunuz- en güzel şey Allah'ın kitabıdır" buyurduğu hadisiyle herhangi bir çelişki arzetmiyor. Kölelerin ve cariyelerin durumlarını anlatan haberde de bu durum söz konusudur. Yukarıdaki hadiste Ubade'nin aldığı ücret rüşvet olan bir karşılıktır[422] Ubade'nin ustalığı Kur'an'dır. Kur'an'ın öğretilmesinde ücret almak yoktur. Resulullah'ın (as) Kur'an'ın öğretilmesi karşılığında para alınması hususunda getirdiği yasak, Allah Teala'nm, Resulüne "de ki: Ben sizden Kur'an (tebliğ etmek ve öğretmek) karşılığında herhangi bir ücret istemiyorum." diye vahyetmesine, yani bizzat Kur'an'ın kendisine dayanmaktadır. Nitekim Allah Azze'nin, "de ki: Ben sizden hiçbir ücret istemedim ki, o size aittir" ve "sizden hiçbir ücret istemeyen Allah elçilerine uyun" diye vahyettiği ayetleri Kur'an-ı Kerim'in ve İslam'ın öğretilmesi ve tebliğ edilmesi karşılığında herhangi bir şey alınmasını yasaklamaktadır. [423]

Malını Ona Geri Verdi Mi?

Resulullah'a (as) bir hurma bahçesini ödünç alıp sonra da o sene hiçbir mahsul alamayan kişinin durumu sorulunca, "adamın malını iade etti mi?" diye sordu ve "hurmaları olgunlaşıp ne ve...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın