Vaaz Ve Nasihatle Toplumu Islah Etme Yöntemi
Ma'rufu emr münkeri nehiy için başvurulacak bu çeşitli vasıtaları iki kısma ayırmamız gerekir:
Birincisi; va'zla ıslah etmek.
İkincisi; kuvvet kullanarak ıslah etmek.
Yâni da'vetçi evvelâ va'z, nasihat ve yumuşaklıkla ıslah etmeye çalışır. Eğer bu yolda sarfettiği gayret başarıya ulaşamazsa kuvvet yoluyla ıslah etmek vacip olur. Birinci yolun etkisiz oluşu ortaya çıkmadığı müddetçe ikinci yolla ıslaha kalkışmak caiz olamaz. Allah Teâla yüce Kur'an da şöyle buyurur:
"Eğer mü'minlerden iki grup birbiriyle dövüşürlerse (savaşırlarsa) aralarını (bulup) barıştırın. Eğer onlardan biri diğerine karşı hâlâ tecâvüz (e devam) ediyorsa siz o tecâvüz edenle, Allah'ın emrine dönünceye kadar savaşın. Binnetice eğer (Allah'ın emrine) dönerse artık adalet (le hareket) edin . Allah şüphesiz ki âdil olanları sever." 377
Âyet-i-Kerime'de müslümanların, bir ihtilaftan dolayı savaşan iki grubun arasını hakla (İslâmî ölçülerle) ıslah etmeleri emredilmektedir. İki taraftan biri hakka boyun eğmemekte diretirse, zulme uğrayan tarafın himâyesi için zulmedene karşı savaşmanın farz olduğu hükmü ortaya çıkmaktadır. 378
Allah Teâlâ evvelâ ıslah için çalışmayı emretmiş sonra savaşı. Bu nedene İslâm uleması, va'z ve nasihat yolu ile ıslah olmalan umulduğu müddetçe kuvvet kullanmanın caiz olmadığı görüşü üzerinde ittifak etmişlerdir. Allame el-Cessas buyurur ki:
"Allah Teâlâ savaştan önce hakka da'veti emretti. Şayet hakka dönmemekte diretirlerse kendileriyle savaşılır. 379 Allame ez-Zemahşerî ise:
"Islah'a kolay yolla başlar. Fayda vermezse zora başvurur. 380
İbn-ul Arabî el-Mâliki:
"Allah Teâlâ savaşmadan önce (problemlerin) sulh yoluyla halledilmesini emretti. (Şayet bu yolla müslümanlar arası problemler halledilmezse) yapılan zulüm ve isyana, savaşla karşılık verilmesi ortaya çıkmış ve böyle arzu edilmiştir." 381
Kurtubî de: "Münkeri nehiy görevini yapan kişi, imkân bulduğu zaman söz ile ortadan kaldırsın. Ceza vermek veya öldürmek yolu ile münkeri nehiy, tek çıkar yol ise yapsın. Şayet öldürmeksizin ıslah etme imkânı varsa, öldürme yolu meşru değildir. 382
377 el-Hucurât: 49/9.
378 es-Sâbûnî Tefsir-ul. Ahkâm: (c: 2, sh: 494) de şöyle der: ''Müminlerin arasını düzeltmek farzdır. Ortaya çıkacak anlaşmazlıkların önlenmesi için aralarını bulmak farzdır. Tecâvüz sulh yoluyla önlemediği takdirde kılıç (silah) kullanmak farzdır. İslâm'ın birliğini korumak ve mustaz'afladan zulmü defetmek için mütecavize karşı koymak (beş vakit namaz gibi) farzdır." (Çeviren)
379 Ahkâm-ul Kur'an: 3/493 .
380 el-Keşşaf: 1/224-225
381 Ahkâm-ul Kur'ân: 2/224
382 el-Câmiu li-Ahkâm-il-Kur'ân: 4/49. [
Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın