Mevlana Nizameddin Hamuş

MEVLANA NİZAMEDDİN HAMUŞ

Hoca Alâeddin bağlılarının en üstünü. Mevlânâ Nizameddin, tahsil çağında Buhara taraflarında, âlimlerden birinin sohbetinde Hoca Bahaeddini Nakşibend Hazretlerini görmüşler ve ondan sonra Hoca Alâeddin Attâr sohbetine erişmişler.

Buyuruyorlar :

- Hoca Alâeddin Attâr Hazretlerine erişmeden şiddetli mücahede ve riyazet halindeydim. Riyazet eseri olarak kendimde bir takım harikalar müşahede etmiştim. Bazı mescitlere uğrar ve kapılarını kilitli bulurdum. İçeriye girmek emeliyle elimi uzattığım gibi kapı açılırdı. Ve buna benzer daha nice harika.Hoca Alâeddin Attâr Hazretlerinin teşriflerini haber alınca gidip kendilerini görmek istedim, önce Mevlânâ Said Hazretlerine rastladım. Bana dediler ki : «Sizi gayet temiz görüyorum. Bütün bu temizliklerden ve züht tavırlarından geçeceğiniz zaman hâlâ gelmedi mi?» Bana bu söz gayet girân ve kerahetli geldi. Hoca Hazretlerinin huzurlarına çıkınca aynı hitap ile karşılaştım. «Sizi gayet temiz görüyorum. Bütün bu temizliklerden ve züht tavırlarından geçeceğiniz zaman hâlâ gelmedi mi?» Fakat bu söz deminkinin aynı olduğu halde bana girân gelmedi ve kerahet duygusu vermedi. İlk sözden aldığım his de kayboldu. Maksadın ne olduğunu anladım ve Allah´ın lûtfiyle hizmetleri şerefine erdim.

Bir tarikat yolcusu anlatıyor :

- Bir gün Mevlânâ Hâmuş´un huzurunda otururken, önümüzden hizmet maksadiyle gayet güzel bir cariye geçti. Hatırımdan şöyle bir şey geçti : Acaba Mevlânâ Hazretleri mülkleri olan bu cariyeyi tasarruf ederler mi? Mevlânâ Hazretleri hemen karşılığım verdiler : «Kalbini bu türlü fikirlerden temiz tut! Hak ehli herkesin gönlünden geçeni bilirler. Allah ise herkesten iyi bilir. Vallahi, kırk yıl var ki ben ihtilâm olmuş değilim. Sebebi de şu ki, bir gün bana ruhaniyet âleminden bir cemaat gelip, ihtilâm olmamaya gayret etmemi, zira her ihtilâm oluşumda derecemden aşağıya düştüğümü söylediler. Bu sebepten kırk yıldır bu ihtara riayet etmekteyim. On yedi yıldan beri de bana gusül lâzım olmamıştır!» Hususiyle Mevlânâ Nizameddin Hâmuş Hazretleri evli bulunuyorlardı.

Hoca Ubeydullah Taşkendî Hazretleri :

- Mevlânâ Nizameddin Hâmuş Hazretleri letafet ve güzellikte kemâl hududundaydı. Halkın hal ve ahlâkından gayet çabuk müteessir olurlardı. Renksiz kalmaya çalışırlardı ve gerçekten öyleydiler. Hiç bir şeyi kendilerinin bilmezlerdi. Kendilerinden zahir olan harikalar için de «Bu filânın nisbeti ve falanın sıfatıdır. derlerdi. Zira bu taifenin gönül aynaları, benlik dâvasından pak ve mücellâdır. Kendilerinde zuhur edenlerin de nefslerine ait olmadığı ve in´ikâs (aksetme) şeklinde tecelli ettiği muhakkaktır. Onun içindir ki, eğer zuhur eden hâl iman ve İslama ait ise «ilmî nisbet zuhur etti» buyururlar, aşk ve muhabbete dair zuhurlar için de «cezbe nisbeti zahir oldu» derlerdi.

Hoca Ubeydullah Hazretleri :

- Mevlânâ Nizameddin Hâmuş Hazretleri, Taşkent´te bizim misafirimizdiler. Biz de Mevlânâ´nın misafirliklerini nimet bilip hizmetlerini ederdik. Bir gün huzurlarında otururken «Ah, bana bir ağırlık bindi; galiba filan kimse geliyor!» diye Şaş vilâyeti eşrafından birinin adını verdiler. Üzerlerine gelen ağırlığın acısından da teşbih ve «La havle» çekmeğe başladılar. Biraz sonra o şahıs çıkageldi. Mevlânâ Hazretleri ona buyurdular : «Hoş geldiniz! Beri gelin! Nisbetiniz sizden evvel geldi!»

Hâcegân silsilesinde azizler, insanların yollarını ve meşreplerini «nisbet» kelimesiyle tâbir ederken şu hikmet üzerindedirler ki, âlemde mevcut her şey mazhar olduğu ilâhî isim sayesinde zahirdir. Yoksa «Eşya ve hâdiseler vücut kokusunu almamışlardır» düsturunca, kendilikleriyİe mevcut değildirler. Bu takdirde herkeste ve her şeyde zuhura gelen cemal ve celâl ifadeleri nisbî ve izafi´dir. Bunlar hakikatte ilâhî hakikatlerdir ki, ezelî ilim gereğince .Zuhur çerçevelerinde derece meydana gelmiştir. Bütün vücuda gelişlerin zat ve sıfatlardan neleri varsa kendilerinin değildir, nisbîdir. Bu yüzdendir ki, büyükler, herkesin yoluna ve meşrebine «nisbet» tâbirini uygun bulmuşlardır.

Yine Hoca Ubeydullah Hazretlerinden öğrendiğimize göre Mevlânâ Nizameddin Hâmuş Hazretleri yaşça doksanına varmışlardı, ömrünün sonuna kadar kendileriyle aynı nisbet ve meşrepte olmayan, yahut tavır ve edasını beğenmedikleri bir kimseyi uzaktan gördükleri vakit «filân kimse geliyor ve bana yük getiriyor. Onun yükü beni harap edebilir. Varın, bir özür bulun ve onu döndürün!» derlerdi.

Hoca Ubeydullah devam ediyor :

- Bir kere sohbetlerinde hazırdım. Taşkend´de şeyh Seraç derler bir kimse vardı. Birdenbire kapıdan içeriye girip yer aldı. Mevlânâ Hazretleri ona bakınca yüzünde riyazet eseri gördüler ve bundan hoşlanarak sevine gösterdiler. Lâkin ben bu Şeyh Seraç isimli şahsın benliğimi ve evliyayı inkâr edici kötü bir şahıs olduğunu biliyordum. Gerçi zahir ölçüsü ile biraz riyazeti vardı ama kendisinden başka kimseyi beğenmezdi. Mevlânâ onu iyi, karşılarken ben de içimden «Şimdi bu adamın bâtınını keşfederler» diye düşünüyordum. Henüz düşüncemin üzerindeydim ki, Mevlânâ Şeyh Serac´e «Tez kalk git! Meclisimizde bulunma!» diye tepeden inme bir ihtarda bulundular.

Hoca Ubeydullah :

- Bir gün Mevlânâ Hazretlerine bir yürek ağrısı geldi. Fevkalâde acı duydular. Soruşturulunca anlaşıldı ki, oğulları ham elma yemiş. . Bir gün de, Mevlânâ Hazretleri yine misafirimiz iken bir rahatsızlığa uğradığını haber verdiler. Hemen ziyaretlerine koştum. Gördüm ki, ateş yakmışlar, kendilerine üst üste hırkalar giydiriyorlar. Mevlânâ o kadar üşümüş halindeler ki dişleri birbirine çarpıyor, etrafındakilerse onu ısıtmaya çalışıyor. Bir saat sonra öğrendik ki Mevlânâ Hazretlerine fevkalâde bağlı bir adam, kış günü buğday öğütmek için değirmene gitmiş ve kaza eseri olarak değirmenin su dolu hendeğine düşmüş. . îliklerine kadar da ıslanmış ve soğuk almış. . Adamcağız ıslak elbiseleriyle kapıdan girdi ve vaziyeti iki kelimeyle izah etti. Mevlânâ Hazretleri onu görür görmez ihtar ettiler : «Beni bırakın, asıl onu kurutun, ısıtın! Bana sirayet eden onun bu hâlidir!» Gerçekten gelen derviş yeni çamaşır ve kaftan giyip ısınınca Mevlânâ´dan da o hâl silinip gitti. Bir gün de yine huzurlarında oturuyorduk. Mevlânâ Hazretlerinin ellerinde bir kitap vardı. Birden ağlamaya başladılar. Kasırga halinde bir gözyaşı. . Dediler ki : «Bana ne oldu? Yoksa başlangıç noktasına mı düşürüldüm?» Halbuki bu hal mecliste bulunan yeni müritlerinden birinin haliydi ki, in´ikâs yoluyle Hoca Hazretlerine vurmuştu.

Mevlânâ Sadeddin Kaşgarî :

- Mevlânâ Nizameddin Hâmuş hazretlerinin ayak parmaklarından birinde bir sivilce çıkmış ve cerahatlenmişti. Dervişlerinden birine, sivilceye sürmek üzere bir merhem bulup getirmesini amrettiler. Merhem sürüldü. Bir müddet sonra dediler ki : «Dimağımda afyon çekenlere mahsus bir hâl oldu. Sakın o madde ayağıma sürdüğüm merhemin içinde bulunmuş olmasın?. » Merhemi getiren derviş, içinde afyon bulunduğunu söyledi ve Mevlânâ hemen ayak parmaklarından o merhemi silip attılar.

Bütün bunlar, incilâ bulmuş bir ruhun sirayet tarikiyle aldığı tesirler.

Mevlânâ Nizameddin Hazretleri :

- Bize ihlâs ve muhabbetle bağlı, Semerkant büyüklerinden bir zât hasta düşüp ölüm ânına gelmişti. Can çekişme demîn-deydi. Çocukları ve yakınları öyle yalvardılar ki, onları kıramadım ve bâtınımla hastaya yöneldim. Gördüm ki hastayı kurtarabilmek için onu zımnıma (ruhu sahabetim altına) almaktan başka çare yok. Aldım. Hasta o halden çıktı. Şifa buldu. Bir müddet sonra o insan bize öyle bir suç isnat etti ki hakkımızda türlü ihanetlere sebep oldu. Ruhu sahabetim altına almış olduğum şahıs bütün bunları önlemeye kaadir iken yapmadı. Gönlüm incindi ve onu zımnımdan çıkarıp attım. Ruhu sahabetimi kestiğim anda o adam düşüp öldü.

Mevlânâ Hazretlerine suç isnat eden insan, Semerkant´ın Şeyhülislâmı Üsameddin idi. İsnat da Mevlânâ´nın oğulları yoluyle geliyordu. Zira oğullan, cin teşhiri gibi işlerde usta tanınmışlar ve bu bakımdan padişahın harem halkiyle münasebet kurmuşlardı. Bazı garaz sahiplen Mevlânâzadelerin haremdekilerden bazılarına gönüllerini kaptırdıklarını yaymışlar, bu şayialar Mirza Uluğ beyin kulağına varmış, Şeyhülislâmı da tahrik etmişti. Mevlânâ´nın oğulları korkularından kaçmışlar ve isnadın ağırlığı Mevlânâ Hazretlerinin omuzlarına yığılmıştı.

Hükümdar Mirza Uluğ beye gayret geliyor. Fevkalâde öfkelenen Mirza´ Mevlânâ Hazretlerini çağırtıyor. Muhterem velîyi başı çıplak bir ata bindirip sultanın bulunduğu bağlık bir yere götürüyorlar. Mevlânâ, başı göğsünde, murakabe halinde otururken Mirza yanlarına geliyor. Ayağa kalkmıyor ve iltifat göstermiyorlar. Bunun üzerine Mirza, Mevlânâ Hazretlerini suçlayıcı ve incitici sözler söylemeğe başlayınca şöyle karşılık veriyorlar :

- Bütün bu söylediklerinizin cevabı tek cümledir : Ben diyorum ki, Müslümanım. inanabildinizse ne âlâ; inanmadınızsa içinizden geçen her neyse emredin, yapsınlar!

Mirza bu sözden teessüre düşüyor ve Mevlânâ Hazretlerini serbest bırakmaları emriyle dönüp gidiyor.

Hoca Ubeydullah Hazretleri, Mirza Uluğ beyin bu edepsizlikten sonra başına birçok felâket geldiğini ve neticede oğlu Abdüllâtif tarafından öldürüldüğünü kaydeder.

Mevlânâ Nizameddin Hâmuş Hazretleri misilsiz bir ruh kuvvetine sahiptiler.

Bir gün kendilerine filân kimsenin kötü kişi olduğu söylenmiş... Hâllerinde büyük bir teessür meydana gelmiş... Yerlerinden kalkıp duvara bir...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın